Page 19 - ShahrvandBC Issue No.1337
P. 19
19 اقیانوس مزبور بیشتر از ی کپنجم ( ۲۰درصد) سطح کرٔه مریخ را می‌پوشانده است ،که قابل مقایسه با اقیانوس کشف اقیانوس آب در کرٔه مریخ
اطلس است که ۱۷درصد سطح کرٔه زمین را پوشانده است .عمق این اقیانوس در برخی از نقاط آن ،به بیش
از یک و نیم کیلومتر می‌رسیده است .حجم آب این اقیانوس در مجموع ۲۰میلیون کیلومتر مکعب بوده است، بر اساس گزارشی که ناسا روز پن جشنبه ۵مارس منتشر کرد ،دانشمندان ناسا کشف کرد‌هاند که در گذشته،
تقریباً نیمی از نیمکرٔه شمالی کرٔه مریخ پوشیده از اقیانوسی از آب بوده است ،و شرایط اقلیمی مناسبی در آن
که بیشتر از مقدار آبی است که در اقیانوس منجمد شمالی روی کرٔه زمین یافت می‌شود.
شواهد قان عکنندٔه اخیر در مورد وجود اقیانوس‌های باستانی در کرٔه مریخ ،تصویر دانشمندان از این کرٔه شبیه کره وجود داشته است که می‌توانسته محیط مناسبی برای به وجود آمدن حیات باشد.
به زمین را تکمیل م یکند ،به این صورت که کرٔه مریخ ،مدتی پس از شکل‌گیری‌اش در چهار و نیم میلیارد
سال پیش و در دوران جوانی‌اش ،سرزمینی گرم و مرطوب بوده که میلیو نها سال در آن نهرهایی جریان
داشته ،رودخانه‌ها در آن پیچ و تاب می‌خورد‌هاند ،و دریاچه‌های زیادی در آن وجود داشته است .سؤالی که
برای دانشمندان مطرح است این است که «کرٔه مریخ در جوانی‌اش چقدر آب داشته است ،و چطور شد که
این آب را از دست داد؟»
یافته‌های تازٔه دانشمندان ،حاصل شش سال تلاش آنها برای نقش هبرداری از ج ّو کرٔه مریخ با استفاده از سه
سال / 22شماره - 1337جمعه 14نیدرورف 1394 تلسکوپ مادون قرمز بسیار قوی است که در هاوایی و در شیلی نصب شده است .تیم دانشمندان توجه ویژه‌ای
به این موضوع داشته است که نوع مولکول‌های آب در «هوا»ی کرٔه مریخ در فصل‌های گوناگون و در نقاط
گوناگون چه تفاوتی با یکدیگر داشته است .آب روی کرٔه مریخ ،مثل آب روی کرٔه زمین ،حاوی مولکول‌های
معمولی آب است که از دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن ترکیب شده ،و علاوه بر آن ،حاوی مولکول‌های
آب سنگین یا «دوتریوم» است که از هیدروژن سنگین و اکسیژن ترکیب شده است .در کرٔه مریخ ،آب حاوی
هیدروژن معمولی به مرور زمان در فضا پخش شده و از دست رفته است ،ولی آب سنگین به جا مانده است.
بنابراین ،با اطلاع از «غلظت» آب سنگین باقی مانده در مریخ ،دانشمندان م یتوانند پی ببرند که در آغاز ،چقدر
آب معمولی روی این کره وجود داشته است .برای مثال ،غلظت زیاد «دوتریوم» در یخچال‌های کرٔه مریخ،
حاکی از آن است که حجم زیادی از آب معمولی از این منطقه بخار شد و از دست رفته است .از طریق چنین
محاسب ههایی است که دانشمندان برآورد کرد‌هاند که مقدار آبی که قبلًا روی کرٔه مریخ بوده ،به قدری بوده
است که اگر در سطح آن کره پخش م یشد ،می‌توانسته تمام سطح کرٔه مریخ را به عمق ۱۳۷متر بپوشاند.
آب روی کرٔه مریخ میلیاردها سال وجود داشته است .به مرور زمان ،ج ّو مریخ رقیق شد .افت فشار بر اثر رقیق
شدن ج ّو ،باعث شد که آب اقیانو سها به‌تدریج بخار شود و به فضا رود .ب هعلاوه ،بر اثر رقیق شدن ج ّو ،مریخ برداشت تصویری از اقیانوس باستانی روی کرٔه مریخ که میلیاردها سال دوام داشت .منبع :ناسا
لایٔه «عایق» خود را نیز از دست داد و دیگر به آن اندازه گرم نبود که بتواند آب را به صورت مایع در خود نگه
In touch with Iranian diversity
Vol. 22 / No. 1337 - Friday, Apr. 3, 2015
19
اطلس است که ۱۷درصد سطح کرٔه زمین را پوشانده است .عمق این اقیانوس در برخی از نقاط آن ،به بیش
از یک و نیم کیلومتر می‌رسیده است .حجم آب این اقیانوس در مجموع ۲۰میلیون کیلومتر مکعب بوده است، بر اساس گزارشی که ناسا روز پن جشنبه ۵مارس منتشر کرد ،دانشمندان ناسا کشف کرد‌هاند که در گذشته،
تقریباً نیمی از نیمکرٔه شمالی کرٔه مریخ پوشیده از اقیانوسی از آب بوده است ،و شرایط اقلیمی مناسبی در آن
که بیشتر از مقدار آبی است که در اقیانوس منجمد شمالی روی کرٔه زمین یافت می‌شود.
شواهد قان عکنندٔه اخیر در مورد وجود اقیانوس‌های باستانی در کرٔه مریخ ،تصویر دانشمندان از این کرٔه شبیه کره وجود داشته است که می‌توانسته محیط مناسبی برای به وجود آمدن حیات باشد.
به زمین را تکمیل م یکند ،به این صورت که کرٔه مریخ ،مدتی پس از شکل‌گیری‌اش در چهار و نیم میلیارد
سال پیش و در دوران جوانی‌اش ،سرزمینی گرم و مرطوب بوده که میلیو نها سال در آن نهرهایی جریان
داشته ،رودخانه‌ها در آن پیچ و تاب می‌خورد‌هاند ،و دریاچه‌های زیادی در آن وجود داشته است .سؤالی که
برای دانشمندان مطرح است این است که «کرٔه مریخ در جوانی‌اش چقدر آب داشته است ،و چطور شد که
این آب را از دست داد؟»
یافته‌های تازٔه دانشمندان ،حاصل شش سال تلاش آنها برای نقش هبرداری از ج ّو کرٔه مریخ با استفاده از سه
سال / 22شماره - 1337جمعه 14نیدرورف 1394 تلسکوپ مادون قرمز بسیار قوی است که در هاوایی و در شیلی نصب شده است .تیم دانشمندان توجه ویژه‌ای
به این موضوع داشته است که نوع مولکول‌های آب در «هوا»ی کرٔه مریخ در فصل‌های گوناگون و در نقاط
گوناگون چه تفاوتی با یکدیگر داشته است .آب روی کرٔه مریخ ،مثل آب روی کرٔه زمین ،حاوی مولکول‌های
معمولی آب است که از دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن ترکیب شده ،و علاوه بر آن ،حاوی مولکول‌های
آب سنگین یا «دوتریوم» است که از هیدروژن سنگین و اکسیژن ترکیب شده است .در کرٔه مریخ ،آب حاوی
هیدروژن معمولی به مرور زمان در فضا پخش شده و از دست رفته است ،ولی آب سنگین به جا مانده است.
بنابراین ،با اطلاع از «غلظت» آب سنگین باقی مانده در مریخ ،دانشمندان م یتوانند پی ببرند که در آغاز ،چقدر
آب معمولی روی این کره وجود داشته است .برای مثال ،غلظت زیاد «دوتریوم» در یخچال‌های کرٔه مریخ،
حاکی از آن است که حجم زیادی از آب معمولی از این منطقه بخار شد و از دست رفته است .از طریق چنین
محاسب ههایی است که دانشمندان برآورد کرد‌هاند که مقدار آبی که قبلًا روی کرٔه مریخ بوده ،به قدری بوده
است که اگر در سطح آن کره پخش م یشد ،می‌توانسته تمام سطح کرٔه مریخ را به عمق ۱۳۷متر بپوشاند.
آب روی کرٔه مریخ میلیاردها سال وجود داشته است .به مرور زمان ،ج ّو مریخ رقیق شد .افت فشار بر اثر رقیق
شدن ج ّو ،باعث شد که آب اقیانو سها به‌تدریج بخار شود و به فضا رود .ب هعلاوه ،بر اثر رقیق شدن ج ّو ،مریخ برداشت تصویری از اقیانوس باستانی روی کرٔه مریخ که میلیاردها سال دوام داشت .منبع :ناسا
لایٔه «عایق» خود را نیز از دست داد و دیگر به آن اندازه گرم نبود که بتواند آب را به صورت مایع در خود نگه
In touch with Iranian diversity
Vol. 22 / No. 1337 - Friday, Apr. 3, 2015
19
