Page 28 - Issue No.1346
P. 28
رضا دانشور :یک نمایشنام هنویس مقالات 28
کیان ثابتی هنر سال / 22شماره - 1346جمعه 15دادرخ 1394
غروب روز چهارشنبه ۶خرداد ماه
۱۳۹۴خورشیدی ۲۷ /مه ۲۰۱۵
یک نویسنده دیگر ایرانی در غربت
چشم بر جهان فروبست و فرهنگ
و ادب ایران ،بار دیگر طی چند ماه
گذشته در غم از دست دادن یکی
از بهتری نهایش به سوگ نشست.
رضا دانشور ،داستا ننویس موفق
ایرانی در سن ۶۸سالگی بر
اثر بیماری سرطان در پاریس
درگذشت و در کنار چهر ههای
نادر ادبیات ایران ،صادق هدایت
و غلامحسین ساعدی در خاک
این شهر آرمید .هر چند خاک
وطن میزبان او نبود ولی آثارش
در قلب مردم و تاریخ فرهنگ وهنر
سرزمین مادر یاش ،ماندگار
زیبا بمهانپادت.و (قظاههنررًامنپادراینسو خواهد
ادبا ک مکم
ایران تبدیل م یشود تا ایشان
بتوانند ب یدغدغه و آزادانه به
آفرینش آنچه در سینه و جانشان
روزی بر صحنه تئاتر ایران اجرا شوند .آخرین اثر نمایشی رضا دانشور که حفظ کرد هاند ،بپردازند)
در ایران چاپ شد ،نمایشنامه «شاهزاده و اژدها» نام داشت که در سال رضا دانشور با داستان بلند «نماز میت» در ادبیات ایران شناخته شد و
۱۳۵۶توسط نشر توس منتشر شد و با آنکه این نمایش از بافت دراماتیک بعدتر با «خسرو خوبان» به یکی از چهره‌های ماندگار ادبیات سرزمین
نسبتا مطلوبی هم برخوردار است ولی به دلیل مقارن شدن با دوران مادری تبدیل گردید .اما این فقط وجهی از زندگی هنری او بود؛ رضا
In touch with Iranian diversityدانشور یکی از چهره‌های شناخته شده در هنر نمایش پیش از انقلاب
انقلاب اسلامی ،مهجور ماند و کمتر مورد توجه قرارگرفت. هم محسوب م یگردد .علاقه دانشور به تئاتر (و توجه به تاثیر هنر تئاتر
«مسافر هیچ کجا» آخرین نمایشنامه منتشره رضا دانشور است که در در رشد فرهنگ و جامعه) موجب شد که در کنار برگزاری کلا سهای
زمستان ۱۳۸۵خورشیدی ۲۰۰۷ /میلادی ،توسط انتشارات خاوران تئاتر در مشهد ،به نگارش و اجرای چندین اثر نمایشی در زادگاهش
انتشار یافت .دانشور نمایشنامه را بر اساس زندگی واقعی یک ایرانی (مشهد) دست بزند که در بین این آثار« ،بار دیگر ابوذر» و «رامرود یها»
به نام مهران کریمی که مدت ۱۸سال برای اخذ پناهندگی از کشور از شناخته شد هترین آنها هستند.
فرانسه در ترمینال فرودگاه شارل دوگل پاریس ساکن شد هبود ،نوشت. دانشور نمایشنامه «ابوذر» را در سال ۴۹بر‌اساس کتاب «ابوذر،
«مسافر هیچ کجا» بر اساس درهم‌آمیزی وهم و واقعیت شکل گرفته خداپرست سوسیالیست» ترجمه و نگارش علی شریعتی به شکل یک
و شخصیت واحد و مشخص وجود ندارد بلکه شخصیت اصلی در ت کگویی بلند نوشت .این نمایش در همان سال به‌کارگردانی داریوش
نآقن-ش‌گهااهییمدخرتلصفحنظهاهحرضمور‌یجشوسدم؛انگایهدایردخوو ِدگاهشخی فصقیطت اصسداتی اگاوهشنخیالدِهق ارجمند در تالار رازی دانشگاه فردوسی به صحنه رفت .دو سال بعد،
م یشود؛ نویسنده با این ترفند نمایشی م یخواهد به شناخت پدیده‌ای شریعتی که به نقش تئاتر در تحولات اجتماعی پ یبرده بود پیشنهاد
به نام «مهران کریمی» برسد و شرایط اجتماعی ایران را در ب هوجود اجرای ابوذر را در حسینیه ارشاد به دانشور و گروهش داد .نمایش با
آمدن چنین فردی به خواننده -تماشاگر نشان دهد .نمایشنامه «مسافر نام «یکبار دیگر ابوذر» به کارگردانی ایرج صغیری در زی رزمین حسینیه
هیچ کجا» یکی از بهترین آثار نمایشی رضا دانشور است که برای اجرا ارشاد به صحنه رفت و مورد استقبال مردم قرار گرفت .تاثیرگذاری
نوشته شده و فقط پس از دیدن نمایش صحنه‌ای می‌توان به بسیاری از نمایش ب هگونه‌ای بود که تعدادی از تماشاچیان بعد از اجرا شروع به
شعاردادن کردند .اجرای این نمایش در حسینیه ارشاد بهانه‌ای بود
ارز شهای نهفته در آن پی برد .به امید آن روز! که دو ماه بعد در زمان اجرای نمایش دیگری به نام "سربداران”،
حسینیه تعطیل شود .این نکته قابل اشاره است که دانشور پیش از
اجرای حسینیه ارشاد از طرف مذهبیون برای تغییر بعضی دیالو گها در
نمایش تحت فشار قرارگرفت ولی او هیچ تغییری را در متن نمایشنامه
یا دیالوگ‌ها نپذیرفت از جمله دیالوگ« :در منبر گفته بودی که هیچ‌جا
مال خدا نیست و همه‌جا مال بنده خداست» که در مشهد اجرا شد ولی
برای اجرای حسینیه مورد اعتراض قرارگرفت تا حذف یا تغییر داده شود
که دانشور با توجه ب هاندیشه‌ای که در پس نگارش این اثر بکار برده بود، Vol. 22 / No. 1346 - Friday, June 5, 2015
دانشور است .باید به‌این نکته اشاره کرد که این تئاتر به واسطه فرم راضی به حذف یا تغییر نگردید.
اجرایی و متن نوشتاری از آثار ماندگار پیش از انقلاب محسوب م یشود. “رامرودی‌ها” نوشته رضا دانشور و رضا صابری ،اثر مهم دیگر دانشور
رضا صابری که در نوشتن و اجرای این نمایش با دانشور همراه بود ،دو است که در سال ۱۳۵۶در مشهد و تهران (تالار سنگلج) به صحنه رفت.
سال بعد ،در اولین دوره جشنواره تئاتر فجر تئاتر «خانات» را به صحنه در این نمایش هنرمندان تئاتر خراسان هم چون انوشیروان ارجمند،
برد که جایزه بهترین نمایش ،نمایشنامه و کارگردانی را کسب کرد .در محبوبه بیات ،تیمور قهرمان و رضا صابری بازی داشتند .اجرای این
نمایش «خانات» که از معدود تئاترهای ماندگار آن سال‌ها محسوب نمایش در آن دوره سر‌وصدای زیادی در جامعه ب هوجود آورد .رامرود یها
م یشود تاثیر نمایش رامرود یها ،هم در متن و هم در اجراء به وضوح، به شیوه تعزیه و نمایش ایرانی به‌صحنه رفت .این نمایش که به لهجه
محلی اجرا شد داستان گروهی مهاجر از رامرود (قلعه‌ای نزدیک زابل)
نمایان است. است که به کاروانسرایی در مشهد تحت مالکیت «بالام» وارد می‌شوند.
رضا دانشور پس از آنکه اوایل دهه ۶۰خورشیدی ایران را ب همقصد فرانسه بالام از بی سوادی و کم آ گاهی رامرودی‌ها استفاده کرده و آنها را تحت
ترک کرد ،دیگر امکان بازگشت به وطن را نداشت .او این سال‌ها را به یاد یوغ خودش در آورده و استثمار م یکند تا آنکه رامرود یها بر اثر آ گاهی 28
مام وطن ولی دور از وطن گذراند و هم‌چنان به زبان پارسی داستان و
نمایشنامه نوشت« .کجای سال دو هزار منتظرت باشم»« ،شهر لوط»، علیه بالام می شورند .طرح و داستان رامرود یها هرچند به‌آثار بعضی
«خورشید روی یخ» و «مسافر هیچ کجا» از جمله نمایشنام ههایی بودند نمایشنام هنویسان ایرانی مانند بهزاد فراهانی نزدیک بود ولی دیالو گها
که دانشور در این سا لهای غربت ب هتحریر درآورده بود ب هاین امید که و نوشتار کاملا متفاوت از آثار دیگران و دارای شاخص ههای قلم رضا
کیان ثابتی هنر سال / 22شماره - 1346جمعه 15دادرخ 1394
غروب روز چهارشنبه ۶خرداد ماه
۱۳۹۴خورشیدی ۲۷ /مه ۲۰۱۵
یک نویسنده دیگر ایرانی در غربت
چشم بر جهان فروبست و فرهنگ
و ادب ایران ،بار دیگر طی چند ماه
گذشته در غم از دست دادن یکی
از بهتری نهایش به سوگ نشست.
رضا دانشور ،داستا ننویس موفق
ایرانی در سن ۶۸سالگی بر
اثر بیماری سرطان در پاریس
درگذشت و در کنار چهر ههای
نادر ادبیات ایران ،صادق هدایت
و غلامحسین ساعدی در خاک
این شهر آرمید .هر چند خاک
وطن میزبان او نبود ولی آثارش
در قلب مردم و تاریخ فرهنگ وهنر
سرزمین مادر یاش ،ماندگار
زیبا بمهانپادت.و (قظاههنررًامنپادراینسو خواهد
ادبا ک مکم
ایران تبدیل م یشود تا ایشان
بتوانند ب یدغدغه و آزادانه به
آفرینش آنچه در سینه و جانشان
روزی بر صحنه تئاتر ایران اجرا شوند .آخرین اثر نمایشی رضا دانشور که حفظ کرد هاند ،بپردازند)
در ایران چاپ شد ،نمایشنامه «شاهزاده و اژدها» نام داشت که در سال رضا دانشور با داستان بلند «نماز میت» در ادبیات ایران شناخته شد و
۱۳۵۶توسط نشر توس منتشر شد و با آنکه این نمایش از بافت دراماتیک بعدتر با «خسرو خوبان» به یکی از چهره‌های ماندگار ادبیات سرزمین
نسبتا مطلوبی هم برخوردار است ولی به دلیل مقارن شدن با دوران مادری تبدیل گردید .اما این فقط وجهی از زندگی هنری او بود؛ رضا
In touch with Iranian diversityدانشور یکی از چهره‌های شناخته شده در هنر نمایش پیش از انقلاب
انقلاب اسلامی ،مهجور ماند و کمتر مورد توجه قرارگرفت. هم محسوب م یگردد .علاقه دانشور به تئاتر (و توجه به تاثیر هنر تئاتر
«مسافر هیچ کجا» آخرین نمایشنامه منتشره رضا دانشور است که در در رشد فرهنگ و جامعه) موجب شد که در کنار برگزاری کلا سهای
زمستان ۱۳۸۵خورشیدی ۲۰۰۷ /میلادی ،توسط انتشارات خاوران تئاتر در مشهد ،به نگارش و اجرای چندین اثر نمایشی در زادگاهش
انتشار یافت .دانشور نمایشنامه را بر اساس زندگی واقعی یک ایرانی (مشهد) دست بزند که در بین این آثار« ،بار دیگر ابوذر» و «رامرود یها»
به نام مهران کریمی که مدت ۱۸سال برای اخذ پناهندگی از کشور از شناخته شد هترین آنها هستند.
فرانسه در ترمینال فرودگاه شارل دوگل پاریس ساکن شد هبود ،نوشت. دانشور نمایشنامه «ابوذر» را در سال ۴۹بر‌اساس کتاب «ابوذر،
«مسافر هیچ کجا» بر اساس درهم‌آمیزی وهم و واقعیت شکل گرفته خداپرست سوسیالیست» ترجمه و نگارش علی شریعتی به شکل یک
و شخصیت واحد و مشخص وجود ندارد بلکه شخصیت اصلی در ت کگویی بلند نوشت .این نمایش در همان سال به‌کارگردانی داریوش
نآقن-ش‌گهااهییمدخرتلصفحنظهاهحرضمور‌یجشوسدم؛انگایهدایردخوو ِدگاهشخی فصقیطت اصسداتی اگاوهشنخیالدِهق ارجمند در تالار رازی دانشگاه فردوسی به صحنه رفت .دو سال بعد،
م یشود؛ نویسنده با این ترفند نمایشی م یخواهد به شناخت پدیده‌ای شریعتی که به نقش تئاتر در تحولات اجتماعی پ یبرده بود پیشنهاد
به نام «مهران کریمی» برسد و شرایط اجتماعی ایران را در ب هوجود اجرای ابوذر را در حسینیه ارشاد به دانشور و گروهش داد .نمایش با
آمدن چنین فردی به خواننده -تماشاگر نشان دهد .نمایشنامه «مسافر نام «یکبار دیگر ابوذر» به کارگردانی ایرج صغیری در زی رزمین حسینیه
هیچ کجا» یکی از بهترین آثار نمایشی رضا دانشور است که برای اجرا ارشاد به صحنه رفت و مورد استقبال مردم قرار گرفت .تاثیرگذاری
نوشته شده و فقط پس از دیدن نمایش صحنه‌ای می‌توان به بسیاری از نمایش ب هگونه‌ای بود که تعدادی از تماشاچیان بعد از اجرا شروع به
شعاردادن کردند .اجرای این نمایش در حسینیه ارشاد بهانه‌ای بود
ارز شهای نهفته در آن پی برد .به امید آن روز! که دو ماه بعد در زمان اجرای نمایش دیگری به نام "سربداران”،
حسینیه تعطیل شود .این نکته قابل اشاره است که دانشور پیش از
اجرای حسینیه ارشاد از طرف مذهبیون برای تغییر بعضی دیالو گها در
نمایش تحت فشار قرارگرفت ولی او هیچ تغییری را در متن نمایشنامه
یا دیالوگ‌ها نپذیرفت از جمله دیالوگ« :در منبر گفته بودی که هیچ‌جا
مال خدا نیست و همه‌جا مال بنده خداست» که در مشهد اجرا شد ولی
برای اجرای حسینیه مورد اعتراض قرارگرفت تا حذف یا تغییر داده شود
که دانشور با توجه ب هاندیشه‌ای که در پس نگارش این اثر بکار برده بود، Vol. 22 / No. 1346 - Friday, June 5, 2015
دانشور است .باید به‌این نکته اشاره کرد که این تئاتر به واسطه فرم راضی به حذف یا تغییر نگردید.
اجرایی و متن نوشتاری از آثار ماندگار پیش از انقلاب محسوب م یشود. “رامرودی‌ها” نوشته رضا دانشور و رضا صابری ،اثر مهم دیگر دانشور
رضا صابری که در نوشتن و اجرای این نمایش با دانشور همراه بود ،دو است که در سال ۱۳۵۶در مشهد و تهران (تالار سنگلج) به صحنه رفت.
سال بعد ،در اولین دوره جشنواره تئاتر فجر تئاتر «خانات» را به صحنه در این نمایش هنرمندان تئاتر خراسان هم چون انوشیروان ارجمند،
برد که جایزه بهترین نمایش ،نمایشنامه و کارگردانی را کسب کرد .در محبوبه بیات ،تیمور قهرمان و رضا صابری بازی داشتند .اجرای این
نمایش «خانات» که از معدود تئاترهای ماندگار آن سال‌ها محسوب نمایش در آن دوره سر‌وصدای زیادی در جامعه ب هوجود آورد .رامرود یها
م یشود تاثیر نمایش رامرود یها ،هم در متن و هم در اجراء به وضوح، به شیوه تعزیه و نمایش ایرانی به‌صحنه رفت .این نمایش که به لهجه
محلی اجرا شد داستان گروهی مهاجر از رامرود (قلعه‌ای نزدیک زابل)
نمایان است. است که به کاروانسرایی در مشهد تحت مالکیت «بالام» وارد می‌شوند.
رضا دانشور پس از آنکه اوایل دهه ۶۰خورشیدی ایران را ب همقصد فرانسه بالام از بی سوادی و کم آ گاهی رامرودی‌ها استفاده کرده و آنها را تحت
ترک کرد ،دیگر امکان بازگشت به وطن را نداشت .او این سال‌ها را به یاد یوغ خودش در آورده و استثمار م یکند تا آنکه رامرود یها بر اثر آ گاهی 28
مام وطن ولی دور از وطن گذراند و هم‌چنان به زبان پارسی داستان و
نمایشنامه نوشت« .کجای سال دو هزار منتظرت باشم»« ،شهر لوط»، علیه بالام می شورند .طرح و داستان رامرود یها هرچند به‌آثار بعضی
«خورشید روی یخ» و «مسافر هیچ کجا» از جمله نمایشنام ههایی بودند نمایشنام هنویسان ایرانی مانند بهزاد فراهانی نزدیک بود ولی دیالو گها
که دانشور در این سا لهای غربت ب هتحریر درآورده بود ب هاین امید که و نوشتار کاملا متفاوت از آثار دیگران و دارای شاخص ههای قلم رضا
