Page 27 - Issue No.1346
P. 27
27 سینمای آدینه مقالات عمرم باید کار م یکردم .برای رادیو زمانه و شهرزادنیوز مقاله هنری و ادبی
م ینوشتم یا در همین زمینه ترجمه و گفت و گو م یکردم .کار کردن در
سال / 22شماره - 1346جمعه 15دادرخ 1394 امید حبیبی نیا هنر جغرافیای جدید و فرهنگ نو دستاورد متفاوتی برایم داشت ،مطمئن هستم
www.facebook.com/page.omid.habibinia در داستا نهای جدید قابل تشخیص است با ای نحال این نتیج هگیری به
عهده منتقد و مخاطب است که وقتی کار جدیدم را م یخواند آن را با
سال زنان کارهای سابقم مقایسه و ارزیابی کند .همان طور که گفتم کتاب اخیرم
محصول زندگی در مهاجرت نیست و بنابراین نم یتواند در این بررسی
قرار بگیرد ،ولی به شدت متفاوت از کارهای نخستین من است .مجموعه
داستا نهای جدیدم امید دارم پایان سال ۲۰۱۵منتشر شوند.
ب هطورکلی آثار نویسندگان ایرانی در مهاجرت را چگونه م یبینید؟ (در
پرسش دوم این سؤال به گونه ای دیگر مطرح است).
داوران جایزه خود را به لوبستر
دادند که داستان آن در آینده
نزدیک م یگذرد و مجردها ▪ ▪فکر م یکنید کتاب اخیرتــان بتواند به زبان دیگری ترجمه
بازداشت و ناچار می شوند تا زمانی شــود با توجه به ای نکه در آمریکا زندگی م یکنید آیا برنام های
که زوج خود را نیافته اند در یک برای ترجم ٔه اثر و انتشار برای غیرفارس یزبانان هم دارید؟
هتل باقی بمانند. ـ ممکن است بخ شهایی از آن قابل ترجمه به انگلیسی باشد ،چون هر
در حاشیه جشنواره کن ،هفته صفحه یک متلک یا یک پتلک دارد که به داستانی ،شعری ،حکایتی،
منتقدان پنجاه و چهارمین سال خبری ،شایع های و ...اشاره دارد ،و مانند هر اثر دیگری مترجم باید توجه
خود را برگزار کرد و جایزه خود را به پیام داشته باشد تا با ترجمه آسیب نبیند.
به «پائولینا» اهدا کرد که در باره یک مجموعه داستان دارم که م یخواهم به انگلیسی آن را منتشر کنم ولی
زنی ست که حرفه وکالت را رها می از نظر زمانی هیچ تاریخی برایش متصور نیستم .نوشتن به زبان فارسی
کند تا به آموزگاری بپردازد.
جایزه نخست بنیاد سینما تا پایان سال ۲۰۱۵تمام خواهد شد ولی بعدازاین مرحله ترجمه است که
(سینه فونداسیون) به پیپا بیانکا، مثل ناشر پیدا کردن کار سختی ست .این داستا نها به دو دسته تقسیم
م یشوند :یا در ایران روی م یدهند یا در شهرهایی مثل ل سآنجلس و
کارگردان آمریکایی رسید که با پاریس .در شهرهای پاریس و ل سآنجلس زندگی ایرانیانی روایت م یشود
فیلم «اشتراک» به موضوع انتشار
ویدیوهای خصوصی پرداخته بود. ساخت هاند ،با ساختارهای برای خود جخاومدعهوکمامسل ًتاقخلوادزیسورزایمریاننیی که یک
در بخش نوعی نگاه ،داوران این زندگی م یکنند با همان که در آن مختص
سنت و فرهنگی که در ایران رایج است :خواستگاری م یروند ،غیرتی
بخش جایزه خود را به فیلمی از م یشوند ،رگ گردنشان باد م یکند ،مسجد م یروند ،روزه م یگیرند و به
ایسلند دادند؛ «قوچ ها» فیلمی
شصت و هشتمین جشنواره فیلم کن با اهدای نخل طلا به فیلم دیپان در باره دو برادر که ناچار می شوند پس از چهل سال قهر به خاطر قول خودشان هنوز سیمشان به آن بالا وصل است ،و در جامعه میزبان
ساخته ژاک اودیارکه با استقبال بسیار رسانه های فرانسوی زبان روبرو قوچهایشان با یکدیگر همکاری کنند. صاحب داستان م یشوند .گروه دیگر ایرانیانی که در تعامل با جامعه
شده بود از فیلمسازی که حضورش در جشنواره کن همواره با هیجان و سرانجام جایزه دوربین طلایی جشنواره کن امسال به فیلم «سرزمین میزبان ،آ نها نیز به شکل دیگری دچار چالش و پیروز یهایی در زندگی
خود هستند .سعی کرد هام داستا نها را ساده و بدون دس تانداز بنویسم تا
و سایه ها» تعلق گرفت که دو جایزه دیگر هم در هفته منتقدان دریافت روبرو می شود تقدیر کرد. مخاطبم را گیج نکنم چون این کتاب با هدف ترجمه و مخاطب غیرایرانی
سه سال پیش که «زنگار و استخوان» او را در جشنواره کن دیدم از کرده بود و برخی از منتقدان او را یکی از امیدهای آینده سینمای IntouchwithIraniandiversity
کم توجهی داوران به این فیلم تعجب کردم ،دیپان همان مایه های نقد آمریکای لاتین لقب دادند .این فیلم در باره مردی ست که پس از سالها نوشته م یشود .درضمن متوجه شد هام که مخاطب غیرایرانی داستان را
ساده م یخواهد ولی عمیق و بدون گیج شدن .من معتقدم داستان را نباید
اجتماعی فیلم های اودیار را دربر دارد و به علاوه موضوعی را برگزیده که به خانه سابق ش باز می گردد تا دوباره خانواده و خان هاش را که از هم پیچیده نوشت بلکه باید از پیچیدگ یهای زندگی و روابط انسانی نوشت.
این روزها فرانسه و اروپا را درگیر کرده یعنی مهاجران غیرقانونی و شرایط پاشیده شد هاند سر و سامان دهد.
زندگی آنها در حومه پاریس و شهرهای بزرگ. زندگی ب هاندازه کافی خودش پیچیده و سخت هست ،نویسنده دیگر نباید
در حاشیه جشنواره کن ده ها نشست و مراسم جانبی دیگر هم برگزار شد روایت را پیچید هتر کند ولی باید بتواند شگردهایی به کار برد برای جذاب
که شاید مه مترین آن برای ایران یها سخنان گلشیفته فراهانی در نشست
مجله هالیوود ریپورتر تحت عنوان زنان در سینما بود که در آن به نقش شدن و کشش داستان.
زنان در جنبش های اجتماعی در ایران و خاورمیانه اشاره کرد و گفت که ▪ ▪ـ ب هطورکلی در سا لهای مهاجرت در آمریکا ،فضای ادبیات
مردم ایران علیرغم صدها سال دیکتاتوری فرا گرفت هاند که چگونه علیه
قدرت حاکم مقاومت کنند و آن را به عقب برانند. فارســی و داستان را در آ نجا چه طور م یبینید و چه تفاوتی به
وی همچنین با لحنی طعنه آمیز از بازجویا ناش و «رژیم فاشیست
جمهوری اسلامی» که سبب شدند تا با تبعید او ،در سینما به چهر های نظر شما با فضای موجود در ایران دارد؟
بی نالمللی ،که خود را وقف سینمای مستقل کرده ،بدل شود ،تشکر کرد. ـ نخست ای نکه اجازه دهید من به شکل عام از نویسندگان ایرانی خارج از
وطن بگویم و ن هفقط امریکا ،زیرا در این صورت م یتوانیم درباره آثار خوب
Vol. 22 / No. 1346 - Friday, June 5, 2015 جایزه بزرگ جشنواره نیز آن چنان که قابل انتظار بود به «پسر سائول» صحبت کنیم و نه هر کتاب منتشرشد های .دوم آنکه «تفاوت» را چگونه
ساخته لازلو نمس رسید که در باره هالوکاست است ،موضوعی که هنوز باید معنی کرد؟ ب همحض اینکه این صفت را به کار ببریم نوعی ارز شگذاری
در اروپای شرقی چهره دهشتناک دیکتاتوری توتالیتر را پس از چندین تداعی م یشود .آیا نویسنده ایرانی که سر مخزن زبان فارسی نشسته است
و در ایران زندگی م یکند م یتواند خالق آثار ماندگار ادبیان قرن بیست و
دهه نشان می دهد. یکم جهان باشند یا آن دست های که مهاجر شد و فرهن گهای دیگر را هم
جایزه بهترین کارگردانی نیز چندان دور از ذهن نبود ،هو هاسیو هسین دید و شناخت؟ از نظر من ،هر دو گروه ،انسا نهای کنجکاوی هستند که
کارگردان برجسته تایوانی با فیلم «آدمکش» چشم ها را خیره کرده بود. قل مب هدست گرفت هاند تا انسان و زندگ یاش را بازآفرینی کنند با تراژد یها
و با طنزهایش؛ اما صرف کنجکاوی یا سر مخزن زبان فارسی نشستن یا
در سالی که به سال زنان در جشنواره کن مشهور شد و زنان در شانس زندگی نزدیک بافرهن گهای دیگر هی چکدام از ای نها خل قکننده اثر
هیئ تهای داوری اصلی و جنبی جشنواره حضور چشمگیر و گاه غالبی خوب نیست .نویسند های که داخل ایران است باید قدرت بازآفرینی تراژدی
داشت ،اگرچه مانند سال گذشته تعداد زیادی از مشهورترین سینماگران را داشته باشد والا کارش فقط بازی کردن با کلمه است .نویسنده خارج
جهان در بخش مسابقه حضور نداشتند اما در مجموع پس از ده شب 27 نشین هم باید بتواند موقعی تهایی را که انسان مهاجر (ایرانی) گرفتارش
شده به کلمه درآورد .همه ایرانیان که اینجا دکتر و مهندس و فضانورد
منتقدان را راضی روانه خان ههایشان کرد. نشدند،ادبیاتوقتیشکلم یگیردکهمابتوانیمهماننشد نهارابنویسیم
والا آن قسمت ماجرا را روزنام هها دارند انجام م یدهند .کتا بهای خوبی
در خارج از کشور منتشرشده است مانند «خسرو خوبان» رضا دانشور یا
«کمی بهار» از شهرنوش پارس یپور :یک نثر شجاع ،سن تشکن ،و ب یپروا
برای افشای رازهای سخت مگو .بیان نظام فاسد مردسالار و مه متر از همه
کشف تن و بیان ویژگ یهای بدن .کتا بهایی هم از ایران به دستم م یرسد
قاب لتأمل .نویسنده جوان آیدا مرادی آهنی که خیالش مثل پرنده به هر
جغرافیایی سرک م یکشد تا داستانش را تعریف کند .خیلی مهم است
نویسنده بتواند سخت یها را ب هآسانی طوری روایت کند که هر کس بخواند
فکر کند م یتواند نویسندگی پیشه کند!
م ینوشتم یا در همین زمینه ترجمه و گفت و گو م یکردم .کار کردن در
سال / 22شماره - 1346جمعه 15دادرخ 1394 امید حبیبی نیا هنر جغرافیای جدید و فرهنگ نو دستاورد متفاوتی برایم داشت ،مطمئن هستم
www.facebook.com/page.omid.habibinia در داستا نهای جدید قابل تشخیص است با ای نحال این نتیج هگیری به
عهده منتقد و مخاطب است که وقتی کار جدیدم را م یخواند آن را با
سال زنان کارهای سابقم مقایسه و ارزیابی کند .همان طور که گفتم کتاب اخیرم
محصول زندگی در مهاجرت نیست و بنابراین نم یتواند در این بررسی
قرار بگیرد ،ولی به شدت متفاوت از کارهای نخستین من است .مجموعه
داستا نهای جدیدم امید دارم پایان سال ۲۰۱۵منتشر شوند.
ب هطورکلی آثار نویسندگان ایرانی در مهاجرت را چگونه م یبینید؟ (در
پرسش دوم این سؤال به گونه ای دیگر مطرح است).
داوران جایزه خود را به لوبستر
دادند که داستان آن در آینده
نزدیک م یگذرد و مجردها ▪ ▪فکر م یکنید کتاب اخیرتــان بتواند به زبان دیگری ترجمه
بازداشت و ناچار می شوند تا زمانی شــود با توجه به ای نکه در آمریکا زندگی م یکنید آیا برنام های
که زوج خود را نیافته اند در یک برای ترجم ٔه اثر و انتشار برای غیرفارس یزبانان هم دارید؟
هتل باقی بمانند. ـ ممکن است بخ شهایی از آن قابل ترجمه به انگلیسی باشد ،چون هر
در حاشیه جشنواره کن ،هفته صفحه یک متلک یا یک پتلک دارد که به داستانی ،شعری ،حکایتی،
منتقدان پنجاه و چهارمین سال خبری ،شایع های و ...اشاره دارد ،و مانند هر اثر دیگری مترجم باید توجه
خود را برگزار کرد و جایزه خود را به پیام داشته باشد تا با ترجمه آسیب نبیند.
به «پائولینا» اهدا کرد که در باره یک مجموعه داستان دارم که م یخواهم به انگلیسی آن را منتشر کنم ولی
زنی ست که حرفه وکالت را رها می از نظر زمانی هیچ تاریخی برایش متصور نیستم .نوشتن به زبان فارسی
کند تا به آموزگاری بپردازد.
جایزه نخست بنیاد سینما تا پایان سال ۲۰۱۵تمام خواهد شد ولی بعدازاین مرحله ترجمه است که
(سینه فونداسیون) به پیپا بیانکا، مثل ناشر پیدا کردن کار سختی ست .این داستا نها به دو دسته تقسیم
م یشوند :یا در ایران روی م یدهند یا در شهرهایی مثل ل سآنجلس و
کارگردان آمریکایی رسید که با پاریس .در شهرهای پاریس و ل سآنجلس زندگی ایرانیانی روایت م یشود
فیلم «اشتراک» به موضوع انتشار
ویدیوهای خصوصی پرداخته بود. ساخت هاند ،با ساختارهای برای خود جخاومدعهوکمامسل ًتاقخلوادزیسورزایمریاننیی که یک
در بخش نوعی نگاه ،داوران این زندگی م یکنند با همان که در آن مختص
سنت و فرهنگی که در ایران رایج است :خواستگاری م یروند ،غیرتی
بخش جایزه خود را به فیلمی از م یشوند ،رگ گردنشان باد م یکند ،مسجد م یروند ،روزه م یگیرند و به
ایسلند دادند؛ «قوچ ها» فیلمی
شصت و هشتمین جشنواره فیلم کن با اهدای نخل طلا به فیلم دیپان در باره دو برادر که ناچار می شوند پس از چهل سال قهر به خاطر قول خودشان هنوز سیمشان به آن بالا وصل است ،و در جامعه میزبان
ساخته ژاک اودیارکه با استقبال بسیار رسانه های فرانسوی زبان روبرو قوچهایشان با یکدیگر همکاری کنند. صاحب داستان م یشوند .گروه دیگر ایرانیانی که در تعامل با جامعه
شده بود از فیلمسازی که حضورش در جشنواره کن همواره با هیجان و سرانجام جایزه دوربین طلایی جشنواره کن امسال به فیلم «سرزمین میزبان ،آ نها نیز به شکل دیگری دچار چالش و پیروز یهایی در زندگی
خود هستند .سعی کرد هام داستا نها را ساده و بدون دس تانداز بنویسم تا
و سایه ها» تعلق گرفت که دو جایزه دیگر هم در هفته منتقدان دریافت روبرو می شود تقدیر کرد. مخاطبم را گیج نکنم چون این کتاب با هدف ترجمه و مخاطب غیرایرانی
سه سال پیش که «زنگار و استخوان» او را در جشنواره کن دیدم از کرده بود و برخی از منتقدان او را یکی از امیدهای آینده سینمای IntouchwithIraniandiversity
کم توجهی داوران به این فیلم تعجب کردم ،دیپان همان مایه های نقد آمریکای لاتین لقب دادند .این فیلم در باره مردی ست که پس از سالها نوشته م یشود .درضمن متوجه شد هام که مخاطب غیرایرانی داستان را
ساده م یخواهد ولی عمیق و بدون گیج شدن .من معتقدم داستان را نباید
اجتماعی فیلم های اودیار را دربر دارد و به علاوه موضوعی را برگزیده که به خانه سابق ش باز می گردد تا دوباره خانواده و خان هاش را که از هم پیچیده نوشت بلکه باید از پیچیدگ یهای زندگی و روابط انسانی نوشت.
این روزها فرانسه و اروپا را درگیر کرده یعنی مهاجران غیرقانونی و شرایط پاشیده شد هاند سر و سامان دهد.
زندگی آنها در حومه پاریس و شهرهای بزرگ. زندگی ب هاندازه کافی خودش پیچیده و سخت هست ،نویسنده دیگر نباید
در حاشیه جشنواره کن ده ها نشست و مراسم جانبی دیگر هم برگزار شد روایت را پیچید هتر کند ولی باید بتواند شگردهایی به کار برد برای جذاب
که شاید مه مترین آن برای ایران یها سخنان گلشیفته فراهانی در نشست
مجله هالیوود ریپورتر تحت عنوان زنان در سینما بود که در آن به نقش شدن و کشش داستان.
زنان در جنبش های اجتماعی در ایران و خاورمیانه اشاره کرد و گفت که ▪ ▪ـ ب هطورکلی در سا لهای مهاجرت در آمریکا ،فضای ادبیات
مردم ایران علیرغم صدها سال دیکتاتوری فرا گرفت هاند که چگونه علیه
قدرت حاکم مقاومت کنند و آن را به عقب برانند. فارســی و داستان را در آ نجا چه طور م یبینید و چه تفاوتی به
وی همچنین با لحنی طعنه آمیز از بازجویا ناش و «رژیم فاشیست
جمهوری اسلامی» که سبب شدند تا با تبعید او ،در سینما به چهر های نظر شما با فضای موجود در ایران دارد؟
بی نالمللی ،که خود را وقف سینمای مستقل کرده ،بدل شود ،تشکر کرد. ـ نخست ای نکه اجازه دهید من به شکل عام از نویسندگان ایرانی خارج از
وطن بگویم و ن هفقط امریکا ،زیرا در این صورت م یتوانیم درباره آثار خوب
Vol. 22 / No. 1346 - Friday, June 5, 2015 جایزه بزرگ جشنواره نیز آن چنان که قابل انتظار بود به «پسر سائول» صحبت کنیم و نه هر کتاب منتشرشد های .دوم آنکه «تفاوت» را چگونه
ساخته لازلو نمس رسید که در باره هالوکاست است ،موضوعی که هنوز باید معنی کرد؟ ب همحض اینکه این صفت را به کار ببریم نوعی ارز شگذاری
در اروپای شرقی چهره دهشتناک دیکتاتوری توتالیتر را پس از چندین تداعی م یشود .آیا نویسنده ایرانی که سر مخزن زبان فارسی نشسته است
و در ایران زندگی م یکند م یتواند خالق آثار ماندگار ادبیان قرن بیست و
دهه نشان می دهد. یکم جهان باشند یا آن دست های که مهاجر شد و فرهن گهای دیگر را هم
جایزه بهترین کارگردانی نیز چندان دور از ذهن نبود ،هو هاسیو هسین دید و شناخت؟ از نظر من ،هر دو گروه ،انسا نهای کنجکاوی هستند که
کارگردان برجسته تایوانی با فیلم «آدمکش» چشم ها را خیره کرده بود. قل مب هدست گرفت هاند تا انسان و زندگ یاش را بازآفرینی کنند با تراژد یها
و با طنزهایش؛ اما صرف کنجکاوی یا سر مخزن زبان فارسی نشستن یا
در سالی که به سال زنان در جشنواره کن مشهور شد و زنان در شانس زندگی نزدیک بافرهن گهای دیگر هی چکدام از ای نها خل قکننده اثر
هیئ تهای داوری اصلی و جنبی جشنواره حضور چشمگیر و گاه غالبی خوب نیست .نویسند های که داخل ایران است باید قدرت بازآفرینی تراژدی
داشت ،اگرچه مانند سال گذشته تعداد زیادی از مشهورترین سینماگران را داشته باشد والا کارش فقط بازی کردن با کلمه است .نویسنده خارج
جهان در بخش مسابقه حضور نداشتند اما در مجموع پس از ده شب 27 نشین هم باید بتواند موقعی تهایی را که انسان مهاجر (ایرانی) گرفتارش
شده به کلمه درآورد .همه ایرانیان که اینجا دکتر و مهندس و فضانورد
منتقدان را راضی روانه خان ههایشان کرد. نشدند،ادبیاتوقتیشکلم یگیردکهمابتوانیمهماننشد نهارابنویسیم
والا آن قسمت ماجرا را روزنام هها دارند انجام م یدهند .کتا بهای خوبی
در خارج از کشور منتشرشده است مانند «خسرو خوبان» رضا دانشور یا
«کمی بهار» از شهرنوش پارس یپور :یک نثر شجاع ،سن تشکن ،و ب یپروا
برای افشای رازهای سخت مگو .بیان نظام فاسد مردسالار و مه متر از همه
کشف تن و بیان ویژگ یهای بدن .کتا بهایی هم از ایران به دستم م یرسد
قاب لتأمل .نویسنده جوان آیدا مرادی آهنی که خیالش مثل پرنده به هر
جغرافیایی سرک م یکشد تا داستانش را تعریف کند .خیلی مهم است
نویسنده بتواند سخت یها را ب هآسانی طوری روایت کند که هر کس بخواند
فکر کند م یتواند نویسندگی پیشه کند!
