Page 35 - 1116

‹ ‹
یسانشناور

)1(
35 هکنیا یارب هک دنرواب نیا رب ناسانشناور رثکا هولاع هب دلایم زا شیپ موس نرق زا مسیئوئات ینیچ کی
یا هزات ً اتبسن درکیور اه باوخ دروم رد یتخانش شور شه ناهگان هک دوب هناورپ کی دوخ باوخ رد وا هک دیوگ یم
یقاب شیامزآ تسد رد نانچمه دیاب شیاهاعدا ،تسا هناورپ هک دید باوخ وا ایآ .دش ناسنا نآ زا دعب و رادیب
رد یلصا یعدم درکیور نیا هزورما ،لاح نیا اب .دنامب تقیقح رد ؟هدوب ناسنا هک دید باوخ هناورپ ای هدوب
زا یرایسب یاه شخب اریز تساه شور ریاس نایم ایؤر ناهج بر ی وپژ هزورما .دراد دوجو باوخ دروم رد ینوگانوگ یاه هیرظن
.)Wade et al. 170( دریگ یم رب رد ار رگید یاه هاگدید نایب اه باوخ دروم رد ار ینوگانوگ یاه یروئت ناققحم
و فادها اه باوخ فلتخم عاونا هک دسر یم رظن هب دروم رد یلصا فیراعت یضعب ،هلاقم نیا رد .دنا هدرک
رد یفاک شناد لاح نیا اب .دنراد ینوگانوگ یاه هشیر )2( ،دیورف درکیور )1( .دوش یم هداد حیضوت اه باوخ
lucid( نشور ایؤر لثم اه باوخ عاونا یمامت دروم درکیور )4( و یتخانش درکیور )3( ،هلئسم لح درکیور
هک دناد یم ندید باوخ نامز رد صخش هک )dream .تسا هدش یسررب یکیژولویزیف
نیا رب هولاع .تسین سرتسد رد دنیب یم باوخ دراد یتاساسحا ای اهادص ،ریواصت زا یا هعومجم ایؤر کی
دارفا یضعب .دوش یم هبرجت باوخ نیح رد هک تسا
باوخ ماگنه رد ار یصاخ ِ ینطاب ِ تایبرجت دارفا یضعب
1389 دی 17 هعمج - 1116 هرامش / هیجدهی لاس زا یرایسب یارب )باوخ نامز رد( ینطاب تایبرجت رووکنو / نحتمم یداش رد زاورپ هب نارکیب یاه نامسآ رد یتح ای دنهد یم
،دننک یم رفس یلایخ یاه ناهج هب دوخ یاهایؤر رد
4
ای )OBEs( ندب زا جراخ براجت دننام دننک یم هبرجت
تخس یاه ناحتما ،دننیب یم یندرکنرواب یاه ناتساد
)5(
هنوگنیا لاح نیا اب . )NDE( گرم هب کیدزن براجت
،دنیاشوخان ای دنیاشوخ تسا نکمم اهایؤر .دنیآ یم
.دنتسه صخشمان یروما ناسانشناور
shad.momtahen@yahoo.com
نینچ دروم رد یتاعلاطم و تاقیقحت دوجو نیا اب
رتشیب .دنشاب زیگنا تفگش ای یلومعم ،مهبم ای حضاو
.تسا هتفرگ ماجنا )باوخ ماگنه رد( ینطاب براجت
زا ،دنتسین هاگآ دوخ ندب زا باوخ رد هک دنیوگ یم دارفا
یاه سرد رد »میم« ایلیا تامیلعت رد لاثم ناونع هب
ار دوخ یاهایؤر دنناوت یمن و دنربخ یب دنا هدیباوخ هکییاج
ناشیاه باوخ هک دندقتعم یضعب نینچمه .دننک لرتنک
یلک ةطیح هس رد اهایؤر ،مسیهلاا ینیبایؤر رنه
رد دنسر یم رظن هب بیرغ و بیجع و یقطنمریغ یهاگ
فراعتمان ،)یمومع( فراعتم حطس :دنوش یم فیرعت
.یرارسا و )یمومعریغ(
.دنا هدوب صقن یب و یقطنم باوخ نیح رد هکیلاح
رد یلصا یاه هیرظن ناونع هب هلاقم نیا رد هچنآ
،دنوادخ زا ییاه مایپ اهایؤر ،اه گنهرف یخرب رد .دراد
حطس یاه باوخ امومع ،هدش هدروآ باوخ دروم
هک دنتسه یعیبط ءاروام یاهورین و حاورا ،نایسدُ ق
رب هک دهد یم حیضوت ار )یمدرم یاهایؤر( فراعتم
قیرط نیدب و دننک ییوگشیپ ار هدنیآ دنناوت یم
دوخ یمومع یاهایؤر مسیهلاا ینیبایؤر رنه ساسا دوجو اه باوخ دروم رد ینوگانوگ تارظن تقیقح رد
همه لاومعم( یتداع یاهایؤر :دنتسه حطس ود یاراد ،اهدلوت ،اه گنج دروم رد دب ای بوخ ییاه هناشن
ار نآ یرتمک هدع( هدنز یاهایؤر و )دننیب یم ار نآ یضعب رد .دنتسه ور شیپ ثداوح رگید و اه گرم
یوبن ینیبایؤر ،ایؤر رگید هطیح ود .)دننک یم هبرجت یتح و دنسر یمن رظن هب مهم نانچنآ اه باوخ ،رگید
و اه هزوح زین مادک ره هک دنا قلاخ ینیبایؤر رنه و اب .دننیب یمن باوخ تقو چیه هک دننک یم اعدا یخرب
براجت زا یضعب دنناوت یم هک دنراد یفلتخم حوطس رد زج هب هک دنهد یم حیضوت ناسانشناور دوجو نیا
لاثم یارب .دنهد حیضوت ار باوخ ماگنه رد صاخ دنرواب نیا رب اهنآ .دننیب یم باوخ دارفا مامت ،ردان دراوم
مشچ اب و یرادیب تلاح رد دنناوت یم اهایؤر زا یخرب امتح ،دوش رادیب )REM( مِ ر باوخ رد یدرف رگا هک
)2(
یتح نیبایؤر یطیارش نینچ رد .دنوش هبرجت زین زاب .)Wade et al. 167( دروآ دهاوخ دای هب ار دوخ باوخ
هب )یرادیب( یهاگآ تلاح زا میقتسم روط هب دناوت یم دنا هدرک هعلاطم ار اه باوخ فلتخم عاونا ،ناققحم
هولاع .دشاب رایشوه ً لاماک ایؤر رد و دورب باوخ تلاح طیحم هک ینورد هبرجت کی ناونع هب ار اه باوخ و
یرایسب دیاوف اهایؤر ،مسیهلاا ینیبایؤر رنه رد نیا رب .دنهد یم حیضوت دراذگب رثا نآ رب دناوت یم یجراخ
دنمشزرا یهار دنناوت یم لاثم یارب .دنراد دارفا یارب کی یاوتحم دناوت یم ریژآ دنلب یادص لاثم یارب
نیا رب ناسانشناور رثکا هزورما .دهد رییغت ار باوخ
.دنشاب نامرد و تیقفوم ،تیقلاخ یارب
In touch with Iranian diversity فادها هک ینوگانوگ یاهایؤر نونکات هصلاخ روط هب ِ نامز ِ یاه ینارگن ای هاگآدوخان ِ یاه هتساوخ هک دنرواب
هدمآ رد رشب هبرجت هب دنراد یتوافتم یاه هشیر و
یخرب نینچمه .دوش یم سکعنم باوخ رد یرادیب
اه باوخ فلتخم عاونا رب ناققحم هک تساهلاس .تسا the activation-synthesis یزاس لاعف زتنس هیرظن( زا یرایسب نایم رد تاناحتما نارود رد روآ بارطضا رد یحلاصا رییغت کی ناونع هب ار باوخ ناسانشناور
ناهج یتسیچ نانچمه اما دننک یم هعلاطم و قیقحت تیلاعف زا یریسفت ناونع هب ار باوخ هک تسا )theory هک دنیب یم باوخ رد درف .تسا عیاش نازومآ شناد ،رگید یوس زا .دننک یم فیرعت یتخانش یاه تیلاعف
دارفا رثکا هک تسورنیا زا .تسا هدنام ماهبا رد ایؤر درکیور نیا رد .)Wade et al. 170( دنک یم فیرعت زغم تلااؤس تسین رداق ای درادن ناحتما یارب یفاک یگدامآ the activation- synthesis( زتنس -یزاس لاعف هیرظن
و هتفهن تردق زا ات دنتسین رداق نردم یگدنز نیا رد یدوخ هب دوخ یا هنوگ هب نورون کیلش زا یشان باوخ هدرک تکرش یهابتشا ناحتما کی رد ای و دهد خساپ ار ریسفت ار اه باوخ ،یکیژولویزیف یدرکیور اب )theory
رد لاح نیا اب .دننک هدافتسا دوخ یاهایؤر هداعلا قراخ مِ ر باوخ نامز رد ،pons رد زغم زا رت نییاپ شخب رد ادیپ دهد ناحتما دیاب نآ رد هک ار یقاتا دناوت یمن ای دناد یم )زغم رد نورون کیلش هجیتن( زغم تیلاعف
.دوب دنهاوخ دنم هرهب ینطاب رهوگ نیا زا یرایسب هدنیآ نیا ساسا رب .)Hobson, 1990(تسا )REM sleep( .)Halliday, 1993; Van de Castle, 1994( دنک .)Wade et al. 167-70(
2010 ربماسد25 و دوش یم ندید باوخ بجوم زغم مسیناکم ،هیرظن هدننک تحاران براجت ،هلئسم لح درکیور ساسا رب یاه هتساوخ ناونع هب اه باوخ ،یدیورف درکیور رد
.دنرادن یسانشناور ینعم هنوگچیه pons رد اه لانگیس رد لاثم یارب .دنراذگب ریثأت اه باوخ رب دنناوت یم زین یکی دیورف دنومگیز .دنا هدش هداد حیضوت هاگآدوخان
هزتوئلا هب بوسنم یرکف شور وئاد ای وئات هفسلف -1 باوخ رد ار اهنآ هک دنک یم شلات )cortex( سکترک اما یدنلانف ناکدوک و ینیطسلف ناکدوک نیب قیقحت کی نیا رب دیورف .دوب یتخانشناور نازادرپ هیرظن نیلوا زا
ادیپ نیچ رد م.ق ۶ نرق رد هک تسا ینیچ فوسلیف ریسفت یرادیب نامز رد هک یروطنامه دنک ریسفت ناکدوک ،دننک یم یگدنز زیمآ تملاسم یطیحم رد هک یاه هتساوخ دوخ یاه باوخ رد دارفا هک دوب رواب
.)ایدپ یکیو( دش زغم زا یشخب رد اه نورون هک یتقو لاثم یارب .دنک یم شرازگ ار یرتشیب زیمآ تنوشخ یاه باوخ ینیطسلف ار ناش یگدنز یاه یریگرد و اه هزیگنا ،هاگآدوخان
هلحرم Rapid eye movement )REM( sleep -2 ناکما نیا دنوش یم کیلش دننک یم لرتنک ار لداعت هک نینچمه .)Punamaeki & Joustie, 1998( دنا هدرک هب طوبرم ای زیمآ تنوشخ اتدمع هک دننک یم هبرجت
،مشچ عیرس تکرح طسوت هک تسا باوخ زا یعیبط نداتفا دروم رد یباوخ )cortex( سکترک هک دراد دوجو اه باوخ هک دنیوگ یم درکیور نیا رد ناققحم یخرب یاه مایپ ،دیورف هتفگ هب اه باوخ .دنتسه یسنج روما
Vol. 18 / No. 1116 - Friday, Jan. 7, 2011 باوخ هب تبسن مشچ رتمک تاکرح طسوت هک باوخ زا یرایسب طسوت دیورف روصت هزورما .تسا دراو تسا تبثم رتشیب و یفنم رتمک نیاربانب ؛دنک یم هتفهن یاوتحم .میروآ یم دای هب ارنآ یرادیب زا سپ هک
یم صخشم ایؤر و ینلاضع یگدیشک نداد تسد زا
ناهنپ و راکشآ یاوتحم تسا نکمم هک دنا یراد ینعم
Barrett,( دنتسه یدرف تلاکشم لح یارب یتصرف
. )Wade et al. 170( دنک دیلوت
.دوش
هبرجت هناهاگآ روطب هک باوخ زا یا هبنج .دنشاب هتشاد
ِ باوخ لاثم ناونع هب .)2001; Cartwright, 1996
زا مادک ره دییأت یارب یربتعم دهاوش دنچ ره
زا یا هلحرم Non-REM )NREM( sleep -3
تسا )manifest content( راکشآ یاوتحم ،دوش یم
اهنآ رب زین یتلااکشا ،دراد دوجو درکیور راهچ نیا
ینیب شیپ اهنآ یارب ار یدوبهب بلغا هدرسفا دارفا
هاگآدوخان راکفا و اهوزرآ نامه )latent content(
.دوش یم صخشم مر
.)Cartwright et al., 1998(
هک دنیوگ یم اهنآ .تسا هدش هتفریذپ ناسانشناور
هک یا هبرجت Out-of-body experience -4
دوش یم هداد ناشن نیدامن روطب باوخ رد هک تسام
باوخ هب یتخانش درکیور ،هلئسم لح شور دننام
ریسفت زا رتشیب یزیچ و دنراد یناور یناعم اه باوخ
ندب زا جراخ رد یروانش ساسحا لماش لأومعم
.)Freud, 1900/1953(
دندقتعم ناسانشناور رثکا لاح نیا اب .دنتسه یزغم
Wade et al.( دراد زکرمت یدرف لومعم یاه ینارگن رب
یکیزیف ندب دارفا ،دراوم یخرب رد و تسا یکیزیف
نیدامن اه باوخ رد ریواصت رتشیب دیورف هتفگ هب
رییغت کی اهنت اه باوخ ،یتخانش درکیور رد .)168
اه باوخ تسرد ریبعت یارب یدامتعا لباق هار هک
زغم هلیسوب هاگآدوخان راکفا هک دوب دقتعم دیورف .دنتسه
دننک یم هدهاشم دوخ ندب زا جراخ یلحم زا ار دوخ
،هاگدید نیا ساسا رب .دنتسه ام راکفا زا یحلاصا
دروم رد رادفرطرپ یاه باتک زا یرایسب و درادن دوجو
.دنهد یم لکش رییغت و هدش همجرت نیدامن ریواصت هب
.)ایدپ یکیو(
یزاس هیبش باوخ ماگنه رد ار دوخ یرادیب یایند دارفا
رثکا نیا رب هولاع .دنتسین ربتعم أتدمع باوخ ریسفت
یا هدرتسگ فیط هب Near-death experiences -5
دیورف .دوش هداد ناشن رگید ءیش ای تیصخش کی اب
عوقولا بیرق گرم اب طابترا رد یصخش تایبرجت زا
هک تسا دیدرت یاج اما دنتسه طبترم دارفا یلعف
دننک یم میسرت ناهج دروم رد ار تایضرف و اه هراعتسا
یرادیب یگدنز بوچراهچ رد دیاب باوخ ره هک تفگ یم
ندش ادج زا یفلتخم تاساسحا لماش .دنک یم هراشا
Antrobus,( دنا هدرک تفایرد دنتسین باوخ رد یتقو هک
درک لح باوخ رد ار اه یریگرد ای تلاکشم ناوتب
،دیدش سرت ،ندش روانش ساسحا ات هتفرگ ندب زا یاه ینارگن هب اه باوخ هک دنرواب نیا رب ناسانشناور ،تاعلاطا ،اه هرطاخ نامه باوخ رد اهنآ .دننک یم باوخ رد تسا نکمم ءیش ای صخش کی نیا رب هولاع
دوش هعلاطم باوخ یاوتحم اب وا طابترا ساسا رب و درف
.)1991, 2000; Domhoff, 2003; Foulkes, 1999
.)Blagrve, 1996; Squier & Domhoff, 1998(
یگدیشاپ مه زا هبرجت ،ترارح ،تینما ،قلطم شمارآ -یزاس لاعف هیرظن( یکیژولویزیف درکیور یفرط زا ای تایضرف ،هنازور راکفا زا دنترابع اه باوخ نیاربانب .)Wade et al. 167-68(
ای ادخ ناونع هب ار نآ دارفا یخرب هک رون تیؤر و لماک .)Domhoff، 2003( دراد ار دوخ نادقتنم زین )زتنس .دنتسین یدرف تلاکشم هب طوبرم هشیمه هک یمیهافم تسا هلئسم لح درکیور ،باوخ دروم رد رگید فیرعت
.)ایدپ یکیو( دننک یم یقلت یناحور دوجو نامز یاهایؤر دناوت یم اهنت هیرظن نیا تقیقح رد یرادیب نامز دننامه باوخ ماگنه رد زغم نیا رب هولاع تلاکشم اب هلباقم یارب یشلات ناونع هب ار باوخ هک
)3(
ار NREM ِ باوخ هن و )REM sleep( مِ ر باوخ و رییغت دیاب اه باوخ ،یتخانش درکیور رد .دنک یم راک یساکعنا اه باوخ ،هاگدید نیا رد .دنک یم فیرعت یدرف
References: ناسانشناور زا یرایسب نیا رب هولاع .دنک فیرعت یتخانش یاه ییاناوت رگید هک یروطنامه دننک دشر یتاعوضوم - ناش یرادیب یگدنز رد دارفا یاه ینارگن زا
“Dreams.”Ostad Iliya. Web. 25 Nov. 2010. اه باوخ رد دارفا فادها و اه هتساوخ هک دنیوگ یم رب .دنبای یم شرورپ و رییغت یکدوک نارود رد دارفا Cartwright,( دنتسه یتملاس و راک ،طباور دننام
www.ostad-iliya.org/Dream/2246/ ،هاگدید نیا ساسا رب .)1977; Hall, 1953 a, b
www.ostad-iliya.org/En/ هک دنرواب نیا رب اهنآ نینچمه .دوش یم هداد باتزاب نلااسگرزب باوخ اب نادازون باوخ هاگدید نیا ساسا
ناتساد یاه باوخ دناوت یمن یکیژولویزیف درکیور باوخ رد ار ریواصت اهنت زین ناکدوک .تسا توافتم نیاربانب .دننک یم نایب ار نآ موهفم باوخ رد اهدامن
“Dream.” Wikipedia, the Free Encyclopedia. Web. 25 Nov. 2010
<http://en.wikipedia.org/wiki/Dream>. اعدا دارفا یرایسب نیا رب هولاع .دنک فیرعت ار دننام داجیا عنام یتخانش یاه تیدودحم اریز دننیب یم دوخ درکیور نیا .دنهد یمن رییغت ار دوخ یعقاو یانعم اه نآ
35 Wade, Carole, et al. Psychology. 3rd Canadian ed. ار هدنیآ ثداوح هک دنا هدید ییاه باوخ هک دننک یم دوش یم لاس تشه ای تفه نس ات یناتساد یاه باوخ هب اه باوخ دنهد یم ناشن هک یتاقیقحت جیاتن طسوت
Toronto: Pearson Education Canada, 2010.
Print. کردم لاح نیا اب .تسا هدرک ینیب شیپ اهنآ یارب رتشیب دنوش یم رت گرزب یتقو اما ،)Foulkes، 1999( طوبرم هک دنوش یم یتاعوضوم لماش لامتحا نیرتشیب
یناوخمه تسا درف کی یگدنز یراج یاه ینارگن هب
“Wiki: Dream." Wapedia. Web. 25 Nov. 2010. <http:// رد ینیب شیپ تیلباق دناوتب هک درادن دوجو یملع .دننک یم هبرجت ار یناتساد یاه باوخ
wapedia.mobi/en/Dream?p=2>. .دنک تابثا ار اه باوخ باوخ دروم رد یکیژولویزیف درکیور ،رگید هاگدید یاه باوخ لاثم ناونع هب .)Domhoff, 1996( دنراد