Page 18 - ShahrvandBC Issue No.1337
P. 18
یافته‌های تازه انسا ِن جستجوگر ،از جهان کلان تا جهان خُرد 18
حبیب ناظری
(با استفاده از مطالب نشریه‌های گوناگون علمی و فنی ،و سایت ناسا)
نشریٔه «دانش» ( )Scienceمقاله‌ای در روز ۱۹مارس امسال منتشر کرد که در آن به یافته‌های دانشمندان یافته‌هایی از انفجار یک «اَبَرنواَختر» در ۱۰هزار سال پیش سال / 22شماره - 1337جمعه 14نیدرورف 1394
در همین زمینه اشاره شده است .تیمی از دانشمندان که از «رصدخانٔه استراتوسفری برای اخترشناسی
مادون قرمز» (به اختصار )SOFIAبرای تحقیق خود استفاده کرده‌اند ،پی بردند که َابَرنواخترها قادرند حجم بر اساس برآورد دانشمندان اخترفیزیک« ،اَبَرنواَختر»ی که ۱ ۰هزار سال پیش منفجر شده است ،حاوی مقدار
غیرقاب لتص ّوری ماده تولید کنند که از آن چندین سّیاره مثل زمین م یتواند شکل بگیرد و ساخته شود .به کافی «غبار» برای تشکیل هفت هزار کرٔه خاکی به اندازٔه زمین خودمان است.
گفتٔه یکی از این پژوهشگران از دانشگاه کورنِل (در نیویورک) که سرپرستی تیم را نیز به عهده داشته است،
«مشاهدات ما نشان می‌دهد که اَبری از غبار که حاص ِل انفجار یک اَبَرنواَختر در ده‌هزار سال پیش بود ،حاوی «اَبَرنواَختر» (یا سوپرنُوا) پدیده‌ای است حاصل انفجار ستاره‌ای که به آخر عمرش رسیده است .اَبَرنواختر
مقدار کافی ُغبار برای تشکیل ۷۰۰۰کرٔه زمین است ».تیم دانشمندان با استفاده از داد‌ههای به دست آمده بزرگ‌ترین انفجاری است که در فضا رخ م یدهد و نوری که از آن حاصل می‌شود ،میلیو نها برابر نور ستار‌ههایی
از SOFIAتوانستند جرم کل تودٔه غبار پس از انفجار را از روی شدت نور ساطع شده از آن برآورد کنند. مثل خورشید خودماندر کهکشان را ِه‌شیری است .مطالعٔه ابرنواخترها اطلاعات گران‌بهاییدر اختیاردانشمندان
اخترشناسان پیش از این نیز شواهدی در دست داشتند که پخش شدن مقدار عظیمی غبار بر اثر انفجار
اَبَرنواختر را ثابت می‌کرد ،ولی همیشه این سؤال مطرح بود که ذّرات حاصل از این انفجار ،پس از پخش شدن قرار م یدهد ،از جمله اینکه ما در جهانی
در فضا و برخورد با گاز و غباری که فضای میان ستارهها را احاطه کرده است ،آیا از میان خواهند رفت یا نه. قرار داریم که در حال انبساط و بزرگ
یافته‌های اخیر دانشمندان نشان می‌دهد که «غبار انفجار اّولیٔه ابرنواختر از میان نرفته است ،و اکنون در فضای شدن است ،و نیز اینکه منشأ بسیاری از
میا نستاره‌یی جریان دارد ،و می‌تواند ما ّده یا «هستٔه اّولیه» برای شک لگیری ستارهها و سّیار‌ههای جدید عنصرهای شیمیایی که روی کرٔه زمین
باشد ».یافته‌های تازٔه دانشمندان همچنین نشان می‌دهد که مقدار عظیم غباری که در کهکشا نهای جوان و یافت می‌شوند ،ستارههای دیگر و انفجار
دوردست مشاهده می‌شود (و در اینجا صحبت از فاصل ههایی در مقیاس چندین میلیون و میلیارد سال نوری
است) ،ممکن است که حاصل انفجار ستارههای عظیمی باشد که میلیاردها سال پیش ،در ابتدای شکل‌گیری آنهاست.
جهان پیرامون ما ،چندین میلیون سال پس از « ِم هبانگ» ( )Bang Bigبه وجود آمده بودند .هیچ سازوکار غبار انفجار سوپرنُوا و دایرٔه موج انفجار آن.
به مقیاس این تصویر دقت کنید« .سال
شناخته شدٔه دیگری نم یتوانسته است چنین حجم عظیمی از غبار تولید کرده باشد. نوری» ( )Year Lightمسافتی است که
یکی از پژوهشگران عضو تیم SOFIAمی‌گوید که «این کشف ما ،برگ زرینی در کارنامٔه پروژٔه SOFIAاست، نور در یک سال طی م یکند .سرع ِت نور
و نشان م یدهد که چگونه مشاهداتی که از درون کهکشان را ِه‌شیری ما انجام می‌شود ،مستقیماً می‌تواند به ۳۰۰هزار کیلومتر در ثانیه است! حالا
درک و شناخت ما از سیر تح ّول و تکامل کهکشا نهایی کمک کند که میلیاردها سال نوری از ما فاصله دارند». خودتان بزرگی جهان پیرامون ما را تص ّور
بد نیست بدانید که SOFIAدر اصل یک هواپیمای ۷۴۷است که با تغییرهایی اساسی آن را به یک رصدخانٔه کنید .این تلاش‌های انسان پژوهشگر برای
فضایی تبدیل کرده‌اند .قطر مؤثر تلسکوپ این رصدخانه در ارتفاع ۱۲تا ۱۴کیلومتر از سطح زمین ،دو و نیم شناخت محیط پیرامونش واقعاً شایسته
متر است SOFIA .پروژٔه مشترک ناسا (سازمان ملّی فضا و هوانوردی آمریکا) و «مرکز هوا-فضای آلمان» است.
تحسین است.
In touch with Iranian diversity
ﻣﻬﺪ ﮐﻮدک ﺣﻤﯿﺮا ﻣﺠﻠﺲ ﯾﺎدﺑﻮد Vol. 22 / No. 1337 - Friday, Apr. 3, 2015
از ﮐﻮدﮐﺎن ﺷﻤﺎ در ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮔﺮم و ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺗﻮ ﻧﯿﺴﺘﻰ ﮐﻪ ﺑﺒﯿﻨﻰ
ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻄﺮ ﺗﻮ در ﻋﻤﻖ ﻟﺤﻈﻪ ﻫﺎ ﺟﺎرى اﺳﺖ
• در ایﻦ ﻣﻬﺪ ﮐودک ﺗﻼش ﻣا ایﻦ اسﺖ ﮐه در ﻣﺤیﻄی دﻟﭙﺬیر ﮐودﮐان ﺷﻤا را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﮑﺲ ﺗﻮ در ﺑﺮق ﺷﯿﺸﻪ ﻫﺎ ﭘﯿﺪاﺳﺖ
آهﺴته و ﺗﺪریجی با ریاﺿیات و اﻟفباء انﮕﻠیﺴی برای برناﻣههای پیش دبﺴتانی و
ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﺎى ﺗﻮ در ﺟﺎن زﻧﺪﮔﻰ ﺳﺒﺰ اﺳﺖ
دبﺴتان آﻣادﻩ ﮐﻨیﻢ.
با نهایت تأسف و تأثر،درگﺬش ِت زنده یاد مهندس اﺣﻤﺪ ﻣﻌﺼﻮﻣﯽ
زبان رایﺞ در ایﻦ ﻣﻬﺪ ﮐودک فارسی و انﮕﻠیﺴی اسﺖ و ﮐودﮐان در زﻣان آﻣوختﻦ • اﻟﻤﻮﺗﯽ را به اطلا ِع دوستان و آشنایان می رسانیم .بدین منظور؛
ﺷﻌرها با انﮕﻠیﺴی حرفهای آﻣوزش دادﻩ خواهﻨﺪ ﺷﺪ. مراسمی برا ِى گرامیداش ِت خاطرٌه ایشان تنظیم شده که تاریﺦ و
•
ﻣﺤیﻂ ﻣﻬﺪ ﮐودک و اسباب بازیها ﻃوری ﻃراحی و انتﺨاب ﺷﺪﻩانﺪ ﮐه ﻋﻼوﻩ بر آدرس آن بشر ِح ذیل میباشد:
بازی به آﻣوزش آنﻬا نیز ﮐﻤک ﮐﻨﺪ. • روز دوﺷﻨبه ٦اپریﻞ ٢۰۱٥از ساﻋﺖ ٢ﺗا ٦ﻋﺼر
•
برای بازدیﺪ از ﻣﻬﺪ ﮐودک ﻣﻘﺪم ﺷﻤا و ﮐودکﺗان را ﮔراﻣی ﻣیداریﻢ. Roundhouse Community Centre
ایﻦ ﻣﻬﺪ ﮐودک ﮔروهی ،پﻨﺞ روز در هفته از ساﻋﺖ ٧ﺻبﺢ ﺗا ٦ﻋﺼر خﺪﻣات 181 Roundhouse Mews,Vancouver, BC V6Z 2W3
خود را اراﺋه ﻣیدهﺪ. ﺗﻘاﻃ ِﻊ Davieو خیابا ِن Pacific
از ﻃﺮف ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻌﺼﻮﻣﯽ اﻟﻤﻮﺗﯽ
18
حبیب ناظری
(با استفاده از مطالب نشریه‌های گوناگون علمی و فنی ،و سایت ناسا)
نشریٔه «دانش» ( )Scienceمقاله‌ای در روز ۱۹مارس امسال منتشر کرد که در آن به یافته‌های دانشمندان یافته‌هایی از انفجار یک «اَبَرنواَختر» در ۱۰هزار سال پیش سال / 22شماره - 1337جمعه 14نیدرورف 1394
در همین زمینه اشاره شده است .تیمی از دانشمندان که از «رصدخانٔه استراتوسفری برای اخترشناسی
مادون قرمز» (به اختصار )SOFIAبرای تحقیق خود استفاده کرده‌اند ،پی بردند که َابَرنواخترها قادرند حجم بر اساس برآورد دانشمندان اخترفیزیک« ،اَبَرنواَختر»ی که ۱ ۰هزار سال پیش منفجر شده است ،حاوی مقدار
غیرقاب لتص ّوری ماده تولید کنند که از آن چندین سّیاره مثل زمین م یتواند شکل بگیرد و ساخته شود .به کافی «غبار» برای تشکیل هفت هزار کرٔه خاکی به اندازٔه زمین خودمان است.
گفتٔه یکی از این پژوهشگران از دانشگاه کورنِل (در نیویورک) که سرپرستی تیم را نیز به عهده داشته است،
«مشاهدات ما نشان می‌دهد که اَبری از غبار که حاص ِل انفجار یک اَبَرنواَختر در ده‌هزار سال پیش بود ،حاوی «اَبَرنواَختر» (یا سوپرنُوا) پدیده‌ای است حاصل انفجار ستاره‌ای که به آخر عمرش رسیده است .اَبَرنواختر
مقدار کافی ُغبار برای تشکیل ۷۰۰۰کرٔه زمین است ».تیم دانشمندان با استفاده از داد‌ههای به دست آمده بزرگ‌ترین انفجاری است که در فضا رخ م یدهد و نوری که از آن حاصل می‌شود ،میلیو نها برابر نور ستار‌ههایی
از SOFIAتوانستند جرم کل تودٔه غبار پس از انفجار را از روی شدت نور ساطع شده از آن برآورد کنند. مثل خورشید خودماندر کهکشان را ِه‌شیری است .مطالعٔه ابرنواخترها اطلاعات گران‌بهاییدر اختیاردانشمندان
اخترشناسان پیش از این نیز شواهدی در دست داشتند که پخش شدن مقدار عظیمی غبار بر اثر انفجار
اَبَرنواختر را ثابت می‌کرد ،ولی همیشه این سؤال مطرح بود که ذّرات حاصل از این انفجار ،پس از پخش شدن قرار م یدهد ،از جمله اینکه ما در جهانی
در فضا و برخورد با گاز و غباری که فضای میان ستارهها را احاطه کرده است ،آیا از میان خواهند رفت یا نه. قرار داریم که در حال انبساط و بزرگ
یافته‌های اخیر دانشمندان نشان می‌دهد که «غبار انفجار اّولیٔه ابرنواختر از میان نرفته است ،و اکنون در فضای شدن است ،و نیز اینکه منشأ بسیاری از
میا نستاره‌یی جریان دارد ،و می‌تواند ما ّده یا «هستٔه اّولیه» برای شک لگیری ستارهها و سّیار‌ههای جدید عنصرهای شیمیایی که روی کرٔه زمین
باشد ».یافته‌های تازٔه دانشمندان همچنین نشان می‌دهد که مقدار عظیم غباری که در کهکشا نهای جوان و یافت می‌شوند ،ستارههای دیگر و انفجار
دوردست مشاهده می‌شود (و در اینجا صحبت از فاصل ههایی در مقیاس چندین میلیون و میلیارد سال نوری
است) ،ممکن است که حاصل انفجار ستارههای عظیمی باشد که میلیاردها سال پیش ،در ابتدای شکل‌گیری آنهاست.
جهان پیرامون ما ،چندین میلیون سال پس از « ِم هبانگ» ( )Bang Bigبه وجود آمده بودند .هیچ سازوکار غبار انفجار سوپرنُوا و دایرٔه موج انفجار آن.
به مقیاس این تصویر دقت کنید« .سال
شناخته شدٔه دیگری نم یتوانسته است چنین حجم عظیمی از غبار تولید کرده باشد. نوری» ( )Year Lightمسافتی است که
یکی از پژوهشگران عضو تیم SOFIAمی‌گوید که «این کشف ما ،برگ زرینی در کارنامٔه پروژٔه SOFIAاست، نور در یک سال طی م یکند .سرع ِت نور
و نشان م یدهد که چگونه مشاهداتی که از درون کهکشان را ِه‌شیری ما انجام می‌شود ،مستقیماً می‌تواند به ۳۰۰هزار کیلومتر در ثانیه است! حالا
درک و شناخت ما از سیر تح ّول و تکامل کهکشا نهایی کمک کند که میلیاردها سال نوری از ما فاصله دارند». خودتان بزرگی جهان پیرامون ما را تص ّور
بد نیست بدانید که SOFIAدر اصل یک هواپیمای ۷۴۷است که با تغییرهایی اساسی آن را به یک رصدخانٔه کنید .این تلاش‌های انسان پژوهشگر برای
فضایی تبدیل کرده‌اند .قطر مؤثر تلسکوپ این رصدخانه در ارتفاع ۱۲تا ۱۴کیلومتر از سطح زمین ،دو و نیم شناخت محیط پیرامونش واقعاً شایسته
متر است SOFIA .پروژٔه مشترک ناسا (سازمان ملّی فضا و هوانوردی آمریکا) و «مرکز هوا-فضای آلمان» است.
تحسین است.
In touch with Iranian diversity
ﻣﻬﺪ ﮐﻮدک ﺣﻤﯿﺮا ﻣﺠﻠﺲ ﯾﺎدﺑﻮد Vol. 22 / No. 1337 - Friday, Apr. 3, 2015
از ﮐﻮدﮐﺎن ﺷﻤﺎ در ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮔﺮم و ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺗﻮ ﻧﯿﺴﺘﻰ ﮐﻪ ﺑﺒﯿﻨﻰ
ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻄﺮ ﺗﻮ در ﻋﻤﻖ ﻟﺤﻈﻪ ﻫﺎ ﺟﺎرى اﺳﺖ
• در ایﻦ ﻣﻬﺪ ﮐودک ﺗﻼش ﻣا ایﻦ اسﺖ ﮐه در ﻣﺤیﻄی دﻟﭙﺬیر ﮐودﮐان ﺷﻤا را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﮑﺲ ﺗﻮ در ﺑﺮق ﺷﯿﺸﻪ ﻫﺎ ﭘﯿﺪاﺳﺖ
آهﺴته و ﺗﺪریجی با ریاﺿیات و اﻟفباء انﮕﻠیﺴی برای برناﻣههای پیش دبﺴتانی و
ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﺎى ﺗﻮ در ﺟﺎن زﻧﺪﮔﻰ ﺳﺒﺰ اﺳﺖ
دبﺴتان آﻣادﻩ ﮐﻨیﻢ.
با نهایت تأسف و تأثر،درگﺬش ِت زنده یاد مهندس اﺣﻤﺪ ﻣﻌﺼﻮﻣﯽ
زبان رایﺞ در ایﻦ ﻣﻬﺪ ﮐودک فارسی و انﮕﻠیﺴی اسﺖ و ﮐودﮐان در زﻣان آﻣوختﻦ • اﻟﻤﻮﺗﯽ را به اطلا ِع دوستان و آشنایان می رسانیم .بدین منظور؛
ﺷﻌرها با انﮕﻠیﺴی حرفهای آﻣوزش دادﻩ خواهﻨﺪ ﺷﺪ. مراسمی برا ِى گرامیداش ِت خاطرٌه ایشان تنظیم شده که تاریﺦ و
•
ﻣﺤیﻂ ﻣﻬﺪ ﮐودک و اسباب بازیها ﻃوری ﻃراحی و انتﺨاب ﺷﺪﻩانﺪ ﮐه ﻋﻼوﻩ بر آدرس آن بشر ِح ذیل میباشد:
بازی به آﻣوزش آنﻬا نیز ﮐﻤک ﮐﻨﺪ. • روز دوﺷﻨبه ٦اپریﻞ ٢۰۱٥از ساﻋﺖ ٢ﺗا ٦ﻋﺼر
•
برای بازدیﺪ از ﻣﻬﺪ ﮐودک ﻣﻘﺪم ﺷﻤا و ﮐودکﺗان را ﮔراﻣی ﻣیداریﻢ. Roundhouse Community Centre
ایﻦ ﻣﻬﺪ ﮐودک ﮔروهی ،پﻨﺞ روز در هفته از ساﻋﺖ ٧ﺻبﺢ ﺗا ٦ﻋﺼر خﺪﻣات 181 Roundhouse Mews,Vancouver, BC V6Z 2W3
خود را اراﺋه ﻣیدهﺪ. ﺗﻘاﻃ ِﻊ Davieو خیابا ِن Pacific
از ﻃﺮف ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻌﺼﻮﻣﯽ اﻟﻤﻮﺗﯽ
18
