Page 29 - Shahrvand BC No. 1267
P. 29
‫ادبیات‪/‬گف ‌توگو ‹‬

‫گف ‌توگو شهرگان با مهران مرتضایی‪ ،‬کارگردان و نمایشنام ‌هنویس ساکن سیدنی ‪ -‬استرالیا ‪29‬‬

‫هفته را در تئاترهایی کار م ‌یکنم که غیر از خودم هیچ غیرانگلیســی کنیــم‪ .‬در عوض تا کنــون چند کار از آثار موفق دانشــجویی را روی‬ ‫گف ‌ت ‌وگو‪ :‬آزاده دواچی‬
‫زبان دیگری در آ ‌نجا حضور ندارد و فقط م ‌یتوانم یک روز در هفته به صحنه برد‌هایم‪ .‬حتا وقتی نمایشــنامٔه خارج ‌یای که به فارسی ترجمه‬
‫شــده انتخاب م ‌یکنیم‪ ،‬این انتخاب بر اساس علاقه و اقبالی است که‬ ‫کارهای گروه تئاتر ایران ‌یام برسم‪.‬‬
‫گروه نمایشنامٔه آیلا گروهی در این سا ‌لها در تئاترهایی در استرالیا و دانمارک کار کر د‌هام‪ .‬از مخاطبــان تئاتر در ایران به این آثــار دارند‪ .‬به این ترتیب مخاطب ما‬
‫از هنرمندان ایرانی است که بازیگری‪ ،‬طراحی نور‪ ،‬طراحی صدا‪ ،‬مدیریت صحنه و ‪ ...‬را آزمود‌هام و در استرالیا فرصت آن را پیدا م ‌یکند که ب ‌هغیر از خبرهای سیاسی‪ ،‬از‬
‫سال مکی‌و‌ست یب ‪ /‬شماره ‪ - 1267‬جمعه ‪ 8‬رذآ ‪1392‬‬ ‫چندی است فعالیت هنری خود در حال انجام مقدمات کارگردانی کاری برای سال ‪ ۲۰۱۴‬هستم‪ .‬به رویکرد هنری کشور مبداءشان هم اطلاع پیدا کنند‪.‬‬
‫را در سیدنی شروع کرد‌هاند‪ ،‬نظرم م ‌یرسد که فضای بستٔه تئاتر ما در ایران تنها مساله و نکتٔه منفی ماجرای اجرای کارهایی که سانسور شد‌هاند‪ ،‬چند باری در جلسات‬
‫فعالی ‌تهای این گروه در راستای در ایران است‪ .‬واقعن حس نمی کنم که کارهای ایرانی در خلاقیت گروه مطرح شده است‪ .‬مسالٔه اصلی دسترسی به این آثار است و ضمن‬
‫ارتقای کیفیت نمایشنامٔه چیزی کم تر یا بیشتر از تئاترهایی داشت ‌هاند که من در استرالیا یا این که کمی از هدف ما که نشان دادن آنچه که در ایران است‪ ،‬دور‬
‫است‪ .‬گرچه وقتی در این جا اجرا می کنیم‪ ،‬مناسبات تئاترهای ایران‬ ‫ایرانی و همینطور پیوند میان جاهای دیگر دنیا دید‌هام‪.‬‬
‫دو فرهنگ مختلف استرالیا و البته روحی ‌هها خیلی متفاوت است‪ .‬این جا کسی دیگری را با نام فامیل را رعایت نمی کنیم‪ .‬بازیگران زن و مرد همدیگر را لمس می کنند‪،‬‬
‫ایران است‪ .‬مهران مرتضایی خطاب نم ‌یکند‪ .‬اولین مواجهٔه من با رئیس تئاتری که در آن کار می دخترها روی صحنه حجابی بر سر ندارند و ‪ ...‬اما سوای ای ‌نها مو به مو‬
‫دان ‌شآموختٔه دانشگاه وسترن کنم‪ ،‬زمانی بود که ایستاده بود و داشت گیلا ‌سهای مشروب بچ ‌هها به متن پایبندیم و دخل و تصرفی در آن نداریم‪.‬‬
‫سیدنی در مقطع دکترای هنرهای خلاقه و همینطور کارگردان و را م ‌یشست‪ .‬یعنی تصور کنید یک روز بروید تئاتر مولوی در تهران و‬
‫ـ▪ ▪ـاهرستچقبهاگلذمشـخـاتطهبااسنتقایبارالن بیهتارز اییدان اشـجـرتا‌هاهیام‪.‬چبگدووننه اشسکتم؟جبوریم‬ ‫ببینید‪ ،‬که مثلن سعید کشن فلاح عزیز که روزگاری که من ایران بودم‬ ‫اعضای این گروه است‪ .‬گفتگوی زیر با مهران مرتضایی کارگردان و‬
‫رییس این تشکیلات بود‪ ،‬در آبدارخانه لیوا ‌نهای چای را می شوید تا‬ ‫نمایشنامه نویس ساکن سیدنی استرالیا است که اجرای جدید در‬
‫برای بچ ‌ههایی که دارند تمرین م ‌یکنند‪ ،‬چای درست کند! هرگز در که از ســال آینده سال ‌نهای بزرگ تر برای اجرا در نظر بگیریم‪ .‬اجرای‬ ‫هفتٔه گذشته داشت ‌هاند‪.‬‬
‫زمانی که من ایران بودم چنین چیزی را ندیدم‪ .‬مواجهٔه هنرمندان و سال گذشتٔه ما در دانشگاه یو تی اس جمعیت قابل توجهی را به سالن‬
‫مسؤولان استرالیا با دیگران بسیار با آن چه که در ایران شاهد آن بودم آورد‪ .‬این اســتقبال باعث شــده که اعضای گروه بسیار دلگر ‌متر شوند‬
‫متفاوت است‪ .‬همین باعث م ‌یشود که در نگاه اول این تصور پیش و افراد زیادی مایل به عضو شــدن در آیلا باشــند‪ .‬توج ‌هها ارگا ‌نهای‬
‫▪ ▪آقای مرتضایی اگر ممکن اســت کمــی در مورد فعالیت بیاید که لابد سطح کار آد ‌مها در ای ‌نجا خیلی بالا نیست‪ ،‬چرا که عادت دولتی استرالیا هم بیش از پیش به گروه ما جلب شده است و ادار‌ههای‬
‫خودتان بگویید‪ ،‬از چه زمانی نمایشنام ‌هنویســی را شــروع کرد‌هایم از بالا ب ‌همان نگاه کنند و وقتی این اتفاق نم ‌یافتد‪ ،‬اتفاقات فرهنگی هنری شــهردار ‌یها و شــورای هنر ایالت و بســیاری دیگر‪،‬‬
‫پیشــنهادهایی برای همکاری با ما ارایه کرد‌هاند‪ .‬ای ‌نها بدون استقبال‬ ‫خارج از متن اثر هنری بر قضاو ‌تمان در مورد اثر تاثیر م ‌یگذارد‪ .‬اما‬
‫تماشاگران امکان پذیر نم ‌یشد‪.‬‬ ‫به تجربه دریافتم که واقعیت این است که زبان هنر در همه جا زبانی‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫شروع‬ ‫شد که سر از استرالیا در آوردید؟‬ ‫کـر ـدن‌هوایشـدـتونچ وه‬
‫کارگردانی برای من از سا ‌لهای دبیرستان‬
‫عدٔه زیادی هم از ما حمایت کرد‌هاند که برایم بسیار جالب توجه بود‪.‬‬ ‫زمانی که دانشــجوی فیزیک بودم به اوج خودش رسید‪ .‬بعدها هم که قابل فهم و بسیار نزدیک است‪.‬‬
‫با این حال نم ‌یتوان از این مساله صرف نظر کرد که بدون شک تئاتر ما هرگز به دنبال جذب اسپانسر نبودیم‪ ،‬اما ایرانیانی که ای ‌نجا کسب‬ ‫در دانشگاه این رشته را ادامه دادم‪.‬‬
‫به طور کاملن اتفاقی سر از استرالیا در آوردم‪ .‬شاید به نوعی هد ِف استرالیا از امکانات فو ‌قالعاده در دنیای غرب بهر‌همند است و مخاطبانی و کار تجاری داشت ‌هاند‪ ،‬در مقاطع مختلف برخی هزین ‌ههای گروه را‬
‫اولم خروج از ایران به مقصد هر جایی بود‪ ،‬جایی که بتوانم زاوی ‌ههای که همیشه حضور دارند و خرید بلی ‌تهای تئاتر را در سبد هزین ‌ههای تامین کردند که توانست خیلی از مشکلات ما را برطرف کند‪.‬‬
‫دیگری از دنیا را ببینم و تجربیاتی متفاوت با آن چیزی که در ایران هفتگی خود منظور م ‌یکنند‪.‬‬
‫داشتم‪ ،‬داشته باشم‪ .‬سال ‪ ۲۰۰۶‬امکان مهاجرت به استرالیا بسیار گروه تئاتری که من عضو آن هستم‪ ۷۱ ،‬سال است که فعالیت م ‌یکند ▪ ▪ممنونم از وقت شــما و با‌آرزوی موفقیت برای شما و گروه‬
‫‪In touch with Iranian diversity‬‬ ‫بیشتر از آن چیزی بود که این روزها هست‪ ،‬و من هم که عملن و کسانی که آن را پایه گذاری کرد‌هاند‪ ،‬دیگر زنده نیستند‪ .‬گاهی تأتر آیلا ‪.‬‬
‫هیچ جایی برایم فرقی نمی کرد‪ ،‬به این جا آمدم و فعالی ‌تهایم را در به بچ ‌ههای آیلا می گویم که چه قدر به نظر ما عجیب است که‬
‫تصور کنیم ‪ ۷۰‬سال بعد‪ ،‬وقتی همٔه ما مرد‌هایم‪ ،‬گروه‬ ‫کشوری که الان بسیار دوستش دارم‪ ،‬پی گرفتم‪.‬‬
‫آیلا هنوز هست و کار می کند! این اتفاقی ست که برای‬
‫▪ ▪به نظر م ‌یرسد که اجرای نمایشــنامه به زبان فارسی در استرالیای ‌یها خیلی عجیب نیست‪ ،‬حالا ما ‪ ۲۵۰۰‬سال‬
‫اســترالیا چال ‌شهای خاص خود را داشــته باشد‪ ،‬عمدٔه این تاریخ داریم ای ‌نها ‪ ۲۵۰‬سال‪.‬‬

‫▪ ▪این گروه تاکنون اجرای نمایش فارســی برای‬ ‫چال ‌شها چیســت؟ آیا سطح توقع مخاطب شما در مهاجرت با‬

‫کسی که در ایران است تفاوت دارد و یا مشابه است؟‬
‫ـ ـیک روز با کیان فرزان نشســته بودیم و بیــن پیتزا خورد ‌نهای غیر ایرانیان داشت ‌هاست؟ و آیا در نظر دارد که در‬
‫شــبانگاهی همین طور بلند بلند فکر کردم که بد نیست هر از گاهی آینده این چنین اجرایی داشــته باشد؟ فکر می‬
‫نمایشــنام ‌ههای ایرانی را برای مهاجرانی که سا ‌لهاست ایران را ترک کنید اجرای نمایشنامه توســط هنرمندان ایرانی‬
‫کرد‌هاند بخوانیم‪ .‬ایران ‌یهای اهل کتاب و فرهنگ در ای ‌نجا کم و بیش با می تواند بخشی از پتانسیل هنری ایران را به این‬
‫ادبیات‪ ،‬سینما و دیگر هنرهای ایران آشنایی دارند‪ ،‬اما تئاتر چیز ‌یست کشور عرضه کند؟ و آیا اصلا نمایشنامه و اجرای آن‬
‫که برخی بعد از مهاجرت تمام ارتباط شان با آن قطع شد‌هاست‪ .‬همین‬
‫‪Vol. 21 / No. 1267 - Friday, Nov. 29, 2013‬‬ ‫مـ ‌یـتآیوالنادب براهیایسنــاهلد آیفنبـرـدسهدرا؟ در دســتور کارش دارد‪.‬‬ ‫مســاله به فکرمان انداخت که نمایشنام ‌هخوانی راه بیاندازیم‪ .‬ماجرا از‬
‫همین ایدٔه ســاده شروع شــد‪ ،‬و با اضافه شدن دیگرانی که علاق ‌همند نمایشنام ‌های که توسط دکتر نسرین ماهوتچی از ایرانیان‬
‫بودند‪ ،‬به تدریج به فکر آن افتادیم که کارهای بیشتری را روی صحنه مهاجر در اســترالیا نوشته اســت‪ .‬ضمن این که در نظر‬
‫ببریم و همین هم شــد‪ .‬حالا ســعی می کنیم که نمایشنام ‌ههای برتر داریم که نمایشــنام ‌هها را به فارســی اجرا کنیم و برای‬
‫دانشجویی و یا کارهایی که خیل ‌یها امکان دیدن یا خواندنش را ندارند مخاطب اســترالیا بالانویس انگلیسی داشــته باشیم‪ .‬به‬
‫این ترتیب این فرصــت را به هموطنان غی ‌رایران ‌یمان در‬ ‫برای مخاطب ایرانی روی صحنه ببریم‪.‬‬
‫جمعیت خیلی کم ایران ‌یها در استرالیا‪ ،‬گریزان بودن همین تعداد اســترالیا خواهیم داد که به نوعی با آن چه که در ادبیات‬
‫معدود از هم‪ ،‬ب ‌یاعتمادی به آثار هنری تولید شده توسط مهاجران نمایشی ایران رخ م ‌یدهد‪ ،‬تماس برقرار کنند‪.‬‬
‫و خیلی مسائل دیگر‪ ،‬باعث م ‌یشد که کارها خیلی به سادگی پیش باور شخصی من این است که نمایش م ‌یتواند بسیاری‬
‫نروند‪ .‬خیل ‌یها هم انتظار داشتند که کارهایی ببینند در حد و حدود از فاصل ‌ههای فرهنگی را از میان بردارد و سوءتفاه ‌مهایی‬
‫را دنیای سیاست در ذهن افراد ایجاد کرده‪ ،‬مرتفع سازد‪.‬‬ ‫نمای ‌شهای طنزی که بیننده را برای ساعتی می خنداند‪.‬‬
‫اما به هر حال بعد از سه سال‪ ،‬حالا دیگر مخاطب این نوع نمایش را به پیشنهاد تئاتر جینیسین در سیدنی سال آینده یک‬
‫پذیرفته است‪ .‬کسانی که به دیدن کار آیلا می آیند‪ ،‬می دانند که چه پرفورمنس از یکی از نمایشنام ‌ههای ایرانی با بازیگران‬
‫نوع اثری خواهند دید و حاضرند مسافت های دوری را برای دیدن استرالیایی و به زبان انگلیسی خواهم داشت‪ ،‬و امیدوارم‬
‫که در همین زمان‪ ،‬کارهای انگلیسی گروه آیلا هم آمادٔه‬ ‫کارها رانندگی کنند‪.‬‬
‫سه سال پیش برای اولین اجرایمان فقط ده یاز ده نفر به دیدن اجرا شوند‪.‬‬
‫نمایش آمدند‪ ،‬اما این روزها در طول اجرا‪ ،‬چند صد نفری برای دیدن‬
‫کارهایمان م ‌یآیند و عمدتن هم بازخورد بسیار مثبتی از آن دریافت ▪ ▪اهداف گروه نمایشنام ٔه آیلا چیست و عموما چه‬
‫م ‌یکنم‪.‬‬
‫طور سوژ ‌ههایی برای اجرا انتخاب می شوند؟ آیا تا‬

‫به حال دغدغ ٔه سانسور کار داشت ‌هاید که مثلا کاری‬ ‫▪ ▪اگر اشتباه نکنم شــما در اجراهای غیر ایرانی هم فعالیت‬

‫‪29‬‬ ‫گروه شما اجرا کند؟‬ ‫اگـرـهدرد ایف اراولینهسآیانلا‪،‬ساوراریهشآثداره‬ ‫دارید و بــازی م ‌یکنید چه تفاوتی میان ایــن دو می بینید؟‬
‫معاصر فارسی برای ایرانیان‬
‫منظورم سطح اجرای تئاتر در ایران و در استرالیا است‪ ،‬آیا هر مقیم سیدنی اســت‪ .‬به همین منوال سراغ کارهایی که‬
‫دو فرهنگ زبان مشترکی در هنر دارند یا با هم تفاوت دارد؟ کثیــری از آن اطلاع دارند‪ ،‬نمــی رویم‪ .‬مثلن هیچ وقت‬

‫ـ ـعمدٔه فعالیت من در تئاتر در تئاترهای غیرایرانی‌اســت‪ .‬پنج روز فکر نکردیم که یکی از نوشــت ‌ههای بهرام بیضایی را اجرا‬
   24   25   26   27   28   29   30   31   32   33   34