Page 19 - Shahr_Issue No.1338
P. 19
پرستند )۱۵( ».نکته جالب توجه در برخورد شعاعیان با لنینیستهای هیچگونه شکی نمی‌توان و نباید کرد [ ]...پس این هم درست است . ۷همان؛ ص۱۲
که می‌توان و باید منتظر نمونه‌های دیگری از «بررسی شرایط رهایی ایرانی که در منش ،کاملا استالینی عمل م یکنند ،استفاده به‌موقع از
19 .۸تاریخ جنبش چریکی؛ (مجموعه مقالات)؛ بازنشر اینترنتی توسط طبقه کارگر» بود .پس هرآینه هرگون بررسی تازه‌ای را «روزیونیسم» نیش و کنای ههایی است که به همین موضع شخصی تپرستی مذهبی
جمشید طاهر یپور؛ ص۸ خواندیم .آنگاه آشکارا و در کردار ثابت کردیم که به این اصل کمونیزم دلالت دارد .او در نوشتاری تحت عنوان شاهکار شیوه استالینی از مرحوم
که «کمونیسم دانشی است که شرایط رهایی طبقه کارگر» را بررسی [!] استالین به عنوان بنیانگذار این شیوه یاد م یکند .طبعا افزودن مضاف
.۹شعاعیان ،مصطفی؛ انقلاب ،ص۱۳
سال / 22شماره - 1338جمعه 21نیدرورف 1394 . ۱۰همان می‌کند ،ایمان نداریم» ()۲۰ «مرحوم» که بن‌مایه‌ای مذهبی دارد کنایه از مشی اسطوره‌سازی و
Context .۱۱ اسطوره-پروری در نزد ایرانیان است)۱۶( .
خروج:
. ۱۲همان به کوتاه‌سخن گفتنی‌ست ب هنظر م یرسد که شعاعیان در نخستین او در جایی از قول آیین‌پرستان چنین نقل م یکند که در گفتار معتقدند:
« .۱۳مارکس ما» عنوان مقاله‌ای است که گرامشی آن را در ۴می۱۹۱۸ صفحات کتاب «انقلاب» با پیش‌فرض قرار دادن این گزاره که« :دوری از «مارکسیسم و لنینیسم شریعتی جامد نیست )۱۷( ».و درکردار آنگون هاند
به مناسبت یکصدمین سالگرد تولد مارکس در روزنامه «ندای مردم» کمونیسم و درغلتیدن به اردوگاه دشمن طبقه کارگر ،نتیجه پرهیزناپذیر که« :اگر کسی کوچک‌ترین شکی در باره درستی ناب و جاو دانه ولو
منتشر کرده مختصات اندیشه مارکس را تبیین کرده بود .برای مطالعه ر‌هپویی در ب نبستی است که لنینیسم خوانده می‌شود )۲۱( ».موضع در یک بخش فرعی بکند ،چنان اوراقش م یکنیم که هیچ اورقچی
این نوشتار رک به :گرامشی ،آنتونیو؛ گزیده‌ای از آثار؛ ترجمه:؟؟؟ ،شرکت انتقادی خود را مشخص م یکند :لنینیسم ب هشکلی بنیادین انحراف از کهنه‌کاری نیز توان جمع و جور کردنش را نداشته باشد )۱۸( ».این
سهامی کتا بهای جیبی؛ چاپ دوم ،تهران ،۱۳۵۸ :ص۱۰۴ آموزه‌های مارکس است. مشی و منش را مورد انتقاد قرار م یدهد.
.۱۴شعاعیان ،مصطفی؛ انقلاب؛ ص۱۳ —————————— وجه دیگر چالش شعاعیان با لنینیسم به مثابه یک پارادایم ناظر بر
.۱۵همان؛ ص۱۲ شکست تجربه‌های تاریخی اعتماد به پراکسیس لنین در حمایت از
پ ینوش تها: جنبش جنگل است .همانطور که پیش‌تر نیز عنوان شد ،فرجام اعتماد
.۱۶شعاعیان ،مصطفی؛ پاس خهای نسنجیده به قدم‌های سنجیده میرزا کوچک خان جنگلی ب هعنوان بنیانگذار نخستین جمهوری شورایی
.۱۷شعاعیان ،مصطفی؛ انقلاب ،ص۱۳ 1. PEYMAN VAHABZADEH; Mostafa Sho «aiyan: The ایران به لنین و بلشوی کها ،محصولی جز شکست در پی نداشت .شکستی
. ۱۸همان Maverick Theorist of Revolution and the Failure of Frontal که بیش از آنکه در تئوریهای لنینیستی ریشه داشته باشد از اپورتویسم
Politics in Iran; Iranian Studies، volume 40، number 3، رهبران انقلاب اکتبر ناشی می‌شد .به این معنی که جنبش جنگل تنها
.۱۹شعاعیان ،مصطفی؛ چند نوشته؛ چاپ اول ،۱۳۵۴ :نشر مزدک، June 2007، PP 405-425 بهانه‌ای برای تامین منافع نفتی روسیه بود و طبیعی است که با خروج
ص( ۳۸۳گرته‌ای پیرامون مطالعه) نیروهای دولت تازه تاسیس شوروی از شمال ایران این منافع تا حد
.۲همان
زیادی تامین می‌شد و دیگر نیازی به انقلاب در ایران نبود.
In touch with Iranian diversity .۲۰شعاعیان ،مصطفی؛ انقلاب ،صص۱۴-۱۳ .۳طبیعی است که در چنین شرایطی ،دعوا بر سر لنینیست بو دن عموما نظریه و تئوری محصول رخدادهایی است که به تبیین نیاز
. ۲۱همان دربگیرد ،نه بر سر مارکسیست یا کمونیست بودن! دارند .این اصلی کلی است که می‌توان مصداق آنرا در رفتار شوروی‌ها
با جنبش جنگل و رهبران آن در فاصله سالهای ۱۹۱۸تا ۱۹۲۱یافت.
------------------ .۴گفت‌و‌گوی راقم با مازیار بهروز درباره جایگاه مصطفی شعاعیان در این رفتار ،موجب تئوری اپورتونیستی ضد انقلابی لنین تحت عنوان
یادآوری: میان چپ ایرانی .رک به :بهروز ،مازیار؛ مصطفی شعاعیان و سربرکشیدن «تز همزیستی مسالمت آمیز» بود .بطور یکه کنار آمدن سیاستمداران
از زیر آوار تاریخ؛ روزنامه شرق ،۱۳۹۱/۲/۲۳ضمیمه هفتگی ،صص۲۷ کمونیست با استعمار انگلیس بر سر نفت (که هژمون یاش را با انعقاد قرار
بخش ورود این مقاله پیش‌از این در تاریخ ۱۴اسفند ۱۳۹۱به داد ننگین ۱۹۱۹به رخ کشیده بود) فرماندهان ارتش سرخ و نمایندگان
انگیزه ٧٧سالگی مصطفی شعاعیان در سایت رادیو کوچه به و ۳۲ روسیه شوروی را مجبور به تغییر استراتژی از وضعیتی انقلابی به کنشی
.۵شعاعیان ،مصطفی؛ انقلاب ،نشر مزدک ،چاپ اول ،۱۳۵۲ :ص۲۲ سازشکارانه در عرصه دیپلماتیک کرد تا بلکه با موفقیت در ماموریت
همین نام منتشر شده‌بود. نفتی خود ،به کشور شور‌اها برگردند .طبیعی است که در همین رفتار،
[شهروند ب یسی] . ۶همان
تضاد و دوگانگی میان نظر و عمل لنین و
جانشین او یعنی استالین حکم‌فرماست.
نمونه بارز این مدعا رفتار استالین با فرقه
دموکرات آذربایجان و میرجعفر پیشه‌وری
است .چرا که از سویی داعیه انترناسیونالیم
داشتند اما از حیث عمل کاملا ناسیونالیستی
رفتار کردند و منافع کشور شور‌اها را در
اولویت دیپلماسی انقلابی خود قرار دادند.
Vol. 22 / No. 1338 - Friday, Apr. 10, 2015 وجه دیگر مقابله شعاعیان با پارادایم انقلابی
لنین ریشه در این نگرش تمامی تخواهانه و
توتالیتاریستی دارد که هیچ اندیشه‌ای را جز
تفکر قالبی و رسمی برنمی‌تابد .در این میان
اما رفتار شعاعیان در مواجهه با این رویکرد
ب هگونه‌ای بود که بسیاری از ه منسلانش
اورا تجدیدنظ رطلب و رویزیونیست دانسته،
طردش م یکردند .با این حال او مص ّرانه
بر این مهم تأکید م یکرد که« :بایستی
همواره با دیدی خرد‌هگیرانه با همه چیز
برخورد کرد .حتی با مارکسیسم .و به‌ویژه
با مارکسیسم .بایستی از گذرگاه «نفی»
به دشتگاه «اثبات» رسید .برای ما چیزی
درست است که کوششمان برای نادرستی
آن ،درستی آ نرا برایمان ب هثبوت برساند».
( )۱۹او برای عمل به این مهم که مبّین نوع
رفتار سختگیرانه‌اش در عرصه نظر است،
در کتاب «انقلاب» می‌نویسد« :از آنجا که
مارکس ،لنین و دیگران تنها نمون ههایی از
«بررسی شرایط رهایی طبقه کارگر»اند و نه
19 یگانه بررسی‌هایی که در درستی ناب آن‌ها
که می‌توان و باید منتظر نمونه‌های دیگری از «بررسی شرایط رهایی ایرانی که در منش ،کاملا استالینی عمل م یکنند ،استفاده به‌موقع از
19 .۸تاریخ جنبش چریکی؛ (مجموعه مقالات)؛ بازنشر اینترنتی توسط طبقه کارگر» بود .پس هرآینه هرگون بررسی تازه‌ای را «روزیونیسم» نیش و کنای ههایی است که به همین موضع شخصی تپرستی مذهبی
جمشید طاهر یپور؛ ص۸ خواندیم .آنگاه آشکارا و در کردار ثابت کردیم که به این اصل کمونیزم دلالت دارد .او در نوشتاری تحت عنوان شاهکار شیوه استالینی از مرحوم
که «کمونیسم دانشی است که شرایط رهایی طبقه کارگر» را بررسی [!] استالین به عنوان بنیانگذار این شیوه یاد م یکند .طبعا افزودن مضاف
.۹شعاعیان ،مصطفی؛ انقلاب ،ص۱۳
سال / 22شماره - 1338جمعه 21نیدرورف 1394 . ۱۰همان می‌کند ،ایمان نداریم» ()۲۰ «مرحوم» که بن‌مایه‌ای مذهبی دارد کنایه از مشی اسطوره‌سازی و
Context .۱۱ اسطوره-پروری در نزد ایرانیان است)۱۶( .
خروج:
. ۱۲همان به کوتاه‌سخن گفتنی‌ست ب هنظر م یرسد که شعاعیان در نخستین او در جایی از قول آیین‌پرستان چنین نقل م یکند که در گفتار معتقدند:
« .۱۳مارکس ما» عنوان مقاله‌ای است که گرامشی آن را در ۴می۱۹۱۸ صفحات کتاب «انقلاب» با پیش‌فرض قرار دادن این گزاره که« :دوری از «مارکسیسم و لنینیسم شریعتی جامد نیست )۱۷( ».و درکردار آنگون هاند
به مناسبت یکصدمین سالگرد تولد مارکس در روزنامه «ندای مردم» کمونیسم و درغلتیدن به اردوگاه دشمن طبقه کارگر ،نتیجه پرهیزناپذیر که« :اگر کسی کوچک‌ترین شکی در باره درستی ناب و جاو دانه ولو
منتشر کرده مختصات اندیشه مارکس را تبیین کرده بود .برای مطالعه ر‌هپویی در ب نبستی است که لنینیسم خوانده می‌شود )۲۱( ».موضع در یک بخش فرعی بکند ،چنان اوراقش م یکنیم که هیچ اورقچی
این نوشتار رک به :گرامشی ،آنتونیو؛ گزیده‌ای از آثار؛ ترجمه:؟؟؟ ،شرکت انتقادی خود را مشخص م یکند :لنینیسم ب هشکلی بنیادین انحراف از کهنه‌کاری نیز توان جمع و جور کردنش را نداشته باشد )۱۸( ».این
سهامی کتا بهای جیبی؛ چاپ دوم ،تهران ،۱۳۵۸ :ص۱۰۴ آموزه‌های مارکس است. مشی و منش را مورد انتقاد قرار م یدهد.
.۱۴شعاعیان ،مصطفی؛ انقلاب؛ ص۱۳ —————————— وجه دیگر چالش شعاعیان با لنینیسم به مثابه یک پارادایم ناظر بر
.۱۵همان؛ ص۱۲ شکست تجربه‌های تاریخی اعتماد به پراکسیس لنین در حمایت از
پ ینوش تها: جنبش جنگل است .همانطور که پیش‌تر نیز عنوان شد ،فرجام اعتماد
.۱۶شعاعیان ،مصطفی؛ پاس خهای نسنجیده به قدم‌های سنجیده میرزا کوچک خان جنگلی ب هعنوان بنیانگذار نخستین جمهوری شورایی
.۱۷شعاعیان ،مصطفی؛ انقلاب ،ص۱۳ 1. PEYMAN VAHABZADEH; Mostafa Sho «aiyan: The ایران به لنین و بلشوی کها ،محصولی جز شکست در پی نداشت .شکستی
. ۱۸همان Maverick Theorist of Revolution and the Failure of Frontal که بیش از آنکه در تئوریهای لنینیستی ریشه داشته باشد از اپورتویسم
Politics in Iran; Iranian Studies، volume 40، number 3، رهبران انقلاب اکتبر ناشی می‌شد .به این معنی که جنبش جنگل تنها
.۱۹شعاعیان ،مصطفی؛ چند نوشته؛ چاپ اول ،۱۳۵۴ :نشر مزدک، June 2007، PP 405-425 بهانه‌ای برای تامین منافع نفتی روسیه بود و طبیعی است که با خروج
ص( ۳۸۳گرته‌ای پیرامون مطالعه) نیروهای دولت تازه تاسیس شوروی از شمال ایران این منافع تا حد
.۲همان
زیادی تامین می‌شد و دیگر نیازی به انقلاب در ایران نبود.
In touch with Iranian diversity .۲۰شعاعیان ،مصطفی؛ انقلاب ،صص۱۴-۱۳ .۳طبیعی است که در چنین شرایطی ،دعوا بر سر لنینیست بو دن عموما نظریه و تئوری محصول رخدادهایی است که به تبیین نیاز
. ۲۱همان دربگیرد ،نه بر سر مارکسیست یا کمونیست بودن! دارند .این اصلی کلی است که می‌توان مصداق آنرا در رفتار شوروی‌ها
با جنبش جنگل و رهبران آن در فاصله سالهای ۱۹۱۸تا ۱۹۲۱یافت.
------------------ .۴گفت‌و‌گوی راقم با مازیار بهروز درباره جایگاه مصطفی شعاعیان در این رفتار ،موجب تئوری اپورتونیستی ضد انقلابی لنین تحت عنوان
یادآوری: میان چپ ایرانی .رک به :بهروز ،مازیار؛ مصطفی شعاعیان و سربرکشیدن «تز همزیستی مسالمت آمیز» بود .بطور یکه کنار آمدن سیاستمداران
از زیر آوار تاریخ؛ روزنامه شرق ،۱۳۹۱/۲/۲۳ضمیمه هفتگی ،صص۲۷ کمونیست با استعمار انگلیس بر سر نفت (که هژمون یاش را با انعقاد قرار
بخش ورود این مقاله پیش‌از این در تاریخ ۱۴اسفند ۱۳۹۱به داد ننگین ۱۹۱۹به رخ کشیده بود) فرماندهان ارتش سرخ و نمایندگان
انگیزه ٧٧سالگی مصطفی شعاعیان در سایت رادیو کوچه به و ۳۲ روسیه شوروی را مجبور به تغییر استراتژی از وضعیتی انقلابی به کنشی
.۵شعاعیان ،مصطفی؛ انقلاب ،نشر مزدک ،چاپ اول ،۱۳۵۲ :ص۲۲ سازشکارانه در عرصه دیپلماتیک کرد تا بلکه با موفقیت در ماموریت
همین نام منتشر شده‌بود. نفتی خود ،به کشور شور‌اها برگردند .طبیعی است که در همین رفتار،
[شهروند ب یسی] . ۶همان
تضاد و دوگانگی میان نظر و عمل لنین و
جانشین او یعنی استالین حکم‌فرماست.
نمونه بارز این مدعا رفتار استالین با فرقه
دموکرات آذربایجان و میرجعفر پیشه‌وری
است .چرا که از سویی داعیه انترناسیونالیم
داشتند اما از حیث عمل کاملا ناسیونالیستی
رفتار کردند و منافع کشور شور‌اها را در
اولویت دیپلماسی انقلابی خود قرار دادند.
Vol. 22 / No. 1338 - Friday, Apr. 10, 2015 وجه دیگر مقابله شعاعیان با پارادایم انقلابی
لنین ریشه در این نگرش تمامی تخواهانه و
توتالیتاریستی دارد که هیچ اندیشه‌ای را جز
تفکر قالبی و رسمی برنمی‌تابد .در این میان
اما رفتار شعاعیان در مواجهه با این رویکرد
ب هگونه‌ای بود که بسیاری از ه منسلانش
اورا تجدیدنظ رطلب و رویزیونیست دانسته،
طردش م یکردند .با این حال او مص ّرانه
بر این مهم تأکید م یکرد که« :بایستی
همواره با دیدی خرد‌هگیرانه با همه چیز
برخورد کرد .حتی با مارکسیسم .و به‌ویژه
با مارکسیسم .بایستی از گذرگاه «نفی»
به دشتگاه «اثبات» رسید .برای ما چیزی
درست است که کوششمان برای نادرستی
آن ،درستی آ نرا برایمان ب هثبوت برساند».
( )۱۹او برای عمل به این مهم که مبّین نوع
رفتار سختگیرانه‌اش در عرصه نظر است،
در کتاب «انقلاب» می‌نویسد« :از آنجا که
مارکس ،لنین و دیگران تنها نمون ههایی از
«بررسی شرایط رهایی طبقه کارگر»اند و نه
19 یگانه بررسی‌هایی که در درستی ناب آن‌ها
