Page 22 - 1233
P. 22
و دیگرانی که به ســاد گ ی نم یتوان آنها را در دســته بند یهای پیش سیاست 22
گفته قرار داد ـ و گروههای ی را شــامل م یشــود که به شیو‌های کاملًا
محلی ،منطق های ،مل ی ،و یا فراملیتی ســازماندهی شــده اند .مبنای خیزش‌های جدید علیه سیستم 22
مشارکت یک هدف مشترک اســت ـ مبارزه علیه مشکلات اجتماعی بخش دوم و پایانی
ناش ی از نئولیبرالیسم ـ و احترام مشترک نسبت به اولوی تهای ضروری
یکدیگر .نکته مهم این اســت که فروم اجتمــاع جهان ی به دنبال گرد م یرســد آنها از گون ههای چپ قدیم اندک ی بیشتر ّضد سیستم باشند نویسنده :امانوئل والرستاین سال متسیب /شماره - 1233جمعه 16نیدرورف 1392
هم آوردن جنب شهای ی از شمال و جنوب در یک چارچوب است .تنها ـ هــر چند چ پهای قدیم نیز از وقایــع ۱۹۶۸آموخته بودند که باید ترجمه :محسن صفاری
شــعار ،تا کنون ،این اســت :جهانی دیگر ممکن است .شگف تانگیزتر دغدغ ههای محیط‌زیستی ،تبعی ضهای جنس ی ،و تبعی ضهای نژادی In touch with Iranian diversity
این کــه این فوروم به دنبال انجام کار خود بــدون ایجاد یک روبنای از مائوئیسم تا پورتو آلگره
ســاختاری سراســری اســت .در حال حاضر فوروم تنهــا دارای یک را نیز در برنام ههای اعلام شد‌هی خود بگنجانند. با این حال ،از ۱۹۶۸تا کنون جستجوئی مداوم برای یافتن شیو‌ههای Vol. 20 / No. 1233 - Friday, Apr. 5, 2013
کمیت هی هماهنگی بی نالمللی ،و پنجاه نمایندگی قوی از جنب شها و سومین گروه از مدعیان جایگاه ّضدسیستم سازما نهای حقوق بشری بهتری از جنبش ّضدسیســتم در جریان بوده است ـ گون های جنبش
بود‌هاند .البته برخ ی از آنان ،مانند ســازمان عفــو بین الملل ،پیش از که حقیقتاً منجر به جهان ی دمکراتی کتر و برابرتر شود .در این جستجو
در مکا نهای جغرافیائی متنوع است. ۱۹۶۸وجود داشتند ،اما عموماً این سازما نها تنها در سا لهای ده هی چهار گونه کوشــش را شاهد بود‌هایم ،کوشــ شهائ ی که برخ ی از آنها
گرچه گلای ههائی از جانب جنب شهای چپ قدیم مطرح شــده مبنی ۱۹۸۰به نیروی سیاسی عمد‌های تبدیل شدند .پذیرش بهبود وضعیت هنوز ادامه دارند .اولین کوشش شکوفایی مائوئیس مهای چند گا نه بود.
بــر این که فوروم اجتماع جهان ی نمایی رفرمیســتی دارد ،اما تا کنون حقوق بشــر در برخورد به آمریکای مرکزی به وسیله پرزیدنت کارتر و از دهــ هی ۱۹۶۰تا میان هی ده هی ۱۹۷۰تعداد زیادی از جنب شهای
گلای هها در حداقل خود بوده است .شــکای تکنند‌هها تنها ابراز تردید امضای قرارداد هلسینکی [در مورد احترام به حقوق شهروندان] توسط رقیب ،معمولاً جنب شهای ی کوچک اما گاه چشــمگیر و بزرگ ،پدیدار
میکننــد؛ آنان تا کنــون چیزی را ر ّد نکرده اند .البته وســیعاً تصدیق دول تهای کمونیســت شرق و مرکز اروپا به جنب شهای حقوق بشری شــدند که هم هی آنها مدعی مائوئیسم بودند .منظور از چنین ادعایی
م یشــود که این درجه از موفقیت بر پای هی ر ّد منف ی نئولیبرالیسم ،به نیرو دادند .این دو رویداد به ســازما نهای متعددی که اینک مسال هی ایــن بود که همه کمابیش از انقلاب فرهنگ ی چین الهام گرفته بودند.
عنوان یک ایدئولوژی و به عنوان عملکردی نهادین ،حاصل شده است. حقوق شــهروندی را در دســتور کار خود قرار داده بودند ،مشروعیت آنها اساساً استدلال م یکردند که علت شکست چپ قدیم ترویج نکردن
بســیاری استدلال کرده اند که ضروری است فوروم اجتماع جهان ی به تأسیس دادند .در سا لهای ده هی ،۱۹۹۰تمرکز رسان هها بر پاکسازی دکترین ناب انقلاب بوده اســت ،دکترینی که این مائوئیس تها اینک
سوی حمایت از برنام های روش نتر و مثب تتر حرکت کند .این که فوروم قومــی منجر به طرح مباحث قابل توجه حقوق بشــری در ســاحت پیشنهاد م یکردند .اما هم هی این جنب شها به دو دلیل رنگ باختند.
قادر به چنین کاری باشد و هنوز بتواند از سطح موجود اتحاد و غیاب در درجــ هی اول ،در خصوص این که دکترین ناب کدام اســت نزاعی
یک ســاختار سراسری (ناگزیر پایگانی ) بهر‌همند باشد ،پرسش بزرگ عمومی شد. تلخ در درون آنان جریان داشــت ،و لذا با شتاب به گروههای کوچک و
ســازمانهای حقوق بشــری مدعی بودند که به نام «جامع هی مدنی» دربست هی سکتاریستی تقسیم شدند؛ و یا اگر ،مانند مورد هندوستان،
ده هی آینده است. ســخن م یگویند .این اصطلاح خود نشــانگر یک اســتراتژی است: خیل ی بزرگ بودند ،به نمون ههای اخیر جنب شهای چپ قدیم دگرگون
جامعــ هی مدنی در معنا ی خود از حکومت جداســت .این مفهوم که شدند .در درج هی دوم ،و به شکلی اساس یتر ،با مرگ مائو تسه تونگ،
دورانی از گذار تمایز قرن نوزدهم میان کشور قانونی( ) le pays legalو کشور واقعی مائوئیســم در چین فرو ریخت ،و منبع الها مبخش مائوئیس تها از بین
اگر ،آنچنان که در جای دیگری استدلال کرده ام ،سیستم دنیای مدرن ( ) le pays reelرا بــه ذهن متبادر م یکند ـ بین آنان که در قدرتند رفــت .امروزه دیگر جنب شهای مائوئیســتی هیچ گونــه حضور قابل
در بحران ساختاری به ســر م یبرد ،و ما وارد یک «دوران گذار» شده و آنان که نمایند‌هی گرایش اکثریت هســتند ـ موجب طرح پرسشی
ایم ـ دورانی از گســیختگی و درهم ریختگی ـ در این صورت مسائلی م یشــود :چگونه جامع هی مدنی م یتواند شکاف بین خود و حکومت اعتنائی ندارند.
که فراروی جنب شهای ّضدسیستم قرار دارد آشکارا خود را به شیو‌های را پــر کند؟ چگونه م یتواند حکومت را کنتــرل کند ،و یا حکومت را دومیــن مدعی جایگاه ّضدسیســتم جنب شهــای اجتماعی متنوع و
متفاوت از مســائل قــرن نوزدهم و بی شتر قرن بیســتم م ینمایانند. وادارد تا ارز شهای جامعه مدنی را بازتاب دهد؟ به نظر م یرســد این دیرپا یتر جدید بودند ـ جنبش ســبزها و طرفداران محی طزیســت،
اســتراتژی حاکمی تمحور دو مرحل های در شرایط کنونی ب یربط شده تمایز فرض م یکند که دولت در حال حاضر به وســیله گروه کوچکی فمینیســ تها ،مبارزات «اقلی تهای» نژادی و قومی مانند سیاهان در
است ،و این خود ناتوانی بازماندگان سازما نهای پیشین ّضدسیستم را از خواص کنترل م یشــود ،در حال ی که «جامع هی مدنی» متشکل از آمریکا و بورها در فرانسه .این جنب شها مدعی برخورداری از سابق های
برای ارائ هی مجموع های دراز مدت و یا فوری از اهداف سیاسی توضیح طولانی بودند ،اما در حقیقت آنها برای اولین بار یا در سا لهای ۱۹۷۰
م یدهد .شمار اندکی که در جهت ارائ هی این اهداف کوششی به عمل جمعیت وسیع آگاه اندیش است. اهمیت پیدا کردند ،و یا در آن زمان در شکلی جدید و مبارزتر ظهوری
م یآورند با تردید کسانی مواجه م یشوند که امیدوار بودند پیروا نشان این ســازما نها در واداشــتن برخ ی ـ شاید هم هی ـ حکوم تها نسبت دوباره یافتند .همچنین ،ایــن جنب شها در دنیای پان اروپایی قو یتر
به تغییر جهت سیاس تها یشــان برای رعایت ملاحظات حقوق بشری از مناطق دیگر سیســتم جهان ی بودند .ویژگ یهای مشــترک آ نها در
باشند؛ و یا بدتر ،با ب ی تفاوتی روبرو م یشوند. ب یتأثیــر نبود‌هاند؛ اما در ایــن فرایند آنان بیــش از مخالفان خود به درجــه اول در ر ّد قاطعان هی اســتراتژی دو مرحل های چپ قدیم نهفته
چنیندوران گذاریدارایدو مشخص هی چیره بر استراتژی ّضدسیستم دنبال هروی حکوم تها تبدیل شــده و عموماً تعداد اندکی از آنها خیل ی بود ،سلســله مراتب داخل ی و اولوی تهای آنها دگرگون شــدند و این ا
است .مشخص هی اول این که آنان که بر سر قدرتنددیگر تلاش نخواهند ّضدسیستم به نظر م یرسند .آنها به سازما نهای غیر دولتی(ان ج ی او)، یده که نیازهای زنان ،اقلی تها ،و محیط زیســت ثانوی هستند و گویا
کرد تا سیستم موجود را حفظ کنند (سیستم ی که محکوم به تخریب عم دتاً واقعدر کشورهای مرکز ،تبدیل شد‌هاند و با این حالدر پی به کار م یبایســتی «پس از انقلاب» مورد توجه قرار گیرند از میان رفت .در
خویش است) ،بلکه ،تلاش خواهند کرد اطمینان حاصل کنند این گذار بستن سیاس تهایشان در کشورهای پیرامونی بود‌هاند ،جای ی که اغلب درجه دوم ،این جنب شها عمیقاً نســبت به حکومت و کنش حاکمیت
منجر به ساخت سیستم جدیدی شود که بدترین ویژگ یهای سیستم به آنها به عنوان مٔاموران حکوم تهایشان و نه منتقدان این حکوم تها
موجود را باز تولید کند :سلســله مراتب ،امتیازمندی ،و نابرابر یهای نگریسته شده است .به هر حال ،این سازما نها به ندرت موفق به جلب محور مشکوک بودند.
آن .ممکن اســت آنها هنوز از به کار بردن زبان ی که منعکس کنند‌هی حمایت تود‌های شد‌هاند ،و به جای آن به توانایی به کار گرفتن قدرت و تا ســا لهای دهه هشــتاد میلادی ،هم هی این جنب شهای جدید با
مرگ سیستم موجود باشد خودداری کنند ،اما استراتژی آنها بر پای هی انشــعا بهای درون ی به اصو لگراها و واق عگراها ،آن گونه که سبزهای
چنین فرضی است .البته اردوگاه آنان متحد نیست ،همان گونه که در موقعیت نخبگان مبارز خود در کشورهای مرکز اتکا کرد‌هاند. آلمان آنها را نامیدند ،تقســیم شــده بودند .چیزی که در واقع همان
تضاد بین به اصطلاح «سن تگرایان» راست میانه و با‌زهای جنگ طلب چهارمین و جدیدترین گونه ،جنب شهای معروف به ّضدجهان یســازی بحث «انقلاب ی در برابر اصلاح طلب» سا لهای آغازین قرن بیستم بود.
راست افراطی مشهود است .اما آ نان به سختی در تدارک پشتیبانی از بوده اند ـ نام ی که ن ه چندان به وســیل هی خــود این جنب شها ،بلکه نتیج هی انشعابات این شــد که اصو لگراها در هم هی زمین هها بازنده
تغییراتی هســتند که در واقع تغییر نباشند ،یعنی در پی سیستم ی به به وســیله مخالفا نشــان به آنها داده شده اســت .پیش از تظاهرات و از صحنــه کم و بیش حذف شــدند .واقع گراهــای پیروز به نحوی
بدی ـ یا بدتر از ـ سیستم موجود .دومین مشخص هی اساس ی این است گسترده بر علیه اجلاس ســازمان تجارت جهان ی در سیاتل در نوامبر فزاینده به شکل گون ههای ی از احزاب سوسیال دمکرات ظاهر شدند ،که
که دوران گذا ِر سیستم ی همانا دورانی از نایقینی عمیق است ،دورانی ۱۹۹۹این اصطلاح به ندرت در رسان هها مورد استفاده قرار م یگرفت. تفاوت چندانی با گون ههای کلاســیک سوسیا ل دمکرات نداشتند ،اگر
که در آن دانستن نتیج هی کار ناممکن خواهد بود .تاریخ جانبدار هیچ البته «جهان یسازی» مدافعان نئولیبرال تجارت آزاد کالا و سرمایه در چه با زبا نآوری بیشتر در مواردی مانند محیط زیست ،تبعیض جنس ی،
یک از طرفین نیست .هر کدام از ما م یتوانیم بر آینده اثر بگذاریم ،اما ســا لهای ده هی ۱۹۹۰به نیرویی قوی تبدیل شــده بود .تمرکز رسا تبعیض نژادی ،و یا همه این موارد نقش آنها برجســته شد .امروزه این
نم یتوانیم دریابیم دیگــران چگونه عمل م یکنند تا آنان نیز بر آینده ن های این «جهان یسازی» بر فوروم اقتصاد جهان ی داووس بوده ،و به کار جنب شها هنوز در برخ ی کشــورها نقش ی چشــمگیر دارند ،اما به نظر
اثر گذار باشند.چارچوب اساس ی فوروم اجتماع جهان ی منعک سکنند‌هی بستن نهادی آن به وســیله توافق واشنگتن ( ،) ۴اعمال سیاس تهای
صندوق بین المللی پول و تقویت ســازمان تجــارت جهان ی ،به میان
این دوراهی است و بر آن تاکید دارد. آمــد .اجلاس ســیاتل قرار بــود لحظ هی کلیدی در گســترش نقش
ســازمان تجارت جهان ی باشد و اعتراضات چشمگیری که در عمل در
ملاحظات استراتژیک روند اجلاس اخلال ایجاد کرد موجب شــگفتی بســیاری شد .تظاهر
بنابر این اســتراتژی دوران گذار باید شــامل چهار مولفه باشد :چهار کنندگان ،که از سراسر قار‌هی آمریکای شمال ی آمده بودند ،چپ قدیم،
مولفه ای که صحبت در مور دشــان آســا نتر از اجرای آنهاست .اولین اتحادی ههای کارگری ،جنب شهای اجتماعی نو ،و گروههای آنارشیستی
مولفه ،فرایند مناظر‌هی پیوسته و آزاد در مورد گذار و نتایج دلخواه ما را شامل م یشدند .در واقع ،این امر که فدراسیون کار آمریکا و کنگر‌هی
از آن اســت .چنین فرایندی هرگز آسان نبوده و جنب شهای تاریخی سازمانهای صنعتی [بزرگترین فدراســیون اتحادی ههای کار آمریکای
ّضدسیستم هر گز در این زمینه خیل ی خوب عمل نکرد‌هاند .اما امروزه شــمال ی] حاضر شــده بودند در چنین کنش مبارز‌هجویان های در کنار
فضا مطلوب تر از همیشــه است ،و وظیف هی پیش رو فوری و ضروری گروههای طرفدار محیط زیست قرار گیرند ،به ویژه در آمریکا ،نشانگر
اســت ـ امری که نقش روشنفکران را در این شرایط پر رنگ م یکند.
ســاختار فوروم اجتماعی جهان ی مناسب تشویق این مناظره است؛ اما رویکردی جدید بود.
اینکه فوروم توانایی تداوم آزاداندیشــ ی را داشته باشد ،موضوعی است پس از سیاتل ،یک رشته تظاهرات پیوسته در جهان علیه نشس تهای
بین دولتی ملهــم از نئولیبرا لها ،به نوبه خود ،منجر به ایجاد «فوروم
که پاسخ آن را باید در آینده یافت. اجتماع جهان ی» شد .اجلاس آغازین این فوروم در پورتو الگره در برزیل
دومیــن مولف هی دوران گذار را باید خود به خود بدیه ی دانســت :یک برگزار شــده و دومین اجلاس آن ،در ســال ،۲۰۰۲بیش از ۵۰،۰۰۰
جنبش ّضد سیســتم نم یتواند بر کنــش دفاعی کوتاه مدت ،از جمله نماینده از بیش از هزاران ســازمان از کشورهای جهان را به این شهر
کنش انتخاباتی چشــم بپوشــد .مردم جهان در زمــان حال زندگ ی آورد .از آن پس نشســ تهای منطق های متعــددی برای فراهم کردن
م یکنند و باید به نیازهای فوری آنان پرداخته شــود .هر جنبشی که
بر این نیازها چشــم پوشد ناگزیر حمایت منفعل گسترد‌های ،که برای مقدمات فوروم اجتماع جهان ی سال ۲۰۱۳برگزار شده است.
موفقیت درازمدت آن مهم اســت ،را از دست خواهد داد .اما انگیزه و ویژگ یهای این مدعی جدید ایفای نقش جنبش ّضدسیستم نسبتاً از
توجیه کنش دفاعی نباید بر درمان سیســتم ی ناموفق قرار گیرد ،بلکه ویژگ یهای کوشــ شهای پیشین متفاوتند .اولین ویژگ ی آن این است
بیشــتر باید بر جلوگیری از بدتر شدن اثرات منف ی آن در کوتاه مدت کــه فوروم اجتماع جهان ی به دنبال گــردآوری همه انواع جنب شهای
باشــد .این رویکرد ،از جنب هی روانشناســی و سیاسی رویکردی کامًل پیشین است ـ چپ قدیم ،جنب شهای جدید ،تشکیلات حقوق بشری،
متفاوت است.
ادامه در صفحه ۲۴
گفته قرار داد ـ و گروههای ی را شــامل م یشــود که به شیو‌های کاملًا
محلی ،منطق های ،مل ی ،و یا فراملیتی ســازماندهی شــده اند .مبنای خیزش‌های جدید علیه سیستم 22
مشارکت یک هدف مشترک اســت ـ مبارزه علیه مشکلات اجتماعی بخش دوم و پایانی
ناش ی از نئولیبرالیسم ـ و احترام مشترک نسبت به اولوی تهای ضروری
یکدیگر .نکته مهم این اســت که فروم اجتمــاع جهان ی به دنبال گرد م یرســد آنها از گون ههای چپ قدیم اندک ی بیشتر ّضد سیستم باشند نویسنده :امانوئل والرستاین سال متسیب /شماره - 1233جمعه 16نیدرورف 1392
هم آوردن جنب شهای ی از شمال و جنوب در یک چارچوب است .تنها ـ هــر چند چ پهای قدیم نیز از وقایــع ۱۹۶۸آموخته بودند که باید ترجمه :محسن صفاری
شــعار ،تا کنون ،این اســت :جهانی دیگر ممکن است .شگف تانگیزتر دغدغ ههای محیط‌زیستی ،تبعی ضهای جنس ی ،و تبعی ضهای نژادی In touch with Iranian diversity
این کــه این فوروم به دنبال انجام کار خود بــدون ایجاد یک روبنای از مائوئیسم تا پورتو آلگره
ســاختاری سراســری اســت .در حال حاضر فوروم تنهــا دارای یک را نیز در برنام ههای اعلام شد‌هی خود بگنجانند. با این حال ،از ۱۹۶۸تا کنون جستجوئی مداوم برای یافتن شیو‌ههای Vol. 20 / No. 1233 - Friday, Apr. 5, 2013
کمیت هی هماهنگی بی نالمللی ،و پنجاه نمایندگی قوی از جنب شها و سومین گروه از مدعیان جایگاه ّضدسیستم سازما نهای حقوق بشری بهتری از جنبش ّضدسیســتم در جریان بوده است ـ گون های جنبش
بود‌هاند .البته برخ ی از آنان ،مانند ســازمان عفــو بین الملل ،پیش از که حقیقتاً منجر به جهان ی دمکراتی کتر و برابرتر شود .در این جستجو
در مکا نهای جغرافیائی متنوع است. ۱۹۶۸وجود داشتند ،اما عموماً این سازما نها تنها در سا لهای ده هی چهار گونه کوشــش را شاهد بود‌هایم ،کوشــ شهائ ی که برخ ی از آنها
گرچه گلای ههائی از جانب جنب شهای چپ قدیم مطرح شــده مبنی ۱۹۸۰به نیروی سیاسی عمد‌های تبدیل شدند .پذیرش بهبود وضعیت هنوز ادامه دارند .اولین کوشش شکوفایی مائوئیس مهای چند گا نه بود.
بــر این که فوروم اجتماع جهان ی نمایی رفرمیســتی دارد ،اما تا کنون حقوق بشــر در برخورد به آمریکای مرکزی به وسیله پرزیدنت کارتر و از دهــ هی ۱۹۶۰تا میان هی ده هی ۱۹۷۰تعداد زیادی از جنب شهای
گلای هها در حداقل خود بوده است .شــکای تکنند‌هها تنها ابراز تردید امضای قرارداد هلسینکی [در مورد احترام به حقوق شهروندان] توسط رقیب ،معمولاً جنب شهای ی کوچک اما گاه چشــمگیر و بزرگ ،پدیدار
میکننــد؛ آنان تا کنــون چیزی را ر ّد نکرده اند .البته وســیعاً تصدیق دول تهای کمونیســت شرق و مرکز اروپا به جنب شهای حقوق بشری شــدند که هم هی آنها مدعی مائوئیسم بودند .منظور از چنین ادعایی
م یشــود که این درجه از موفقیت بر پای هی ر ّد منف ی نئولیبرالیسم ،به نیرو دادند .این دو رویداد به ســازما نهای متعددی که اینک مسال هی ایــن بود که همه کمابیش از انقلاب فرهنگ ی چین الهام گرفته بودند.
عنوان یک ایدئولوژی و به عنوان عملکردی نهادین ،حاصل شده است. حقوق شــهروندی را در دســتور کار خود قرار داده بودند ،مشروعیت آنها اساساً استدلال م یکردند که علت شکست چپ قدیم ترویج نکردن
بســیاری استدلال کرده اند که ضروری است فوروم اجتماع جهان ی به تأسیس دادند .در سا لهای ده هی ،۱۹۹۰تمرکز رسان هها بر پاکسازی دکترین ناب انقلاب بوده اســت ،دکترینی که این مائوئیس تها اینک
سوی حمایت از برنام های روش نتر و مثب تتر حرکت کند .این که فوروم قومــی منجر به طرح مباحث قابل توجه حقوق بشــری در ســاحت پیشنهاد م یکردند .اما هم هی این جنب شها به دو دلیل رنگ باختند.
قادر به چنین کاری باشد و هنوز بتواند از سطح موجود اتحاد و غیاب در درجــ هی اول ،در خصوص این که دکترین ناب کدام اســت نزاعی
یک ســاختار سراسری (ناگزیر پایگانی ) بهر‌همند باشد ،پرسش بزرگ عمومی شد. تلخ در درون آنان جریان داشــت ،و لذا با شتاب به گروههای کوچک و
ســازمانهای حقوق بشــری مدعی بودند که به نام «جامع هی مدنی» دربست هی سکتاریستی تقسیم شدند؛ و یا اگر ،مانند مورد هندوستان،
ده هی آینده است. ســخن م یگویند .این اصطلاح خود نشــانگر یک اســتراتژی است: خیل ی بزرگ بودند ،به نمون ههای اخیر جنب شهای چپ قدیم دگرگون
جامعــ هی مدنی در معنا ی خود از حکومت جداســت .این مفهوم که شدند .در درج هی دوم ،و به شکلی اساس یتر ،با مرگ مائو تسه تونگ،
دورانی از گذار تمایز قرن نوزدهم میان کشور قانونی( ) le pays legalو کشور واقعی مائوئیســم در چین فرو ریخت ،و منبع الها مبخش مائوئیس تها از بین
اگر ،آنچنان که در جای دیگری استدلال کرده ام ،سیستم دنیای مدرن ( ) le pays reelرا بــه ذهن متبادر م یکند ـ بین آنان که در قدرتند رفــت .امروزه دیگر جنب شهای مائوئیســتی هیچ گونــه حضور قابل
در بحران ساختاری به ســر م یبرد ،و ما وارد یک «دوران گذار» شده و آنان که نمایند‌هی گرایش اکثریت هســتند ـ موجب طرح پرسشی
ایم ـ دورانی از گســیختگی و درهم ریختگی ـ در این صورت مسائلی م یشــود :چگونه جامع هی مدنی م یتواند شکاف بین خود و حکومت اعتنائی ندارند.
که فراروی جنب شهای ّضدسیستم قرار دارد آشکارا خود را به شیو‌های را پــر کند؟ چگونه م یتواند حکومت را کنتــرل کند ،و یا حکومت را دومیــن مدعی جایگاه ّضدسیســتم جنب شهــای اجتماعی متنوع و
متفاوت از مســائل قــرن نوزدهم و بی شتر قرن بیســتم م ینمایانند. وادارد تا ارز شهای جامعه مدنی را بازتاب دهد؟ به نظر م یرســد این دیرپا یتر جدید بودند ـ جنبش ســبزها و طرفداران محی طزیســت،
اســتراتژی حاکمی تمحور دو مرحل های در شرایط کنونی ب یربط شده تمایز فرض م یکند که دولت در حال حاضر به وســیله گروه کوچکی فمینیســ تها ،مبارزات «اقلی تهای» نژادی و قومی مانند سیاهان در
است ،و این خود ناتوانی بازماندگان سازما نهای پیشین ّضدسیستم را از خواص کنترل م یشــود ،در حال ی که «جامع هی مدنی» متشکل از آمریکا و بورها در فرانسه .این جنب شها مدعی برخورداری از سابق های
برای ارائ هی مجموع های دراز مدت و یا فوری از اهداف سیاسی توضیح طولانی بودند ،اما در حقیقت آنها برای اولین بار یا در سا لهای ۱۹۷۰
م یدهد .شمار اندکی که در جهت ارائ هی این اهداف کوششی به عمل جمعیت وسیع آگاه اندیش است. اهمیت پیدا کردند ،و یا در آن زمان در شکلی جدید و مبارزتر ظهوری
م یآورند با تردید کسانی مواجه م یشوند که امیدوار بودند پیروا نشان این ســازما نها در واداشــتن برخ ی ـ شاید هم هی ـ حکوم تها نسبت دوباره یافتند .همچنین ،ایــن جنب شها در دنیای پان اروپایی قو یتر
به تغییر جهت سیاس تها یشــان برای رعایت ملاحظات حقوق بشری از مناطق دیگر سیســتم جهان ی بودند .ویژگ یهای مشــترک آ نها در
باشند؛ و یا بدتر ،با ب ی تفاوتی روبرو م یشوند. ب یتأثیــر نبود‌هاند؛ اما در ایــن فرایند آنان بیــش از مخالفان خود به درجــه اول در ر ّد قاطعان هی اســتراتژی دو مرحل های چپ قدیم نهفته
چنیندوران گذاریدارایدو مشخص هی چیره بر استراتژی ّضدسیستم دنبال هروی حکوم تها تبدیل شــده و عموماً تعداد اندکی از آنها خیل ی بود ،سلســله مراتب داخل ی و اولوی تهای آنها دگرگون شــدند و این ا
است .مشخص هی اول این که آنان که بر سر قدرتنددیگر تلاش نخواهند ّضدسیستم به نظر م یرسند .آنها به سازما نهای غیر دولتی(ان ج ی او)، یده که نیازهای زنان ،اقلی تها ،و محیط زیســت ثانوی هستند و گویا
کرد تا سیستم موجود را حفظ کنند (سیستم ی که محکوم به تخریب عم دتاً واقعدر کشورهای مرکز ،تبدیل شد‌هاند و با این حالدر پی به کار م یبایســتی «پس از انقلاب» مورد توجه قرار گیرند از میان رفت .در
خویش است) ،بلکه ،تلاش خواهند کرد اطمینان حاصل کنند این گذار بستن سیاس تهایشان در کشورهای پیرامونی بود‌هاند ،جای ی که اغلب درجه دوم ،این جنب شها عمیقاً نســبت به حکومت و کنش حاکمیت
منجر به ساخت سیستم جدیدی شود که بدترین ویژگ یهای سیستم به آنها به عنوان مٔاموران حکوم تهایشان و نه منتقدان این حکوم تها
موجود را باز تولید کند :سلســله مراتب ،امتیازمندی ،و نابرابر یهای نگریسته شده است .به هر حال ،این سازما نها به ندرت موفق به جلب محور مشکوک بودند.
آن .ممکن اســت آنها هنوز از به کار بردن زبان ی که منعکس کنند‌هی حمایت تود‌های شد‌هاند ،و به جای آن به توانایی به کار گرفتن قدرت و تا ســا لهای دهه هشــتاد میلادی ،هم هی این جنب شهای جدید با
مرگ سیستم موجود باشد خودداری کنند ،اما استراتژی آنها بر پای هی انشــعا بهای درون ی به اصو لگراها و واق عگراها ،آن گونه که سبزهای
چنین فرضی است .البته اردوگاه آنان متحد نیست ،همان گونه که در موقعیت نخبگان مبارز خود در کشورهای مرکز اتکا کرد‌هاند. آلمان آنها را نامیدند ،تقســیم شــده بودند .چیزی که در واقع همان
تضاد بین به اصطلاح «سن تگرایان» راست میانه و با‌زهای جنگ طلب چهارمین و جدیدترین گونه ،جنب شهای معروف به ّضدجهان یســازی بحث «انقلاب ی در برابر اصلاح طلب» سا لهای آغازین قرن بیستم بود.
راست افراطی مشهود است .اما آ نان به سختی در تدارک پشتیبانی از بوده اند ـ نام ی که ن ه چندان به وســیل هی خــود این جنب شها ،بلکه نتیج هی انشعابات این شــد که اصو لگراها در هم هی زمین هها بازنده
تغییراتی هســتند که در واقع تغییر نباشند ،یعنی در پی سیستم ی به به وســیله مخالفا نشــان به آنها داده شده اســت .پیش از تظاهرات و از صحنــه کم و بیش حذف شــدند .واقع گراهــای پیروز به نحوی
بدی ـ یا بدتر از ـ سیستم موجود .دومین مشخص هی اساس ی این است گسترده بر علیه اجلاس ســازمان تجارت جهان ی در سیاتل در نوامبر فزاینده به شکل گون ههای ی از احزاب سوسیال دمکرات ظاهر شدند ،که
که دوران گذا ِر سیستم ی همانا دورانی از نایقینی عمیق است ،دورانی ۱۹۹۹این اصطلاح به ندرت در رسان هها مورد استفاده قرار م یگرفت. تفاوت چندانی با گون ههای کلاســیک سوسیا ل دمکرات نداشتند ،اگر
که در آن دانستن نتیج هی کار ناممکن خواهد بود .تاریخ جانبدار هیچ البته «جهان یسازی» مدافعان نئولیبرال تجارت آزاد کالا و سرمایه در چه با زبا نآوری بیشتر در مواردی مانند محیط زیست ،تبعیض جنس ی،
یک از طرفین نیست .هر کدام از ما م یتوانیم بر آینده اثر بگذاریم ،اما ســا لهای ده هی ۱۹۹۰به نیرویی قوی تبدیل شــده بود .تمرکز رسا تبعیض نژادی ،و یا همه این موارد نقش آنها برجســته شد .امروزه این
نم یتوانیم دریابیم دیگــران چگونه عمل م یکنند تا آنان نیز بر آینده ن های این «جهان یسازی» بر فوروم اقتصاد جهان ی داووس بوده ،و به کار جنب شها هنوز در برخ ی کشــورها نقش ی چشــمگیر دارند ،اما به نظر
اثر گذار باشند.چارچوب اساس ی فوروم اجتماع جهان ی منعک سکنند‌هی بستن نهادی آن به وســیله توافق واشنگتن ( ،) ۴اعمال سیاس تهای
صندوق بین المللی پول و تقویت ســازمان تجــارت جهان ی ،به میان
این دوراهی است و بر آن تاکید دارد. آمــد .اجلاس ســیاتل قرار بــود لحظ هی کلیدی در گســترش نقش
ســازمان تجارت جهان ی باشد و اعتراضات چشمگیری که در عمل در
ملاحظات استراتژیک روند اجلاس اخلال ایجاد کرد موجب شــگفتی بســیاری شد .تظاهر
بنابر این اســتراتژی دوران گذار باید شــامل چهار مولفه باشد :چهار کنندگان ،که از سراسر قار‌هی آمریکای شمال ی آمده بودند ،چپ قدیم،
مولفه ای که صحبت در مور دشــان آســا نتر از اجرای آنهاست .اولین اتحادی ههای کارگری ،جنب شهای اجتماعی نو ،و گروههای آنارشیستی
مولفه ،فرایند مناظر‌هی پیوسته و آزاد در مورد گذار و نتایج دلخواه ما را شامل م یشدند .در واقع ،این امر که فدراسیون کار آمریکا و کنگر‌هی
از آن اســت .چنین فرایندی هرگز آسان نبوده و جنب شهای تاریخی سازمانهای صنعتی [بزرگترین فدراســیون اتحادی ههای کار آمریکای
ّضدسیستم هر گز در این زمینه خیل ی خوب عمل نکرد‌هاند .اما امروزه شــمال ی] حاضر شــده بودند در چنین کنش مبارز‌هجویان های در کنار
فضا مطلوب تر از همیشــه است ،و وظیف هی پیش رو فوری و ضروری گروههای طرفدار محیط زیست قرار گیرند ،به ویژه در آمریکا ،نشانگر
اســت ـ امری که نقش روشنفکران را در این شرایط پر رنگ م یکند.
ســاختار فوروم اجتماعی جهان ی مناسب تشویق این مناظره است؛ اما رویکردی جدید بود.
اینکه فوروم توانایی تداوم آزاداندیشــ ی را داشته باشد ،موضوعی است پس از سیاتل ،یک رشته تظاهرات پیوسته در جهان علیه نشس تهای
بین دولتی ملهــم از نئولیبرا لها ،به نوبه خود ،منجر به ایجاد «فوروم
که پاسخ آن را باید در آینده یافت. اجتماع جهان ی» شد .اجلاس آغازین این فوروم در پورتو الگره در برزیل
دومیــن مولف هی دوران گذار را باید خود به خود بدیه ی دانســت :یک برگزار شــده و دومین اجلاس آن ،در ســال ،۲۰۰۲بیش از ۵۰،۰۰۰
جنبش ّضد سیســتم نم یتواند بر کنــش دفاعی کوتاه مدت ،از جمله نماینده از بیش از هزاران ســازمان از کشورهای جهان را به این شهر
کنش انتخاباتی چشــم بپوشــد .مردم جهان در زمــان حال زندگ ی آورد .از آن پس نشســ تهای منطق های متعــددی برای فراهم کردن
م یکنند و باید به نیازهای فوری آنان پرداخته شــود .هر جنبشی که
بر این نیازها چشــم پوشد ناگزیر حمایت منفعل گسترد‌های ،که برای مقدمات فوروم اجتماع جهان ی سال ۲۰۱۳برگزار شده است.
موفقیت درازمدت آن مهم اســت ،را از دست خواهد داد .اما انگیزه و ویژگ یهای این مدعی جدید ایفای نقش جنبش ّضدسیستم نسبتاً از
توجیه کنش دفاعی نباید بر درمان سیســتم ی ناموفق قرار گیرد ،بلکه ویژگ یهای کوشــ شهای پیشین متفاوتند .اولین ویژگ ی آن این است
بیشــتر باید بر جلوگیری از بدتر شدن اثرات منف ی آن در کوتاه مدت کــه فوروم اجتماع جهان ی به دنبال گــردآوری همه انواع جنب شهای
باشــد .این رویکرد ،از جنب هی روانشناســی و سیاسی رویکردی کامًل پیشین است ـ چپ قدیم ،جنب شهای جدید ،تشکیلات حقوق بشری،
متفاوت است.
ادامه در صفحه ۲۴
