Page 26 - Hamyon Issue No. 0 - Dec. 2011

شايد همين رفتار ناگهانی من است با زبان كه‬ ‫ب ‏ههمين دليل‪ ،‬رس��يدن قطع��ی و راه بردن به‬ ‫رس��می مثل همين‏زبانی كه من حالا دارم با‬ ‫‪26‬‬
‫باع��ث پديد آمدن نوعی طن��ز و پارادوكس در‬ ‫‏درون حقيقت ش��عر ممكن نيس��ت‪ .‬نه اينك‏ه‬ ‫آن جواب پرس��ش تو را م ‏یدهم‪ ،‬بازيگوش��ی‬
‫شعرها م ‏یشود‪ .‬وگرنه من با قصد طنزاند ِن شعر‪،‬‬ ‫بخواهم حك��م صادر كنم و نوش��تن را كاری‬ ‫كن��د و كنجكاوان��ه ب��ه اي ‏نجا و آ ‏نجا س��رك‬ ‫ﭘﯿﻮﺳﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﺑﯽ‪ .‬ﺳﯽ‬
‫چيزی نم ‏ینويسم‪ .‬خب‪ ،‬در همان دفتر‪ ،‬خيلی‬ ‫بيه��وده تلقی كنم؛ چ��ون به‏ه ‏رح��ال اي ‏نها‬ ‫بكش��د و گاه از خلا ِل همين زبان بازيگوش��انه‬
‫شعرها هم هس��تند كه از زبان كتابی در آ ‏نها‬ ‫(نوش��ت ‏ههای ما) نش��ان ‏ههای عين��ی حدس ما‬ ‫ي��ا سركك‏ش��يد ‏نهای كودكان��ه‪ ،‬س��ؤا ‏لهای‬
‫اس��تفاده كرد‏هام‪ .‬هم ‏هی اي ‏نها به حال و هوای‬ ‫هستند از حضور ش��عر و ه ‏ر چند اي ‏ن نشان ‏هها‬ ‫فتن ‏هانگيزانه و خطرناك مطرح كند‪ .‬دنيای امروز‬
‫لحظ ‏هی نوش��تن ش��عر ربط دارد‪ .‬اي ‏نلحظات‬ ‫بهت��ر حدس ما را تقويت كنند‪ ،‬از قابليت تأمل‬ ‫ب ‏یرح ‏متر از آن ‏یس��ت كه قبل از هرچيز به فكر‬
‫بالات��ری برخوردارند‪ .‬آنجا كه من از «ش��عر»‬ ‫اين باش��ی كه چطور اولش ژست ادبی بگيری‬
‫گذرا هستند و كمتر در ياد م ‏یمانند‪.‬‬ ‫ب ‏هعنوان «غلط مصطلح» ي��اد كردم به همين‬ ‫و بعد‪ ،‬با آن ب ‏هگفتگو بنش��ينی‪ ،‬گاه لازم است‬
‫دلي��ل بود‪ .‬در نهايت «نوش��تن» ي��ك جور راه‬ ‫انگولكش كنی‪ ،‬به يك‏جای حساس��ش دست‬
‫بابک غف�اری‪ :‬چ�ه رابط ‏های بين ش�عر و‬ ‫بردن و انديشيدن در ساي ‏‏هی ممك ‏نهاست كه‬ ‫بزنی‪ ،‬كه ازجا بپرد‪ ،‬و تو بتوانی برای يك لحظه‬
‫زندگی روزان ‏هات وجود دارد؟‬ ‫غيرممكن را هميش��ه دلچسب و بهان ‏‏های برای‬
‫زيستن و ادام ‏هی راه میك‏ند‪ .‬و چرا نم ‏یپرسی‬ ‫هم شده زيرش را (آن زيرزيرها) را ببينی‪.‬‬
‫وریا مظهر‪ :‬رابط ‏های تنگاتنگ‪ .‬شعر من چيزی‬ ‫«چرا انديش��يدن؟!» چون م ‏یدان��ی كه علت‬ ‫بابک غفاری‪ :‬چرا شعر م ‏یگويی؟‬
‫ج��دا از زندگی و حال و حالای من نيس��ت‪ .‬و‬ ‫انديش��يدن در خو ِد انديش��يدن پنهان است‪،‬‬
‫البته حال و حالای م��ن هم چيزی ب ‏یربط به‬ ‫دليل موجه اين دم و بازدم ناموجه است‪ ،‬يعنی‬ ‫وریا مظهر‪ :‬هما ‏نطور كه م ‏یدانيم بشر همواره‬
‫گذشته و آيند‏هی من نيست‪ .‬پس فكر میك‏نم‬ ‫دليل همين بود ِن ساده كه خود م ‏یتواند همان‬ ‫تش��ن ‏هی حقيقت بوده اس��ت‪« .‬نوشتن» شعر‪،‬‬
‫زندگی من و شعر من درهم تنيده شد‏ه باشند‪.‬‬ ‫اين غلط مصطلح‪ ،‬تنها س��اي ‏هی كوچك ‏یس��ت‬
‫مثل حال و گذش��ته و آيند‏هی من‪ .‬خودم كه‬ ‫سخ ‏تترين دلي ِل زندگ ‏ی باشد‪.‬‬ ‫ك��ه در زي��ر آن بتواني��م چن ‏دصباح��ی به آن‬
‫اي��ن‏طور فكر میك‏نم‪ ،‬يعن��ی فكر میك‏نم كه‬ ‫واژ‏هی غري��ب‪ ،‬آن وهم بزرگ‪ ،‬يعنی «حقيقت‬
‫اين‏رابط ‏ه هميش��ه هس��ت‪ ،‬بايد باشد‪ .‬اين‏دو‬ ‫بابک غفاری‪ :‬در كتاب آخرت از شعرهای‬ ‫مح��ض» بيانديش��يم (من اين‏ج��ا روی فعل‬
‫لازم و ملزوم همديگرند؛ طبيع ‏یست كه بدون‬ ‫فكرهای فلزی هم استفاده كرد ‏های‪ .‬معيار‬ ‫«انديش��يدن» پا م ‏یفش��ارم) و وقتی حقيقت‬
‫زندگی شعر نيست‪ ،‬و بدون شعر‪ ،‬زندگی خالی‬ ‫محضی وجود نداشته باشد ما به وه ِم حقيقت‬
‫از «سرزن ‏دگی»س��ت‪ .‬بعد از نوش��تن هر شعر‬ ‫انتخاب اين شعرها چه بوده است؟‬ ‫م ‏یرس��يم‪ .‬اين‏دو همديگر را تمام میك‏نند و‬
‫اي ‏ناحساس در من بيدار م ‏یشود كه اي ‏ننوشته‪،‬‬ ‫وری�ا مظهر‪ :‬اين دفتر آخ��ر در‏اصل زاييد‏هی‬ ‫در اين آميزش حقيق��ت و وهم‪ ،‬ما ب ‏هحقيقت‬
‫اي ‏نش��عر م ‏یرود راهش را مس��تقل از من در‬ ‫برخی وسوا ‏سهای شخصی من است؛ گزيد‏های‬ ‫س��ومی م ‏یرس��يم كه حقيقت ش��عر است (يا‬
‫پيش بگيرد و داشتن اي ‏ناحساس فكر میك‏نم‬ ‫از فكرهای فلزی و به‏‏امساك از ميان شعرهای‬ ‫كيی از حقايق ش��عر م ‏یتواند باشد) و من برای‬
‫يعنی مدام مقتو ِل تول ِد چي ِز ديگری ش��دن‪ ،‬و‬ ‫جديدتر‪ .‬فكرهای فلزی را اول از طريق ايميل‬ ‫نزدكيی جس��تن به آن حقيقت س��وم اس��ت‬
‫برای دوستان فرس��تادم و بعد ي ‏ك جا روی نت‬ ‫شايد كه م ‏ینويس��م‪« .‬نوشتن» بعضی‏وق ‏تها‬
‫پس از هر مرگ‪ ،‬دوباره خود متولد شدن‪.‬‬ ‫منتشرشان كردم‪ .‬رفت ‏هرفته احساس كردم كه‬ ‫همواركنند‏هی راه ‏‏یس��ت ك��ه در طول آن‪ ،‬ما‬
‫زندگی ش��عری نوع ديگ ِر زيستن است‪ .‬اين‬ ‫ب��ه اي ‏نصفحا ِت ديجيتالی‪ ،‬چن��دان اطمينانی‬ ‫بتوانيم به خو ِد «حقيقت»‪ ،‬حقيق ِت خارج شده‬
‫‏نوع زندگی فقط س��پری كردن لحظات پس از‬ ‫نيست‪ .‬به‏همين‏جهت تعدادی از آ ‏نها را توی‬ ‫از زير سيطر‏هی تحميلات عقلانی‪ ،‬بيانديشيم‪.‬‬
‫تولد تا مرگ نيست‪ ،‬تولد و مرگ را همزمان و‬ ‫اين دفتر آخر آوردم تا محل ام ‏نتری برايش��ان‬ ‫پس برخلاف نظر بعض ‏یها كه ش��عر را طريقی‬
‫دس ‏ت‏وپا كرده باشم‪ .‬معيار انتخاب هم احساس‬ ‫برای عدول از انديش��ه م ‏یانگارند‪ ،‬من معتقدم‬
‫متناوباً درخود دارد‪.‬‬ ‫من نسبت به همخوا ‏نبودن آ ‏نها در همجواری‬ ‫كه شعر‪ ،‬وسعت ‏یس��ت كه نامحدودی را پيش‬
‫پای انديش��ه م ‏یگذارد‪ .‬م ‏یتوانم بگويم ش��عر‬
‫بابک غفاری‪ :‬نظرت در مورد تقسي ‏مبندی‬ ‫با شعرهای جديدتر بوده است‪.‬‬ ‫م ‏یتواند خو ِد انديش�� ‏هی قا ‏بنگرفته باشد‪ ،‬آن‬
‫شعر معاصر چيست؟‬ ‫انديش ‏هی ناب‪ ،‬و سرچشم ‏هی تمام تأملات آزاد‬
‫بابک غفاری‪ :‬داد نزن‪ ،‬در اين آينه كس�ی‬ ‫انسانی‪ ،‬درست برخلاف ايستك‏ردن و فرورفتن‬
‫وری�ا مظه�ر‪ :‬م��ن ب��ه‏ش��خصه ب��ه اي��ن‬ ‫نيست! ش�عرهايی را داراس�ت كه ب ‏هزبان‬ ‫زير لوای شعرنويس��ی و س��ياهك‏ردن كاغذهای‬
‫تقس��ي ‏مبند ‏یها و مرزبند ‏یها اعتقادی ندارم‪.‬‬ ‫محاوره بس�يار نزدكيند و ب ‏ههما ‏نصورت‬ ‫بس��يار‪ ،‬بلكه حركت و شناو‏رش��دن در مسير‬
‫چه چيز با اي ‏نتقس��ي ‏مبند ‏یها م ‏یخواهد ثابت‬ ‫هم نوشته ش�د ‏هاند‪ .‬اين نوعی تنوع است‬ ‫جريان شعرزيس��تی و شعرانديش ‏ی‪ ،‬ب ‏همثاب ‏هی‬
‫شود؟ شعر روندی هست ‏یگرايانه يا ازل ‏‌‏ی ـ‏ابدی‬ ‫يا نياِز ش�عری؟ و عل� ِت گراي ِش تو يا بهتر‬ ‫نگرشی هست ‏یجوش‪ .‬نوشتن شعر‪ ،‬اي ‏نجا ديگر‬
‫دارد (البته اگر با منطق رياض ‏یدا ‏نها ازل و ابد‬ ‫است بگويم ش�ع ِر تو به اين جنبه از زبان‬ ‫اهميت محوری خود را از دست م ‏یدهد‪ .‬آنچه‬
‫را د‏و نقط ‌هی آغاز و پايان ي ‏ك خط تصور نكنيم‪).‬‬ ‫كه بر كاغذ نوشته م ‏یش��ود تنها ستاي ‏شهای‬
‫اس��تانداردهای محدو ِد زمانی عمر مش��خصی‬ ‫چه م ‏یتواند باشد؟‬ ‫ماس��ت از ش��عر‪ ،‬بي��ان‬
‫دارند‪ .‬البته كه ش��عر از زم��ان حال خودش و‬ ‫وری�ا مظهر‪ :‬ه��ر زب��ان‪ ،‬لحن درخ��ور خود‬ ‫دلتنگی ماس��ت در هجر‬
‫ش��رايط مكانی و زمانی ‏ــ خواه ناخواهــ‏ تأثير‬ ‫م ‏یطلبد‪ .‬نم ‏یدانم ش��ايد بتوان آن را ب ‏هعنوان‬ ‫چي��زی كه حض��ورش را‬
‫م ‏یگيرد ك��ه اين‏تأثير م ‏یتوان��د ناخودآگاه و‬ ‫ي��ك نياز ش��عری تلقی كرد‪ .‬لحن مح��اوره‪ ،‬ب ‏ه‬ ‫هم هي ‏چگاه تمام‏‏و كمال‬
‫طبيع ‏ی هم باشد‪ ،‬اّما اينك‏ه ما بخواهيم آگاهانه‬ ‫نظ��ر م��ن از ظرفيت بالايی ب��رای بيان طنز و‬ ‫حس نكرد‏هايم‪ .‬پس ما با‬
‫تابع ب ‏یچو ‏ن‏وچرای اين موقعي ‏تها و ش��راي ‏ط‬ ‫ك ‏ماهمي��ت جل��وه‏داد ِن دني��ای انحصارطل ِب‬ ‫نوشتن ش��عر‪ ،‬تنها اقدام‬
‫باش��يم به‏معنای دام انداخت ‏نهای مك ّرر برای‬ ‫فرزانگی برخوردار است‪ .‬خب‪ ،‬البته من قبل از‬ ‫ب��ه‏ح��د ِس حض��و ِر دور‬
‫دربند و رام كردن روح جس��تجوگر و بلندپروا ِز‬ ‫آنك‏ه شعری بنويس��م‪ ،‬نم ‏ینشينم و فكر كنم‬ ‫از دس ِت ش��عر میك‏نيم‪.‬‬
‫ش��عر اس��ت‪ .‬كه البته آنچه طی اي ‏ندا ‏ماندازی‬ ‫ك��ه به چه‏زبانی اين را بگويم‪ .‬ش��ايد در آخر‬
‫برای شكارچيان شعر م ‏یماند تنها غبن است و‬ ‫ي��ك اديت مختصر بكنم‪ ،‬اما كاری نمیك‏نم كه‬
‫ب��ه‏جوهر‏هی ناگهانی‏بودن اثر لطم ‏های بزند‪ .‬و‬
‫نه هيچ‏چيز ديگری‪.‬‬

‫سال ‪ * ۱‬پائیز ‪ * ۱۳۹۰‬شماره صفر‬ ‫‪26‬‬