Page 26 - Issue No.1381
P. 26
" نا اندیشیده " پرفرومنس مشترکی از مقالات 26
"مارینا آبرامویچ"
هنر سال / 23شماره - 1381جمعه 16نمهب 1394
هنرمند یوگوسلاو و "اولای" هنرمند آلمانی.
میثم سراج پرفرورمر ها (به معنای برهنگی تام) تحلیل رفته و دچار تعلیق در این اثر که در ســال ۱۹۷۷در هفت ٔه جهانی پرفرومنس در بولونیا ی
م یشو د. ایتالیا اجرا شــد ،دو هنرمند به صورت برهنــه در دو طرف درب ورودی
آن گاه که آدم و حوا از درخت ممنوعه چشیدند ،پوشش خود را از دست نمایشــگاه هنرهای معاصر ،خیره به یکدیگر ایستاده و بازدیدکنندگان
داده (عورتشان آشکار گردید) و به سرعت ،با برگ درختان بهشتی خود امــا آیا چنین کاری یعنی برهنگی برای این دو هنرمند و یا هر مجبور به عبور از میان آنها و متعاقباً لمس بدن دو هنرمند م یشوند.
کس دیگری کار ساده و راحتی است؟ در این مقاله به توضیح مختصری از "پرفرومنس" و همزمان نقد و بررسی
را پوشاندند. این اثر که بر خلاف ناماش یکی از اندیشــناک ترین پرفرومن سهای تا
بــا توجه به این توضیح که در خود همانطور که گفته شــد بزرگترین در اینجــا به مرحل ٔه معنا ســازدیگری از این رشــت ٔه هنری وارد
اســطورٔه بشــری را حمل م یکند شــاید بتوان دریافت که پوشــش م یشویم که طی آن نه فقط آثار بر بدن پرفرومر (مانند بریدگی به امروز است م یپردازیم.
مناس بترین پایگاه برای ایدئولوژ یهای مختلف بوده و هست و برهنگی و شکســتی و آنچه در بالا گفته شــد) بلکه واکن شهای بدنی قطعاً برای "نقد" یا همان تشخیص سره از ناسره و "بررسی " به معنای
نیز هراندازه هم که حرکتی آوانگارد و پیشــرو فرض شود ،جنگی علیه و روانی او نیز به امری معنا ســاز بدل م یگردند( .از آنجایی که نشــان دادن چگونگی ســاز و کار ،پیش از هر چیز نیــاز به آگاهی و
در ایــن نمون ٔه خاص و البته بســیاری پرفرومنس های دیگر با
هزاران هزار سال تاریخ همواره تحت انقیاد بشری است. برهنگی مواجه هستم بررس یمان را نیز در این زمینه انجام م یدهیم) شناخت از ماهیت کلی امر مورد نقد و بررسی است.
م یشــود در این نقطه از متن به پرفرومنس برگشــت و اینگونه گفت نقش پوششدر زندگی اجتماعی و متمدن را حتیدر غرب یترین حالت پرفرومنس امروزه در ایران به دلایل مختلفی چون جنب ٔه غلیظ سیاسی،
که وانکــش های بدنی دو هنرمنــد که چه از خــودآگاه آنها و چه از اش م یشــود نقشی آنچنان حائز اهمیتدانست که فرد بی آن قادر به استفاده و تکیه بیش از اندازه بر بدن به عنوان امری معنا ساز و سوژ‌های
ناخودآگاهشــان برآمده اســت قطعاً نوعی اضطراب ،خجالت ،ترس و یا قرار گرفتن در بطن اجتماع نیســت ،نقشــی حتی لازم و اجبار یتر از نا منقادی ،داشــتن عمری کوتاه به اندازٔه چند دهه و طبعاً عدم وجود
احســا سهایی متناقض از سدشــکنی و جدا افتادگی و دورافتادگی از نقش زبان ،چرا که فرد بی تکلم م یتواند در جامعه راه برود ،خرید کند، ترجمه و مباحث تئوریک و ...به عنوان ناشــناخت هترین هنر و چه بسا
اجتماع را به همراهدارد که هر کسی از پس آن برنمیاد ،آن هم کسانی عبادت کند و ...اما بی لباس خیر! در توضیح اهمیت این نقش شــاید دور از دســترس ترین هنر محســوب م یشــود ،هنری که بالعکس در
چون این دو هنرمند که اهداف متعالی و نه اهداف لذت طلبانه در سر نگاهی به سرنوشــت بزر گترین و قدرمتند ترین اسطورٔه بشری یعنی " اکثر نقــاط جهان در نزد عموم به عنوان هنری آشــنا و قابل لمس و
در نزد منتقدین به عنوان ثمره و آرزوی ســا لها تلاش هنر معاصر در
دارند. آدم و حوا " مفید باشد. نظر گرفته م یشــود .بنابر همین توضیح شاید بهترین راه برای نقد و
" نا اندیشیده " را م یتوان نمون های بارز از اندیشه ،شهامت و خلوص در در بســیاری از کتب آسمانی مانند انجیل ،قرآن و ...آمده است که آدم بررسی یک پرفرومنس ادغام نقد و بررسی با جنب ههای تئوریک و کشف
عرص ٔه این هنر محسوب کرد ،نمون های که در آن به علت وجود لای ههای و حــوا پیش از آنکه از میؤه درخت معرفت یا همان درخت و نیک و بد ماهیت این رشــته از هنر باشد ،امری که در این مقاله سعی در اجرای
بخورند به صورت برهنهدر بهشــت به سر م یبردند و به محض چیدن
بسیار معنا ساز همواره راه برای نقد و بررسی باز است. میوه و خوردن آن (یعنی به واسط ٔه آگاهی از خیر و شر) عور تهای خود آن م یکنیم.
ودر نهایت نمون های که هنرمند ،مخاطب و اثر رادر زمان و مکانی خارج اگــر بخواهیم برای پرفرومنس ویژگی منحصر به فردی که باعث تمایز
از فضای از پیش تجربه شده و همینطور خارج از فضای قابل تجربه در را م یپوشانند. آن از باقی هنرهای اجرایی م یشود مشخص کنیم ،باید از " میان های "
...خداوند که آدم و حوا را در بهشت نیافت ،ندا بر آورد :آدم ،کجایی؟
آینده فرو م یبرد ،به فکر وا م یدارد و بیرون م یآورد. In touch with Iranian diversity
https://www.youtube.com/watch?v=QgeF۷tOks۴s آدم پاسخداد که خود را پنهان کرد‌هایم .چرا که برهن هایم.
خداوند گفت :چگونه است که از برهنگی خود خجالت زد‌هاید؟ بــودن این هنر یاد بکنیم ،خاصیتی که طی آن هنرمند ،اثر و مخاطب
در "مــکان" و "زمانی" نامرســوم و جدای از مکان و زمــان در "زندگی
آدم پاسخ داد که از میؤه درخت نیک و بد خورد‌هایم. روزمره" و "هنر" قرار م یگیرند ،و طی فرایندی در یک پیکر فرو م یروند.
و ســپس بر گهایی را بر عورت خود چسبانده و از لابلای درختان بیرون پرفرومنس به واســط ٔه انتخاب محل اجرای غیر قابل پیش بینی برای
مخاطبین اش برای مثال خیابان ،بیمارستان ،فرودگاه و ...زمانی را نیز
آمدند. خلق م یکند که در آن مخاطبی که برای مثال در مسیر رفتن به محل
سفر پیدایش /فصل سوم /از سطر نه تا یازده کار اســت ،میان دنیای واقعی پیرامــون اش و دنیای هنری در اثر قرار
و در قرآن سورٔه اعراف آیه بیست و دو نیز چنین آمده است: م یگیرد .این ویژگی پرفرورمنس را شاید بتوان به عنوان برترین ویژگی
آندر ادغــام کــردن هنر و زندگی روزمرٔه جامعه قلمــداد کرد ،و طبعاً
ویژگــی یی که حالتی رادیکال و اعتراضی علیه آن چیزی که به عنوان Vol. 23 / No. 1381 - Friday, Feb. 5, 2016
شعور متعارف شناخته م یشوددارد.
در پرفرومنس " نا اندیشیده " دو هنرمند با قرار گرفتن در مقابل درب
ورودی نمایشــگاه هنرهای معاصر ،آن هم بــه صورت برهنه ،مخاطبی
را که برای دیدن چند نقاشــی راهی نمایشــگاه شده است در فضایی
نامتعارف قرار م یدهند کهدر آن مجبور به تصمیم گیری آنی برای وارد
شدن (یا چگونه وارد شدن) و متعاقباً لمس بدندو هنرمند م یشود.
در این مرحله فارغ از آن منظر که ممکن است تمایلات جنسی در ورود
و نحؤه ورود مخاطبین م ّد نظر قرار بگیرد ،م یشــود تأثیر پایدارتری را
که مخاطب را حتی پس از ورود در بر م یگیرد خاطر نشــان کرد .قطعاً
میزان شوکه شــدن مخاطب این پرفرومنس به حدی بالاست که زاوی ٔه
دید او را نسبت به آثارداخل نمایشگاه با تغییر مواجه م یکند ،تغییری
که م یتواند در حول و حوش رســیدن به جواب این سؤال باشد که به
راستی هنر در دل کدامیک از این دو نهفته است؟ تابلوهای میخکوب
شــده بردیوار و مجسم ههای میخکوب شــده بر زمین که قیم تهای
هزاران هزار دلاری دارند و یا دو شخص میخکوب شده و برهن ٔه در آستان ٔه
نمایشگاه که نه خودشان قابل خریدند و نه اثرشان!
از دیگر ویژگ یهای پرفرومنس م یشود به استفادٔه هنری از بدن در مقام
امری معنا ســاز اشاره کرد ،ویژگی ی که طی آن بدن در نهایت خلوص
م یتواند مو به مو هر آنچه را که بر آن گذشــته اســت ،اعم از جنس،
جنسیت ،خالکوبی ،شکستگی ،بریدگی و ...به نمایشدر آورد.
در این پرفرومنس مخاطب با مشاهدٔه دو بدن برهنه هر دو در یک مقام
آن هــم به صورت بی آرایش و گریم در مقابل اثری هنری قرار م یگیرد
که در آن مرزهای ایدئولوژیک جنســیت ســالاری و یا زیبایی سالاری
26جنسیتی به چالش کشــیده م یشوند و فرو م یریزند .آبرامویچ و اولای
در ایــن مرحله نیز مخاطب خود را بار دیگر در فضایی " میان های " قرار
م یدهنــد کهدر آن فضای متعــارف فرهنگی و اجتماع یاش (با لباس
و البته لباس متناســب در اجتماع حاضر شــدن) در عرص ٔه خصوصی
