Page 29 - Shahrvand BC No. 1259
P. 29
‫ادبیات‪/‬نقدفمنیستی ‹‬ ‫ادبیات زنان مهاجر‪ ‬و‬ ‫سایه حضور احمد ‌ینژاد بر گزارش‬
‫«توزیع حس شادمانی» در ایران‬
‫بعضی از این آثار در خارج از ایران هم ترجمه شد‌هاند و ترجم ‌هی آنها‬

‫بخشی از کلیش ‌ههای ساخت ‌هشده علیه زنان ایرانی در غرب را شکسته ‪29‬‬
‫است‪ ،‬ب ‌هعبار ‌تدیگر از آنجایی که اکثر این داستا ‌نها نماد مبارزه و‬
‫تلاش زنان برای ب ‌هدست آوردن حقوق خود است‪ ،‬م ‌یتواند نقش‬ ‫وبسایت المونیتور‬
‫ترجمه‪ :‬ندا لاشیدایی‬
‫مهمی در بازنمایی تلاش زنان برای رسیدن به اهدافشان در جامع ‌هیچالش های‪ ‬بازتاب شرایط‬
‫ایرانی داشته باشد‪ ،‬ترجم ‌هی بسیاری از این آثار به انتقال تجارب‬ ‫زنان در خارج از ایران‬
‫بدون پی ‌شداوری و حقیقی زنان در جامع ‌هی امروز یاری رسانده است‪.‬‬
‫نویسندگان در ای ‌نگونه آثار از بزر ‌گنمایی مشکلات و یا سیا‌هنمایی‬
‫شرایط زنان نیز دورماند‌هاند‪ ،‬ب ‌هعبار ‌تدیگر این تجارب در انتقال صحیح‬ ‫شهرگان‪ :‬با توجه به گزارش ارائه شده در مورد میزان حس‬
‫سال متسیب ‪ /‬شماره ‪ - 1259‬جمعه ‪ 12‬رهم ‪1392‬‬ ‫و درست و همی ‌نطور ایستادگی زنان ایرانی نقش عمد‌های داشته است‬ ‫آزاده دواچی‬ ‫شادمانی مردم دنیا‪ ،‬مردم ایران از معیارهای شادمانی‪ ،‬فاصله‬
‫و به بازسازی هویت او در این جامعه یاری رسانده است‪ .‬گرچه که‬ ‫بسیاری دارند‪ .‬بودن در رتبه ‪ ۱۱۵‬در بین ‪ ۱۵۰‬کشوری که مورد‬
‫‪In touch with Iranian diversity‬‬ ‫متأسفانه بسیاری از این آثار نتوانست ‌هاست در حجم بالا ترجمه شود تا‬ ‫شهرگان‪ :‬بعد از انقلاب ایران‬ ‫بررسی قرار گرفته است مایه ناامیدی بزرگی برای جامعه ایران‬
‫بتواند به انتقال دانش درست در مورد شرایط مدرن و پیشرفت زنان در‬ ‫و در طول چند سال گذشته‪،‬‬ ‫است‪ .‬ای ‌نجا کشور خیام‪ ،‬یکی از بزر ‌گترین شعرای کلاسیک‬
‫‪Vol. 20 / No. 1259 - Friday, Oct. 4, 2013‬‬ ‫رشد و نشر ادبیات و آثار هنری‬ ‫فارس ‌یزبان است که حدود هزار سال قبل گفته بود آیینش‪ ،‬آیین‬
‫جامعه کمک کند‪.‬‬ ‫در خارج از ایران افزایش‬
‫‪29‬‬ ‫اما ادبیات منتشرشده در خارج از ایران ب ‌هخصوص آنهایی که به زبان‬ ‫چشمگیری یافته است‪ .‬آثار‬ ‫شراب و شادمانی است‪.‬‬
‫غیر از فارسی نوشت ‌هشد‌هاند نیز به دودست ‌هی عمده تقسیم م ‌یشود‪ :‬آن‬ ‫منتشره در خارج از ایران‬ ‫در این پژوهش‪ ،‬علاو‌هبر تحقیقات از شهروندان این کشورها‬
‫دسته از زنانی که عموماً بعد از انقلاب از طی ‌فهای مختلف سیاسی و یا‬ ‫ب ‌هخصوص در چند ده ‌هی‬ ‫درباره سلامت روانی آ ‌نها‪ ،‬فاکتورهای دیگری از جمله امید به‬
‫جریا ‌نهای مخالفدولت اسلامی بعد از انقلاب بود‌هاند و عموماً خاطرات‬ ‫گذشته و به دلیل سرکوب و‬ ‫زندگی سالم‪ ،‬سطح فساد‪ ،‬تولید ناخالص داخلی‪ ،‬آزادی انتخاب‪،‬‬
‫و تجارب سیاسی خود را ب ‌هصورت اتو بیوگرافی و یا داستا ‌نهای واقعی‬ ‫سانسور و سخ ‌تگیری برای‬ ‫سطح حمایت اجتماعی و سخاوتمندی شهروندان نیز بررسی و‬
‫یعنی وام گرفت ‌هشده از واقعیت منتشر کرد‌هاند و عد‌های از نویسندگانی‬ ‫نشر کتابدر ایران موجب شده‬
‫که با ارجاع به سرزمین مادری خود و یا استفاده از تجارب خود در‬ ‫است که بسیاری از نویسندگان‬ ‫درنظرگرفته شده است‪.‬‬
‫سرزمین مهاجرت به نوشتن روی آورد‌هاند و آثار مختلفی را اعم از‬ ‫مهاجر در خارج از ایران نتوانند آثار خود را به فارسی و در داخل منتشر‬ ‫علی اکبر مهدی‪ ،‬پروفسور جامعه‌شناس دانشگاه وزلین اوهایو‪،‬‬
‫بیوگرافی داستا ‌نهای بلند و کوتاه و یا بیان خاطرات خود در قالب‬ ‫کنند و همین موجب شک ‌لگیری موج جدیدی از ادبیاتی شده است‬ ‫که تحقیقات گسترده‌ای در جوامع خاورمیانه دارد معتقد است‬
‫که ‪ ‬به زبا ‌نهای دیگر و در خارج از ایران منتشرشده است‪ .‬باای ‌نحال‬ ‫سیاست‌های حکومت پس از انقلاب ‪ ١٩٧٩‬عامل اصلی چنین‬
‫داستان منتشر کرد‌هاند‪.‬‬ ‫به نظر م ‌یرسد که تنوع و پراکندگی ‪ ‬آثار منتشرشده در فضای خارج‬ ‫رتبه پایینی در این نمودار جهانی‌است‪ .‬وی به «المونیتور»‬
‫گرچه تنوع در آثار منتشرشده زیاد است و نم ‌یتوان به سادگی هم ‌هی‬ ‫از ایران بر بالابردن میزان آگاه ‌یهای غیرفارس ‌یزبانان نسبت به شرایط‬ ‫گفت‪« :‬با وجود فضای انقلابی در سه دهه گذشته در ایران و‬
‫آنها را در این دو دسته گنجاند‪ ،‬در هر حال در این دو گروه ‪ ‬کلی از‬ ‫داخل ایران و در نتیجه انتقال دانشی خاص تأثیر زیادی گذاشته است‪.‬‬ ‫محدودیت‌های سنگین در تمام ابعاد زندگی خصوصی و عمومی‬
‫آثار م ‌یتوان آثار زیادی را دید که بازتاب مبارزات و در واقع نشان دادن‬ ‫اما نکت ‌هی مهم در ادبیات شکل گرفت ‌هشده انتقال بخشی از دانشی است‬ ‫شهروندان‪ ،‬دیدن ایران در چنین رتبه پایینی از شا دمان ِی‬
‫تاریخ حساس جامع ‌هی ایرانی است؛ اما بعضی از این آثار ب ‌هخصوص‬ ‫که دید جهانیان را بر پای ‌هی آن دانش بنا م ‌یسازد و ب ‌هعبار ‌تدیگر به‬
‫آنهایی که به زبان دیگری و بیشتر به انگلیسی نوشت ‌هشد‌هاند‪ ،‬عموماً‬ ‫آنها قدرت تعبیر و قضاوت در مورد مردم داخل ایران‪ ،‬شرایط سیاسی‬ ‫شهروندان‪ ،‬تعجب برانگیز نیست‪».‬‬
‫نتوانست ‌هاند بازتاب حقیقی زندگی زنان ایرانی در جامعه باشند و‬ ‫‪ -‬اجتماعی و دیگر باورهای مردمی م ‌یدهد؛ و همین قضاو ‌تهاست‬ ‫تقریبا تمام کشورهای منطقه از جمله اسرائیل‪ ،‬امارات متحده‬
‫هما ‌نطور که سعید م ‌ینویسد بر پای ‌هی تعابیر در شرایط خاص تاریخی‬ ‫که فضای مختلف از جمله تصویر ایرانیان را در مدیای خارج از ایران‬ ‫عربی‪ ،‬عمان‪ ،‬قطر‪ ،‬کویت‪ ،‬عربستان سعودی‪ ،‬ترکیه‪ ،‬لبنان‬
‫بناشد‌هاند که نتیج ‌هگیر ‌یهای موجود در بسیاری از این آثار نم ‌یتواند‬ ‫م ‌یسازد‪ .‬ادوارد سعید م ‌ینویسد‪« :‬تمام دان ‌شه‌ايی كه در مورد جامع ‌هی‬ ‫و تونس در رتب ‌های بالاتر از ایران قرار دارند‪ .‬حتی کشورهایی‬
‫به طور عام ب ‌هزندگی هم ‌هی زنان در ایران بسط داده شود‪ ،‬این آثار‬ ‫بشری است و نه در مورد دنيای طبيعی‪ ،‬دانشی تاريخی است و بنابراين‬ ‫مانند پاکستان‪ ،‬عراق و فلسطین که به باور عمومی و به دلیل‬
‫با سیاه نمایی زی‌اده از حد از شرایط زنان در ایران که عموماً در یک‬ ‫اين دانش بر پاي ‌هی قضاوت و تعبير بنا شد‌هاست‪ .‬اين به آن معنا نيست‬ ‫ناآرام ‌یهای نظامی شرایطشان بدتر از ایران است در زمینه «میزان‬
‫بره ‌هی تاریخی بوده است‪ ،‬در انتقال تجرب ‌ههای حقیقی زنان آ ‌نچنان‬ ‫كه بگوييم حقايق و اطلاعات وجود ندارند‪ ،‬بلكه حقايق اهمي ‌تشان‬
‫را از آنچه كه در تعابير از آنها ساخته م ‌یشود‪ ،‬ب ‌هدست م ‌یآورند‪ .‬چرا‬ ‫شادمانی» موقعیت بهتری نسبت به ایران دارند‪.‬‬
‫نم ‌یتواند موفق باشد‪.‬‬ ‫كه تعابير بستگی به اين دارد كه تعبيرگر يكست و منظورش چيست‪،‬‬ ‫علی‪ ،‬دانشجویی ‪ ۲۶‬ساله‪ ،‬که از ماشین شخص ‌یاش برای‬
‫باوجود آنکه دغدغ ‌هی اکثر این نویسندگان بازتاب بخشی از شرایط‬ ‫هدفش چه كسی است و در چه بره ‌هی تاريخی آن تعبير‪ ‬اتفاق افتاده‬ ‫مسافرکشی استفاده م ‌یکند م ‌یگوید‪«:‬نگاه کنید چطور آ ‌نها از‬
‫حساس تاریخی است و یا به نوعی نشان دادن نابرابر ‌یهای اجتماعی‬ ‫ما جلو زد‌هاند‪ ،‬ما حتی از پاکستان و فلسطین هم بدبخ ‌تتریم‪.‬‬
‫است‪ ‬که اکثر زنان در آن رنج م ‌یبرند و یا نشان دادن شرایط سخت‬ ‫است» (سعید‪ .)۵۳ ،‬‬ ‫من فکر م ‌یکنم این رتب ‌هبندی دقیق است‪ .‬من خودم دیگر هیچ‬
‫سیاسی و موقعیت زنان در آن شرایط است‪ ،‬اما در این آثار بسیاری از‬ ‫آنچه که مسلم است بسیاری از این آثار چه به زبان فارسی ‪ -‬که به‬ ‫دلخوش ‌یای در زندگ ‌یام ندارم‪ .‬ما کجا م ‌یتوانیم برویم؟ هرجا که‬
‫موقعی ‌تهای زن ایرانی‪ ،‬چال ‌شهای او و همی ‌نطور مقاومت او در برابر‬ ‫زبا ‌نهای دیگر برگردانده شد‌هاند ‪ -‬و چه آنهایی که به زبا ‌نهای غیراز‬ ‫برویم مزاح ‌ممان م ‌یشوند؛ همه جا گشت ارشاد هست‪ ،‬همیشه‬
‫فارسی نوشت ‌هشد‌هاند‪ ،‬عموماً بازتاب دغدغ ‌ههای نویسندگان آن اثر‬ ‫استرس دارم‪ .‬حتی دوست دختر هم ندارم و ازدواج را هم که تنها‬
‫قدرت مردسالاری ازقل ‌مافتاده است‪ .‬‬ ‫و یا شرایط و تجارب آنها در خارج از ایران است‪ ،‬اما در این میان‬
‫اما شاید نوشتن به ای ‌نگونه در این آثار ب ‌هعبار ‌تدیگر بزر ‌گنمایی و‬ ‫زنان نویسنده نقش مهمی در شک ‌لدهی و ساما ‌ندهی به این نوع‬ ‫باید به خواب ببینم‪».‬‬
‫اغراق در مشکلات و یا سیاه نمایی به مذاق خوانند‌هی غربی خوش‬ ‫ادبیات و برقراری پل اطلاعاتی میان ایران و دیگر کشوری که به آن‬ ‫بسیاری در ایران معتقدند فضایی که احمد ‌ینژاد در چند سال‬
‫بیاید و سطح انتظارات او را از زن جهان سوم برآورده کند‪ ،‬به همین‬ ‫مهاجرت کرد‌هاند‪ ،‬داشت ‌هاند‪ .‬بسیاری از این نویسندگان زن توانست ‌هاند‬ ‫گذشته در ایران ب ‌هوجود آورده چیزی شبیه فضای ‌یست که در آثار‬
‫دلیل یعنی دلیل کوچک نشان دادن‪ ‬و بدتر نشان دادن شرایط زنان در‬ ‫در انتقال شرایط واقعی زنان در جامع ‌هی ایرانی از طریق ادبیات به‬ ‫کافکا دیده م ‌یشود‪ .‬سیرکی ب ‌یپایان و طاقت فرسا‪ .‬نتیجه چنین‬
‫ایران خوانند‌هی غربی به این نتیجه م ‌یرسد که زن ایرانی مجموع ‌های‬ ‫فضای کافکایی‪ ،‬افسردگی بیشتر است‪ .‬در نمودار این گزارش‪،‬‬
‫از بایدها و نبایدهای پوشیده در حجاب است که در شرایط خفقا ‌نآور‬ ‫غیرفارس ‌یزبا ‌نها یاری رسانند‪.‬‬ ‫تولید ناخالص ملی از سال ‪ ٢٠٠٩‬و سطح فساد از سال ‪٢٠٠٨‬‬
‫سیاسی و اجتماعی هویت اصلی خودش را گم کرد‌هاست و همیشه‬ ‫به طور کلی م ‌یتوان این آثار را به دو دست ‌هی اصلی تقسیم کرد‪ :‬آنهایی‬ ‫محاسبه شده است و چنا ‌نچه این داد‌هها پس از تحری ‌مهای‬
‫تحت هر شرایطی سرکوب شده است‪ ،‬زن ایرانی را تسلی ‌مپذیر نیروهای‬ ‫که در خارج از ایران منتشرشده و ترجمه شد‌هاند و یا به زبان همان‬ ‫فل ‌جکننده بی ‌نالمللی وارد بر ایران درنظرگرفته شده بود‪ ،‬رتب ‌های‬
‫رادیکال قلمداد م ‌یکند که شخصیت فردی او هیچ هویت مشخص‬ ‫کشور نوشت ‌هشد‌هاند و آنهایی که توسط نویسندگان داخل ایران به‬
‫ندارد‪ .‬درصورت ‌یکه در ایران امروز و حتی در گذشته ب ‌هخصوص بعد از‬ ‫زبا ‌نهای دیگر منتشرشد‌هاند‪ .‬آن چیزی که میان هر دوی این گروه‬ ‫به مراتب پایی ‌نتر از صدوپانزدهم نصیب ایران م ‌یشد‪.‬‬
‫انقلاب هرچه قدر شرایط بر زنان سخ ‌تتر شده است‪ ،‬زنان ب ‌هخصوص‬ ‫مشترک است‪ ،‬انتقال دغدغ ‌ههای زنان‪ ،‬مطالبات آنها از طریق ادبیات و‬ ‫هرچند زمان زیادی برای جبران نیاز است‪ ،‬اما نشان ‌ههایی از‬
‫نویسندگان زن آموخت ‌هاند که از را‌ههای متفاو ‌تتری به مبارزه و مقاومت‬ ‫همی ‌نطور تجرب ‌ههای مشترک هر زن ایرانی است که گهگاه در فضای‬ ‫امیدواری در بعضی از مردم دیده م ‌یشود‪ .‬یک فعال سیاسی و‬
‫بپردازند‪ .‬به نظر م ‌یرسد سیاه نمای ‌یهای افراطی در به تصویر کشیدن‬ ‫یکی از فعالان جنبش سبز ‪ ٢٠٠٩‬که مدتی را نیز زندانی بوده‬
‫شرایط زنان در آثار بعد از انقلاب که در خارج از ایران منتشرشده است‬ ‫خارج از ایران هم شکل گرفته است‪.‬‬ ‫است به «المونیتور» گفت‪« :‬بعد از تقلب در انتخابات ‪،٢٠٠٩‬‬
‫به نوعی آن مدرنیته و پیشرفت زنان را که در جامع ‌هی مذهبی و با‬ ‫اما خط تفاوت مشخص را م ‌یتوان میان آثار منتشرشده در داخل و‬ ‫خشم‪ ،‬جامعه را فراگرفته بود‪ .‬مردم به خیابا ‌نها آمدند و اعتراض‬
‫حداق ‌لهای لازم کسب کرد‌هاند را از نظر دور م ‌یدارد و تنها به تقویت‬ ‫خارج از ایران دید و آن هم صراحت در بیان دیدگا‌هها و رویکردهای‬ ‫کردند؛ خیل ‌یها کشته شدند‪ ،‬بسیاری زخمی گشتند‪ ،‬بسیاری به‬
‫مربوط به زنان است که مسلماً در ادبیات زنان داخل ایران به دلیل‬ ‫زندان انداخته شدند و بسیاری به گروگان گرفته شدند‪ .‬دو سال‬
‫دید کلیش ‌های در مدیای خارج از ایران در مورد زنان یاری م ‌یرساند‪.‬‬ ‫سانسور نتوانسته است خود را ب ‌هصورت محرض بازنماید‪ ،‬باای ‌نحال‬ ‫بعد‪ ،‬رهبران آن جنبش بازداشت شدند‪ .‬از پاییز ‪ ٢٠١١‬تا تابستان‬
‫گرچه آثار بسیاری هم هستند که نشا ‌ندهند‌هی شرایط واقعی و حقیقی‬ ‫استفاده از تکنی ‌کها و همی ‌نطور مضامین فمینیستی و وا ‌مگیری از‬ ‫‪ ،٢٠١٢‬اسرائیل مرتب ایران را به حمله نظامی تهدید م ‌یکرد و‬
‫زنان در شرایط بعد از انقلاب و یا شرایط زنان در مهاجرت هستند‪ ،‬اما‬ ‫ادبیات و تکنی ‌کهای ادبی پس ‌تمدرن نیز در بسیاری از این آثار واضح‬ ‫مردم ترسیده بودند‪ .‬بعد از تمام این اتفاقات ما حتی از این رتبه‬
‫به نظر م ‌یرسد اکثر آثار انگلیسی منتشرشده به نوعی به تعابیری بسنده‬ ‫و مشهود است و دلیل آن هم مشخصاً به دلیل حساسیت زن ایرانی‬ ‫هم م ‌یتوانستیم پایی ‌نتر باشیم‪ .‬اما این مردم مات ‌مزده امیدشان‬
‫کرده است که بازتاب شرایط کنونی و یا حداقل تلاش زنان برای رهایی‬ ‫به مسائل اجتماع خود و درعی ‌نحال حذف او از بسیاری از فعالی ‌تهای‬ ‫را از دست ندادند و به حسن روحانی رای دادند‪ .‬اکنون او باید‬
‫از نابرابر ‌یها نیست‪ .‬آنچه که مسلم است میزان بالا رفتن نوشتار زناندر‬ ‫اجتماعی و سیاسی به دلیل جامع ‌هی مردسالار است؛‪ ‬ب ‌هعبار ‌تدیگر‬
‫داخل و خارج است و باای ‌نحال این دغدغه که تصویر‪ ‬زنان ایرانی چگونه‬ ‫دغدغ ‌هی اکثر نویسندگان زن داخل ایران‪ ،‬استفاده از ادبیات برای‬ ‫از "کلید"ش برای باز کردن درواز‌ههای شادمانی استفاده کند‪».‬‬
‫باید باشد نیز همیشه همراه با آنها باقی خواهد ماند؛ اما به نظر م ‌یرسد‬ ‫شرکت در گفتما ‌نهای سیاسی و اجتماعی و حرکت ب ‌هسوی تغییر از‬ ‫این فعال سیاسی امیدوار‪ ،‬یاد میرحسین موسوی‪ ،‬رهبر جنبش‬
‫آنچه که در اولویت‪ ‬برای یک نویسند‌هی زن در خارج از ایران اهمیت‬ ‫طریق ادبیات است‪ .‬ویژگی دیگر این آثار نیز تاکید بر شناخت هویت‬ ‫سبز را زنده م ‌یکند که همراه همسرش‪ ،‬زهرا رهنورد‪ ،‬بیش از‬
‫داشته باشد انتقال مبارزات زنان در ایران‪ ،‬ب ‌هدست آوردن حق‪ ‬خود و‬ ‫فردی زن و اصرار و ایستادگی در برابر ایدئولوژ ‌یهای مردسالاری و‬ ‫هزار روز است که تحت بازداشت خانگ ‌یاست و بیانیه هجدهم‬
‫همی ‌نطور بازتاب‪ ‬شرایط حقیقی آنهاست‪ .‬چیزی که شاید نویسندگان‬ ‫مذهبی است که عموماً تمایل دارد هویت زن را نادیده گرفته و یا آن‬ ‫خود را با شعری از محمدرضا شفیعی کدکنی‪ ،‬شاعر معاصر ایران‬
‫نسل جوان باقدرت و دقت بیشتری به آن بپردازند و به تصاویر سطحی‬ ‫را انکار کند‪ .‬ای ‌نچنین ادبیاتی عموماً از زبان استعاری و سمبلیک بهره‬
‫و شتا ‌بزده و غیرواقعی از زنان در بره ‌هی خاص‪ ‬بسنده نکنند و اگر قرار‬ ‫برده است تا نویسنده ب ‌هراحتی بتواند خواس ‌تهای خود را مطرح کند‪.‬‬ ‫به پایان رسانده بود‪:‬‬
‫است تصویری از زندگی واقعی‪ ‬زنان را نشان دهند هر دو وجهه آن یعنی‬ ‫«طفلی به نام شادی دیر ‌یست گم شد‌هست‬

‫مبارزه در کنار سرکوب را به تصویر کشند‪.‬‬ ‫با چش ‌مهای روشن براق‬
‫با گیسویی بلند به بالای آرزو‬

‫هرکس از او نشانی دارد‬
‫ما را کند خبر‬

‫این هم نشان ما‬
‫یک سو خلیج فارس‬

‫سوی دگر خزر»‬
‫منبع‪ :‬گزارش منتشر شده در وبسایت المونیتور‬
   24   25   26   27   28   29   30   31   32   33   34