Page 29 - ShahrvandBC Issue No.1335
P. 29
در عین ممنوعیت تلاش می کند تا برای حق آزادی بیان مبارزه کند.
▪ ▪فارغ از نگاه ســیاه و سفید و کلیشــه ای به سینماگران ایرانی،
29 سینمای آدینه
روشن است که بسیاری از سینماگران ایرانی جز تعدادی معدود از دایره
خودی ها کنار گذاشــته شــده اند و به حاشیه کشانده شده اند .کسانی امید حبیبی نیا مقالات
چون ابوالفضل جلیلی و ناصر تقوایی سالهاست که دیگر فیلمی نساخته
اند و یا فیلم های قبلی آنها هیچ گاه دیگر جز در جشــنواره ها راهی به www.facebook.com/page.omid.habibinia هنر
اکران عمومی نیافته است.
▪ ▪ســال ۱۳۹۳درحالی پایان یافت کــه تعداد فیلم های توقیفی
شــده در این سال حتی از سال ۱۳۹۲نیز بیشتر است .فیلم هایی چون
عصبانی نیســتم ،قصه ها و خانه پدری که در هنگام اکران در جشنواره
به دلیل مضامین اجتماعی خود با اســتقبال نسبی منتقدان روبرو شده
سال / 22شماره - 1335جمعه 29دنفسا 1393 بودند در میان این فیلم ها هستند.
سینمای ایران در سال ۱۳۹۳
▪ ▪در همین حال برخی از همین فیلم ها نظیر عصبانی نیســتم و
قصه ها در جشنواره های خارجی به نمایش در می آید ،قصه ها ساخته
رخشــان بنی اعتماد یکی از معدود جوایز بین المللی معتبر ســینمای
▪ ▪گفته شــده است که در سال ۱۳۹۳حدود هفت میلیون نفر به ایران را در سال گذشــته از آن خود ساخت ،جایزه بهترین فیلمنامه از
سینما رفته اند ،این بدان معنا است که از جمعیت بالغ بر هفتاد میلیون جشنواره ونیز.
جوی حقیر
مخاطب بالقوه ســینمای ایران (بالاتر از هفت سال) تنها یک دهم آنها ▪ ▪این فیلم که مجموعه ای از چند اپیزود است با مجوز فیلم کوتاه
سینمای ایران در سالی که گذشت یکی از بدترین سالهای خود را سپری یک بار در سال به سینما رفته اند .به عبارت دیگر میانگین سینما رفتن ســاخته شده است و بارها در باره اکران یا عدم اکران آن توسط مدیران
سینمایی سخنان متناقضی ایراد شد. کرد ،در حالی که بسیاری از سینماگران نزدیک به اصلاح طلبان امیدوار ایرانی ها در سال گذشته ۱۰-است.
بودند پس از به پایان رسیدن دوران احمدی نژاد و روی کار آمدن دولت ▪ ▪میانگیــن ســینما رفتن در ترکیــه ، ۳در پاکســتان ، ۵در ▪ ▪این تناقض در سیاســت های داخلی و خارجی که از دیرباز در
موسوم به تدبیر و امید ،روزنه امیدی در بن بست سینمای ایران گشوده آذربایجان ۲و در بحرین ۱.۵اســت ،از این قرار آمار فراری بودن مردم سینمای ایران وجود داشته است سبب شده است تا برخی از سینماگران
شــود اما این سینمای ایزوله و شبه رســانه در عرصه بین المللی و در از ســینما در ایران تنها با برخی از کشورهای آفریقایی که در آن تعداد ایرانی مانند عباس کیارســتمی و اخیرا اصغر فرهادی به فیلمسازی در
کمی ســینما در شــهرهای بزرگ وجود دارد و یا کشورهای جنگ زده خارج از کشــور روی بیاورند که در یک نگاه کلی می توان گفت هر دو اکران داخلی نتوانست توفیق چشمگیری به دست آورد.
موفقیت های بهتری به نسبت آثار قبلی خود کسب کرده اند. مانند افغانستان ،سوریه و عراق قابل مقایسه است.
▪ ▪این درحالی اســت کــه بودجه ای که نهادهــای دولتی صرف ▪ ▪ســال ۱۳۹۳همچنین یکــی از بدترین ســالهای اخیر برای
ساختن پروژه های سینمایی کرده اند بالغ بر میلیاردها تومان است و با فیلمســازان زن بود که معمولا به موضوعات اجتماعی علاقه بیشــتری
آن امکان راه اندازی دهها بیمارستان و مدرسه و مراکز فرهنگی یا پروژه نشــان می دهند ،بســیاری از ســینماگران جــوان زن از ادامه فعالیت
ســینمایی باز ماندند و حضور بسیار کمرنگ زنان فیلمساز در جشنواره های عمرانی در کشور وجود داشت.
فجر که تریبون دولتی ســینمای هدایتی ـ حمایتی محسوب می شود
یکی از مواردی بود که بلافاصله خود را به رخ می کشید.
In touch with Iranian diversity
▪ ▪در عرصه ســینمای مستند و فیلم کوتاه و یا فیلم های تجربی
نیز سینمای ایران توفیق چندانی نداشت و یکی از بهترین های آن ماهی
و گربه بود که اساســا نه تنها از مشکلات ساختاری بسیاری رنج می برد
بلکه حرفی هم برای گفتن ندارد و به نظر می رســد فقط برای نمایش
خارجی ساخته شده است.
▪ ▪در ســال ۱۳۹۳سیاست های تازه سازمان ســینمایی وزارت
ارشــاد در تشویق سینماگران مورد پســند خامنه ای سبب شد تا دهها
فیلم و پروژه ســینمایی دولتی با بودجه های کلان کلید زده شــوند که
▪ ▪مهمترین اتفاق ســینمایی ســال اما درخارج از حوزه همگی با بی اعتنایی کامل مخاطبان روبرو شدند.
▪ ▪از میان حدود پنجاه فیلمی که در این ســال به روی پرده رفت کنترل و نظارت نظام سانسور در ایران رخ داد و آن جایزه خرس طلایی
Vol. 22 / No. 1335 - Friday, Mar. 20, 2015 فقط دو فیلم شهر موش ها مرضیه برومند و معراجی ها ساخته مسعود جشنواره برلین برای فیلم تاکسی جعفر پناهی بود.
ده نمکی از سرکردگان اصلی حزب الله ،توانستند تماشاگران را به سالن ▪ ▪تاکسی جعفر پناهی تلاش دیگری ست برای عبور از ممنوعیت
ســینما بکشانند ،اولی به مدد تبلیغات فراوان و سابقه ذهنی تماشاگران فیلمســازی که تلاش می کند تا با کمترین امکانات و به گونه ای شبه
از مجموعه و فیلم شــهر موش ها و دومی به مدد رانت ها و بلیت های مستند ،مشکلات اجتماعی ایران را بازنمای کند .یک فیلم زیرزمینی که
▪ ▪خانه سینما که سالها تعطیل بود اگرچه بازگشایی شده است اما مجانی برای کارکنان نهادهای مرتبط با دستگاه های امنیتی و نظامی .بسیار به ده کیارستمی شبیه است.
▪ ▪در عرصه مقررات و سانســور ،عرصه چنان بر سینماگران تنگ ▪ ▪اگرچه اپوزیســیون واقعی ایران در برابر این جایزه به دو دسته نظام جدید ســینمایی نقش و کارکرد پیشین خانه سینما را از آن سلب
شــد که بارها در برنامه های تلویزیونی بازیگران ،منتقدان و فیلمسازان ستایشگران و منتقدان تقسیم شدند اما به گمان من این جایزه نمادین کرده و آن را به نهادی برای زندگی روزمره سینماگران بدل ساخته است
زبان به انتقاد از تشــدید مقررات سختگیرانه گشودند .این سیاست های نه برای خود فیلم بلکه برای فیلمســازی ست که زیر تیغ حکم زندان و کــه گاه با عیدی های دولتی برای چند کیلو مرغ و برنج در صف انتظار
سرگردان نگه می دارد. تازه در مورد تایید فیلمنامه ها ،انتخاب بازیگران ،اعمال محدودیت های
شــدید برای حضور زنان بر روی پرده و همچنین سیاســت اکران برای
▪ ▪سال ۱۳۹۳شاید از نظر یاس و دلزدگی سینماگران و بسیاری تشویق ســینماگران کاملا خودی با اعطای بهترین زمان ،بهترین گروه
از منتقدان ســینمایی از بن بســت ســینمای ایران که وعده رفرم در
انتخابات ریاست جمهوری گذشته آن را به توهم تازه ای کشانده بود ،در سینمایی و بهترین تبلیغات نسبت به سایر سینماگران سبب شده است
یک دهه گذشته کم سابقه باشد. تا بســیاری از سینماگرانی که در دهه های هفتاد و اوایل دهه هشتاد به
فیلمسازی مشغول بودند یا خانه نشین شوند یا با ممنوعیت روبرو شوند
▪ ▪سینمایی که با مخاطب و مشکلات اجتماعی فزاینده ش بیگانه و یا از کشور خارج شوند.
اســت و به بخشــی از ماشین سانسور و سرگرم ســازی حکومتی برای
به یاس و انفعال کشــاندن مردم بدل شده اســت خود نیز در حال فرو ▪ ▪برخی دیگر از فیلمسازان نیز مانند کیمیایی و مهرجویی اساسا
غلطیدن در مرداب است. مخاطب خاص خــود را با هر تعریفی که برای نقش آنها در ســینمای
جمهوری اسلامی قائل باشیم از دست داده اند و آثار اخیر آنها نشان می
▪ ▪حالا دیگر همه می دانند که :هیچ صیادی در جوی حقیری که
به گودالی می ریزد ،مرواریدی صید نخواهد کرد29 . دهد که با دورانی که به گمان برخی دوران اوج فیلمســازی آنها در دهه
هفتاد بوده است ،فاصله بسیاری دارند.
▪ ▪فارغ از نگاه ســیاه و سفید و کلیشــه ای به سینماگران ایرانی،
29 سینمای آدینه
روشن است که بسیاری از سینماگران ایرانی جز تعدادی معدود از دایره
خودی ها کنار گذاشــته شــده اند و به حاشیه کشانده شده اند .کسانی امید حبیبی نیا مقالات
چون ابوالفضل جلیلی و ناصر تقوایی سالهاست که دیگر فیلمی نساخته
اند و یا فیلم های قبلی آنها هیچ گاه دیگر جز در جشــنواره ها راهی به www.facebook.com/page.omid.habibinia هنر
اکران عمومی نیافته است.
▪ ▪ســال ۱۳۹۳درحالی پایان یافت کــه تعداد فیلم های توقیفی
شــده در این سال حتی از سال ۱۳۹۲نیز بیشتر است .فیلم هایی چون
عصبانی نیســتم ،قصه ها و خانه پدری که در هنگام اکران در جشنواره
به دلیل مضامین اجتماعی خود با اســتقبال نسبی منتقدان روبرو شده
سال / 22شماره - 1335جمعه 29دنفسا 1393 بودند در میان این فیلم ها هستند.
سینمای ایران در سال ۱۳۹۳
▪ ▪در همین حال برخی از همین فیلم ها نظیر عصبانی نیســتم و
قصه ها در جشنواره های خارجی به نمایش در می آید ،قصه ها ساخته
رخشــان بنی اعتماد یکی از معدود جوایز بین المللی معتبر ســینمای
▪ ▪گفته شــده است که در سال ۱۳۹۳حدود هفت میلیون نفر به ایران را در سال گذشــته از آن خود ساخت ،جایزه بهترین فیلمنامه از
سینما رفته اند ،این بدان معنا است که از جمعیت بالغ بر هفتاد میلیون جشنواره ونیز.
جوی حقیر
مخاطب بالقوه ســینمای ایران (بالاتر از هفت سال) تنها یک دهم آنها ▪ ▪این فیلم که مجموعه ای از چند اپیزود است با مجوز فیلم کوتاه
سینمای ایران در سالی که گذشت یکی از بدترین سالهای خود را سپری یک بار در سال به سینما رفته اند .به عبارت دیگر میانگین سینما رفتن ســاخته شده است و بارها در باره اکران یا عدم اکران آن توسط مدیران
سینمایی سخنان متناقضی ایراد شد. کرد ،در حالی که بسیاری از سینماگران نزدیک به اصلاح طلبان امیدوار ایرانی ها در سال گذشته ۱۰-است.
بودند پس از به پایان رسیدن دوران احمدی نژاد و روی کار آمدن دولت ▪ ▪میانگیــن ســینما رفتن در ترکیــه ، ۳در پاکســتان ، ۵در ▪ ▪این تناقض در سیاســت های داخلی و خارجی که از دیرباز در
موسوم به تدبیر و امید ،روزنه امیدی در بن بست سینمای ایران گشوده آذربایجان ۲و در بحرین ۱.۵اســت ،از این قرار آمار فراری بودن مردم سینمای ایران وجود داشته است سبب شده است تا برخی از سینماگران
شــود اما این سینمای ایزوله و شبه رســانه در عرصه بین المللی و در از ســینما در ایران تنها با برخی از کشورهای آفریقایی که در آن تعداد ایرانی مانند عباس کیارســتمی و اخیرا اصغر فرهادی به فیلمسازی در
کمی ســینما در شــهرهای بزرگ وجود دارد و یا کشورهای جنگ زده خارج از کشــور روی بیاورند که در یک نگاه کلی می توان گفت هر دو اکران داخلی نتوانست توفیق چشمگیری به دست آورد.
موفقیت های بهتری به نسبت آثار قبلی خود کسب کرده اند. مانند افغانستان ،سوریه و عراق قابل مقایسه است.
▪ ▪این درحالی اســت کــه بودجه ای که نهادهــای دولتی صرف ▪ ▪ســال ۱۳۹۳همچنین یکــی از بدترین ســالهای اخیر برای
ساختن پروژه های سینمایی کرده اند بالغ بر میلیاردها تومان است و با فیلمســازان زن بود که معمولا به موضوعات اجتماعی علاقه بیشــتری
آن امکان راه اندازی دهها بیمارستان و مدرسه و مراکز فرهنگی یا پروژه نشــان می دهند ،بســیاری از ســینماگران جــوان زن از ادامه فعالیت
ســینمایی باز ماندند و حضور بسیار کمرنگ زنان فیلمساز در جشنواره های عمرانی در کشور وجود داشت.
فجر که تریبون دولتی ســینمای هدایتی ـ حمایتی محسوب می شود
یکی از مواردی بود که بلافاصله خود را به رخ می کشید.
In touch with Iranian diversity
▪ ▪در عرصه ســینمای مستند و فیلم کوتاه و یا فیلم های تجربی
نیز سینمای ایران توفیق چندانی نداشت و یکی از بهترین های آن ماهی
و گربه بود که اساســا نه تنها از مشکلات ساختاری بسیاری رنج می برد
بلکه حرفی هم برای گفتن ندارد و به نظر می رســد فقط برای نمایش
خارجی ساخته شده است.
▪ ▪در ســال ۱۳۹۳سیاست های تازه سازمان ســینمایی وزارت
ارشــاد در تشویق سینماگران مورد پســند خامنه ای سبب شد تا دهها
فیلم و پروژه ســینمایی دولتی با بودجه های کلان کلید زده شــوند که
▪ ▪مهمترین اتفاق ســینمایی ســال اما درخارج از حوزه همگی با بی اعتنایی کامل مخاطبان روبرو شدند.
▪ ▪از میان حدود پنجاه فیلمی که در این ســال به روی پرده رفت کنترل و نظارت نظام سانسور در ایران رخ داد و آن جایزه خرس طلایی
Vol. 22 / No. 1335 - Friday, Mar. 20, 2015 فقط دو فیلم شهر موش ها مرضیه برومند و معراجی ها ساخته مسعود جشنواره برلین برای فیلم تاکسی جعفر پناهی بود.
ده نمکی از سرکردگان اصلی حزب الله ،توانستند تماشاگران را به سالن ▪ ▪تاکسی جعفر پناهی تلاش دیگری ست برای عبور از ممنوعیت
ســینما بکشانند ،اولی به مدد تبلیغات فراوان و سابقه ذهنی تماشاگران فیلمســازی که تلاش می کند تا با کمترین امکانات و به گونه ای شبه
از مجموعه و فیلم شــهر موش ها و دومی به مدد رانت ها و بلیت های مستند ،مشکلات اجتماعی ایران را بازنمای کند .یک فیلم زیرزمینی که
▪ ▪خانه سینما که سالها تعطیل بود اگرچه بازگشایی شده است اما مجانی برای کارکنان نهادهای مرتبط با دستگاه های امنیتی و نظامی .بسیار به ده کیارستمی شبیه است.
▪ ▪در عرصه مقررات و سانســور ،عرصه چنان بر سینماگران تنگ ▪ ▪اگرچه اپوزیســیون واقعی ایران در برابر این جایزه به دو دسته نظام جدید ســینمایی نقش و کارکرد پیشین خانه سینما را از آن سلب
شــد که بارها در برنامه های تلویزیونی بازیگران ،منتقدان و فیلمسازان ستایشگران و منتقدان تقسیم شدند اما به گمان من این جایزه نمادین کرده و آن را به نهادی برای زندگی روزمره سینماگران بدل ساخته است
زبان به انتقاد از تشــدید مقررات سختگیرانه گشودند .این سیاست های نه برای خود فیلم بلکه برای فیلمســازی ست که زیر تیغ حکم زندان و کــه گاه با عیدی های دولتی برای چند کیلو مرغ و برنج در صف انتظار
سرگردان نگه می دارد. تازه در مورد تایید فیلمنامه ها ،انتخاب بازیگران ،اعمال محدودیت های
شــدید برای حضور زنان بر روی پرده و همچنین سیاســت اکران برای
▪ ▪سال ۱۳۹۳شاید از نظر یاس و دلزدگی سینماگران و بسیاری تشویق ســینماگران کاملا خودی با اعطای بهترین زمان ،بهترین گروه
از منتقدان ســینمایی از بن بســت ســینمای ایران که وعده رفرم در
انتخابات ریاست جمهوری گذشته آن را به توهم تازه ای کشانده بود ،در سینمایی و بهترین تبلیغات نسبت به سایر سینماگران سبب شده است
یک دهه گذشته کم سابقه باشد. تا بســیاری از سینماگرانی که در دهه های هفتاد و اوایل دهه هشتاد به
فیلمسازی مشغول بودند یا خانه نشین شوند یا با ممنوعیت روبرو شوند
▪ ▪سینمایی که با مخاطب و مشکلات اجتماعی فزاینده ش بیگانه و یا از کشور خارج شوند.
اســت و به بخشــی از ماشین سانسور و سرگرم ســازی حکومتی برای
به یاس و انفعال کشــاندن مردم بدل شده اســت خود نیز در حال فرو ▪ ▪برخی دیگر از فیلمسازان نیز مانند کیمیایی و مهرجویی اساسا
غلطیدن در مرداب است. مخاطب خاص خــود را با هر تعریفی که برای نقش آنها در ســینمای
جمهوری اسلامی قائل باشیم از دست داده اند و آثار اخیر آنها نشان می
▪ ▪حالا دیگر همه می دانند که :هیچ صیادی در جوی حقیری که
به گودالی می ریزد ،مرواریدی صید نخواهد کرد29 . دهد که با دورانی که به گمان برخی دوران اوج فیلمســازی آنها در دهه
هفتاد بوده است ،فاصله بسیاری دارند.
