Page 23 - ShahrvandBC Issue No.1337
P. 23
‫و غیره در نگاه زنانه‬ ‫سه کتاب از یک نگاه‬ ‫ادبیات ‪:‬‬

‫‪23‬‬ ‫داریوش معمار‬ ‫نقد و‬
‫یکی از مه ‌مترین مشکلات شعر زنان در ایران این است که نم ‌یتوانند در‬ ‫بررسی‬
‫فاصله با جنسیت خود به جهان نگاه کنند‪ ،‬زنان از دریچه تنگی که دیگران‬
‫به جنسی ‌تشان نگاه م ‌یکنند به شرایط خود ب ‌هعنوان وضعیت در اقلیت‬
‫م ‌ینگرند و این موضوع باعث م ‌یشود فرص ‌تهای بسیاری را ازدست بدهند‬
‫و آثارشان در مرز خلاقیت حقیقی بماند‪ ،‬درای ‌نبین زنان هنرمندی که‬
‫موفق شد‌هاند از این مرز عبور کنند‪ ،‬آثار درخوری از خود ب ‌هجا گذاشت ‌هاند‬
‫و ب ‌هعنوان رمزی مهم برای کمال یافتن خلاقیتشان باید این مسیر را میان‬
‫حضور هنری ایشان دنبال کرد‪.‬‬

‫سال ‪ / 22‬شماره ‪ - 1337‬جمعه ‪ 14‬نیدرورف ‪1394‬‬ ‫شعر چرخشی رضا حیرانی‬

‫برای ترسیم عینی ذهنی‌ترین جریان عاطفه و خلاقیت بشری‪ ،‬شعر؛‬
‫می‌توان از روش‌های خلاق مختلفی استفاده کرد که هرکدام منجر به‬
‫تولید مکانیسم ویژه‌ای برای تبیین و توضیح شعر می‌شوند‪ ،‬به نظرم دقت‬
‫در تنوعی ازای ‌ندست یکی از رمز‌های بهبود خواندن شعر است‪ .‬در این‬
‫نوشته قصد دارم با استفاده از روش تحلیل سیستم باز که معمولاً در‬
‫تحلیل‌های رو ‌ششناختی برای حوزه‌های مختلف از آن استفاده م ‌یشود‬
‫به بررسی مجموعه شعری بپردازم‪ .‬در این روش ما ابتدا اجزاء شعر‬
‫‪-‬ساختمان زبانی شعر حیرانی متکی بر استفاده از ارجاع درونی است‪،‬‬ ‫را شناسایی کرده و سپس همه روابط درونی و بیرونی اجزاء شعر در‬
‫خودکار است‪ ،‬یعنی در خود خیال و تعبیرها را بازسازی کرده و موضوع‬ ‫نسبت باهم بررسی م ‌یکنیم و بر اساس آن مدلی را پیشنهاد می‌دهیم‬
‫زبان خود زبان است‪ ،‬همچنین تابع روش‌های دستوری و لحنی متعارف‬ ‫که می‌تواند معیاری برای شناخت وضعیت آن شعر در قبال موقعی ‌تها‬
‫نیست‪ ،‬هرچند عبور از عرف دستوری زبان در شعر حیرانی نمایش ندارد‬ ‫و بازخوردهای مختلف باشد‪ ،‬این روش به‌خصوص برای تحلیل انواع‬
‫و بیشتر در آن بخش از زبان هویت پیدا م ‌یکند که منجر به تولید‬
‫محتوایی بی‌سابقه می‌شود‪ .‬در جم ‌عبندی ساختمان زبانی شعر حیرانی‬ ‫شعرهایی که ذه ‌نگرایی در آن‌ها مشخصه اصلی است کارایی دارد‪.‬‬

‫‪In touch with Iranian diversity‬‬ ‫خود ارجاع است‪.‬‬ ‫بر اساس تعریف فوق قصد دارم به‌صورت مختصر مجموعه «جن‌ام‬
‫‪-‬ریتم موسیقیایی شعر حیرانی درونی است‪ ،‬و تم آوایی بیرونی ندارد‪،‬‬ ‫جماعت بسم‌الله» نوشته رضا حیرانی‪ ،‬که در سال ‪ 93‬توسط نشر بوتیمار‬
‫اما شعر حیرانی فاقد موسیقی در کلیت خود نیست‪ ،‬بلکه کانون‌های‬ ‫انتشاریافته را تحلیل و بررسی نمایم‪ .‬رضا حیرانی یکی از شاعران جدی‬
‫موسیقیایی در بندهای مختلف شعر نقش پاگرد را بازی م ‌یکنند‪ .‬و‬ ‫جریان ذه ‌نگرا طی دهه اخیر در ایران است‪ .‬که از او پی ‌شازاین سه‬
‫درنهایت باعث می‌شوند شعر حیرانی به لحاظ ریتم میان شعر گفتاری‬
‫و شعر سپید در حرکت باشد‪ .‬یعنی در سطرها تابع کانون موسیقیایی‬ ‫مجموعه شعر دیگر انتشار یافته و با اقبال مواجه شده است‪.‬‬
‫مشخصی نباشد اما در کل شعر سطرها در ارتباط باهم به‌وسیله‬ ‫‪-‬اجزاء شعر رضا حیرانی در مجموعه جن‌ام جماعت بسم‌الله‬

‫کانون‌های موسیقیایی مرتبط شوند ب ‌هنحو ‌یکه بر خوانش آ ‌نها تأثیر‬
‫محسوسی پدید آید‪.‬‬
‫‪-‬شورعاطفی شعر حیرانی شخصی و تابع ذهنیتی پیچیده و حاصل‬
‫پالایش رخدادها در روحیه شاعر است‪ .‬منظور از پالایش رخدادها تسویه سپیده جدیری یکی از زنانی است که به نظر نگارنده زن بودنش بیش‬
‫و بازسازی رخداد در شعر است‪ ،‬این موضوع ساختمان خیال در شعر از آنکه موضوع شعرش باشد موضوع زندگ ‌یاش شده‪ ،‬یعنی قبل از آنکه‬
‫حیرانی را چند لایه م ‌یکند‪ .‬لایه اول عاطفه سطحی است‪ ،‬آنچه بدون ب ‌هعنوان یک زن خود را در شعرش قضاوت کند یا با شعرش دیگران را‬
‫آنکه مخاطب در موردش به تشخیص قطعی برسد هم‌ذات پنداری دارد‪ ،‬قضاوت کند و ب ‌هواسطه آن دیگران را در مرز اتها ‌مها و رانده و مانده شد ‌نها‬
‫لایه دوم عاطفه میانی است‪ ،‬آنچه مخاطب با خواندن چند شعر یا یک قرار دهد‪ ،‬با زن بودنش زندگی م ‌یکند‪ ،‬زنانگی سپیده جدیری عینکی‬
‫مجموعه با تشخیص نشانه‌های شعر در خصوص مفاهیم کلی نسبت بر چشم زندگی او برای دیدن و بودن نیست‪ ،‬بلکه شک ‌لهایی متنوع از‬
‫‪Vol. 22 / No. 1337 - Friday, Apr. 3, 2015‬‬ ‫به آن موضع عاطفی پیدا م ‌یکند اما هنوز قابل تعریف نیست‪ .‬لایه خود زندگی است‪ ،‬در شکل حقیقی آن با تمام فرص ‌تها و ناممک ‌نهایش‪،‬‬
‫سوم عاطفه درونی یا ذاتی است‪ ،‬هر شعری دارای چنین لایه‌ای نیست‪ ،‬مجموعه شعر «و غیره» دقیقان بر اساس این فرصت‪ ،‬متمرکز بر واکاوی‬
‫مگر اینکه شاعر مشخصاً از جها ‌نبینی برخوردار باشد که مخاطب با جهانی شاعرانی در زبانی گزیده خواه است‪.‬‬
‫تجزی ‌هوتحلیل و دقت در جزئیات آن را تشخیص دهد و از مسیر این خطوط شعر‪ ،‬حرک ‌تهای درونی و پیرامونی آن اهم از واکن ‌شهای عاطفی‬
‫تشخیص تأثیری بپذیرد یا تأثیر تازه‌ای بازتولید کند و شور شعر در او و تلا ‌شهای شاعر برای شنیدن صداهای خاموش ای ‌نطور شاعرشان را بالا‬
‫شور نو ایجاد کند‪ .‬در همه انواع شعر ما هر سه لایه را نداریم ب ‌هخصوص م ‌یکشند‪ ،‬شاعری که زن است‪ ،‬مادر است‪ ،‬شهروند است‪ ،‬انسان است‪،‬‬
‫علاق ‌همندی دارد‪ ،‬افسردگی دارد‪ ،‬شادکامی دارد‪ ،‬امیدواری دارد و ناامیدی‬ ‫لایه سوم را‪ ،‬شعر حیرانی برخوردار از هر سه لایه است‪.‬‬
‫هم دارد‪ ،‬اینکه شاعر در مجموعه و غیره چنین از میان حدود خود م ‌یگذرد‬
‫‪-‬مدل عینی شعر حیرانی در مجموعه ج ‌نام جماعت بسم‌الله‬
‫اگر فرض را بر این بگیریم که مخاطب با سه مشخصه ارائه‌شده در و بر میانه حدود تنهای ‌یاش گا ‌مهای تازه و زندگ ‌یهای متفاوت خود را با‬
‫شرح فوق برای شعر حیرانی در این کتاب با نگارنده موافقت داشته مخاطب شریک م ‌یشود‪ ،‬خصلتی منحصرب ‌هفرد در شعر جدیری است‪.‬‬
‫باشد‪ ،‬آنگاه می‌توان گفت ساختمان زبانی خود ارجاع‪ ،‬ریتم موسیقیایی هما ‌نطور که در ابتدا اشاره کردم نیروی زنانه‪ ،‬گاهی هنر اخته زنانه‬
‫کانونی و درونی‪ ،‬عاطفه و شور لایه‌مند برای تکمیل همدیگر در مدل م ‌یسازد‪ ،‬نیروی زنان ‌های که با تن خود و حضورش نم ‌یتواند کنار بیاید‪،‬‬
‫هندسی دایره‌وار به‌صورتی رفت و برگشتی بر هم تأثیر م ‌یگذارند و اما نیروی زنانه زنانگی را م ‌یتواند بیرون نق ‌شهای معین و عرفی که‬
‫همین می‌شود که شعری ازاین‌دست در برخورد با موقعیت‌های مختلف تعری ‌فشده برای جنسیت ببیند‪ ،‬آ ‌نوقت شاعر هم زن است‪ ،‬هم عاشق‬
‫فرزند و همسر و آرامش زندگی در خانواده است و هم انسانی فراتر از‬ ‫تأویل و شکل‌های متنوعی از بازخورد را م ‌یتواند بروز بدهد و البته‬
‫‪23‬‬ ‫محدودیت تعری ‌فهاست برای درک خود و درک جهان‪ ،‬بیرون تنهایی‬ ‫طبیعتاً به همین نسبت خواننده این شعر بودن در هر شرایطی نیاز‬
‫که ب ‌هصورت هیستریک گاه سرنوشت انسانی را از بالا به پایین م ‌یکشند‪.‬‬ ‫به‌دقت و نوع سعی ویژه دارد‪ .‬نگارنده عنوان حیرانی را به‌صورت انتزاعی‬
‫وقتی جدیری در شعرش از افسون شدن معیارها و شناخ ‌تها در تنگنای‬
‫ماندن و تردید رفتن م ‌یگوید‪ ،‬زنی از این مسائل م ‌ینویسد که دغدغ ‌هاش‬ ‫در این مجموعه با توجه به آنچه گفته شد چرخشی نام گذار م ‌یکند‪.‬‬
   18   19   20   21   22   23   24   25   26   27   28