Page 25 - 1345
P. 25
‫سال ‪ / 22‬شماره ‪ - 1345‬جمعه ‪ 8‬دادرخ ‪1394‬‬ ‫گف ‌توگو با آزیتا راثی‪ ،‬مترجم کتا ‌بهای تاینی آول‬ ‫ادبیات‬
‫هدف این بود که کتاب‌ها بوی ترجمه ندهند ‪25‬‬
‫گفت‬
‫‪ -‬البته در اصل من یکی از گرفتار ‌یهایم این است که ترجم ‌هی آزاد‬ ‫و گو‬
‫بلد نیستم و وفاداری به متن را گاهی از حد م ‌یگذرانم! این کتاب‬
‫هم مستثنا نبود‪ .‬خوشبختانه ویراستار انگلیس ‌یزبان که تجربه‌ی‬ ‫سپیده جدیری‬
‫زیادی هم در آماده‌سازی کتا ‌بهای کودک در انگلستان دارد به‬
‫داد متن رسید و اگر اصل ترجمه آزاد نبود‪ ،‬آزادی لازم را به ماهی‬
‫سیاه داد تا بتواند به کارآمدترین وجه با مخاطب انگلیس ‌یزبان‬
‫ارتباط لازم را برقرار سازد‪ .‬من هم وقتی حاصل کار را دیدم تصدیق‬

‫کردم که خیلی بهتر شده است‪.‬‬

‫خود من گاهی قائل به ترجمه ملانقطی نیستم‪ ،‬به ویژه در‬ ‫شهروند ب ‌یسی‪ :‬در شمار ‌ههای گذشته شهروند از «تاینی آول»‬
‫رابطه با ترجمه شعر یا قص ‌ه برای کودکان‪ ،‬آن هم کودکانی‬ ‫(‪)Tiny Owl‬نوشتیم‪ ،‬یک نام جدید در بازار کتاب کودک بریتانیا با‬
‫که حدود نیم قرن بعد از خلق متن اصلی قرار است آن را به‬ ‫عوامل ایرانی و بریتانیایی که در گام نخست‪ ،‬تعدادی از بهتری ‌نهای‬
‫زبان انگلیسی بخوانند‪ .‬می‌توانم تایید کنم که زبان این قصه‬ ‫ادبیات کودک و نوجوان ایران را به مخاطبان انگلیسی زبان خود‬
‫الان واقعا انگلیسی شده‪ .‬انگار یک انگلیسی زبان آن را از‬ ‫ارائه کرده است‪ .‬مجموعه «تاینی آول» آن‌قدر غنی بوده که ستایش‬
‫همان ابتدا برای مخاطب کودک و نوجوان انگلیسی زبان‬ ‫دیوید آلموند‪ ،‬نویسنده برجسته بریتانیایی را برانگیزد و دیوید کاجی‬
‫نوشته‪ .‬اما اینجا بحث وفاداری به متن هم پیش م ‌یآید‪ .‬این‬ ‫نیوبی در یادداشتی برای روزنامه گاردین «ماهی سیاه کوچولو» را‬
‫متن آیا همچنان داستان صمد بهرنگ ‌یست؟‬ ‫در راس فهرست ‪ ۱۰‬کتاب محبوب خودش بنشاند‪ ،‬اثر جاودانه صمد‬
‫‪ -‬از حسن نظرتان ممنونم و خیلی خوشحالم که کتاب را این طور‬ ‫بهرنگی با نقاش ‌یهای فرشید مثقالی که «تاینی آول» با ترجمه دوباره‬
‫م ‌یبینید چون هدف ما هم همین بود که متن هیچ کدام از این‬ ‫متن و صفحه‌آرایی حرفه‌ای‪ ،‬صورتی شایسته به اثر بخشیده است‪.‬‬
‫‪ the world‬را یافته و «سفر» به ‪ Alive Again‬تغییر یافته‪ .‬عنوان‬ ‫کتا ‌بها به اصطلاح بوی ترجمه ندهد‪ .‬الان کتا ّ‌بهایی را که به زبان‬ ‫«بچه همه» و «موش باهوش» اثر آناهیتا تیموریان‪ ،‬بازخوانی مرجان‬
‫یکی دو کتاب دیگر هم تغییر کرده‪ ،‬مثل داستانی که به اسم‬ ‫فارسی ترجمه و چاپ می‌شوند ملاحظه کنید‪ .‬گاهی چنان از فارسی‬ ‫وفاییان از «طوطی و بازرگان» مولوی‪« ،‬پرنده زیبای تهمینه» به روایت‬
‫«چوپان دروغگو» م ‌یشناسیم‪ ،‬اما اینجا شده‪The boy who :‬‬ ‫سلیس دورند که من ناچار می‌شوم جملات را لغت به لغت به انگلیسی‬ ‫و نقاش ‌یهای پرویز کلانتری‪« ،‬چوپان دروغگو» با نقاش ‌یهای ماهنی‬
‫‪ .cried wolf‬دلیل این تغییر اسامی آیا صرفا بازار است؟‬ ‫برگردانم تا بتوانم منظور را بفهمم‪ .‬اما در جواب به سوال شما‪ ،‬بله این‬ ‫تذهیبی و «سفر» و «ناگهان چرا ‌غها روشن شدند» آثار احمدرضا‬
‫چوپان دروغگو توضیح بدهم که‬ ‫و در مورد‬ ‫ا‪-‬صال ْوالن امز ‌یآبایخرس شتروعنعوانکنیم‬ ‫متن هنوز و به تمامی داستان صمد بهرنگی است‪ .‬چیزی از داستان‬ ‫احمدی‪ ،‬کتا ‌بهای دیگری هستند که «تاینی آول» منتشر کرده و‬
‫این کتاب گذاشت‪ .‬این افسانه‬ ‫جز این بر‬ ‫حذف نشده مگر یک صحنه که ماهی سیاه به ماه م ‌یگوید آدم‌ها‬ ‫البته عناوین برخی از آنها در ترجمه انگلیسی متفاوت از ای ‌نهاست‪،‬‬
‫ایرانی نیست و یکی از افسانه‌های معروف ازوپ است‪ .‬در تمام جهان‬ ‫م ‌یخواهند پرواز کنند و روی تو بنشینند که این چون ارتباطی به اصل‬ ‫مثل دو کتاب احمدرضا احمدی و «بچه همه» آناهیتا تیموریان‪ .‬دلیلش‬
‫انگلیسی‌زبان هم اگر خلاصه این داستان را تعریف کنید و بپرسید اسم‬ ‫داستان نداشت و مربوط به تاریخ نگارش کتاب بود که به قبل از فرود‬ ‫را می‌توان از مترجم انگلیسی کتا ‌بها پرسید؛ آزیتا راثی که جز این‬
‫این قصه چیست به شما م ‌یگویند ‪ .The Boy Who Cried Wolf‬اما در‬ ‫فضانوردان بر کره ماه بر م ‌یگردد‪ ،‬به صلاحدید ویراستار و ناشر از متن‬ ‫سئوال به یکسری دیگر از سئوالات شهروند ب ‌یسی نیز پاسخ داده‬
‫مورد کتاب‌های دیگر‪ ،‬هدف از تغییر عنوان این بود که عناوین محتوای‬ ‫برداشته شد‪ .‬به جز این تمام اتفاقات مو به مو همان است‪ .‬آن چه که‬
‫کتاب را بهتر منعکس کنند‪ .‬باز این کار هم در ترجمه بسیار مرسوم‬ ‫تا حدی عوض شده لحن است و این تغییر به خاطر حفظ ه ‌مسنگی‬ ‫است‪ .‬گفت‌وگوی ما با خانم راثی را م ‌یخوانید‪.‬‬
‫‪In touch with Iranian diversity‬‬ ‫است‪ .‬یک یادآوری کوچک هم بکنم که عنوان فارسی اثر آقای احمدی‬ ‫زبان جسارت‬ ‫در فارسی‬ ‫معی‌ین ْداههم‪.‬مازبنانوامژا‌هههایراسیباهه‬ ‫فرهنگی است‪ .‬توضیح‬ ‫***‬
‫کمی با آن چه فرمودید فرق دارد و «ناگهان چرا ‌غها روشن شدند»‬ ‫ترجمه کنیم‬ ‫انگلیسی‬ ‫و استقلال است‪ .‬اگر‬
‫‪25‬‬ ‫عنوان اصلی است‪.‬‬ ‫م ‌یشود زبان هتاکی و خیره‌سری‪ .‬برای آن که ماهی سیاه انگلیس ‌یزبان‬ ‫اگر اجازه دهید گف ‌توگو را با «ماهی سیاه کوچولو» آغاز کنیم‪،‬‬
‫هم مظهر شجاعت و کنجکاوی و استقلال رأی باشد لازم است که واژ ‌هها‬ ‫کتاب صمد بهرنگی که چند نسل از برخی خانواده‌های ایرانی‬
‫حالا یکی دو سئوال شخصی؛ ترجمه کدام یکی از این کتاب‌ها را‬ ‫و لحن کمی تغییر کنند‪ .‬در واقع هدف این است که تأثیر کتاب یکسان‬ ‫با آن بزرگ شد ‌هاند‪ .‬فکر کنم این داستان قبلا هم به انگلیسی‬
‫بیشتر دوست داشتید؟ و ترجمه کدام یک سخ ‌تتر بود؟‬ ‫بماند‪ ،‬حال و هوا یکسان بماند‪ ،‬ولی در دو فرهنگ متفاوت این یکسانی‬ ‫ترجمه شده بود‪ .‬مشکل آن ترجم ‌ه یا ترجمه‌ها چه بود که ایجاب‬
‫را باید با لحنی متفاوت کسب کرد‪ .‬شاید اضافه کردن این مطلب هم به‬
‫‪ -‬فکر م ‌یکنم «بچه‌ی همه» را که با عنوان ‪A Bird Like Himself‬‬ ‫روشن شدن این تفاوت فرهنگ‌ها کمک کند که دیوید کاجی نیوبی در‬ ‫کرد آن را دوباره ترجمه کنید؟‬
‫منتشر شد از همه بیشتر دوست داشتم‪ .‬البته یکی از آن عزیزتر هم‬ ‫ستایشی که از این کتاب در گاردین نوشت به والدین هشدارکی هم داد‬ ‫‪ -‬عامل اصلی این بود که در ترجمه‌های قبلی‪ ،‬ماهی سیاه از نقاشی‌های‬
‫هست که هنوز چاپ نشده و آن داستان «ما خواهر م ‌یخواهیم» آقای‬ ‫که این کتاب از شرح مرگ و میر ابایی ندارد!‬ ‫ب ‌یمثال فرشید مثقالی جدا افتاده بود‪ .‬انتشارات «تاینی آول» بود که‬
‫علی‌اصغر سیدآبادی است‪ .‬ترجم ‌هی آثاری که شعری بودند سخت‌تر‬ ‫توانست این دو را در نسخه‌ی انگلیسی به وصال هم برساند‪ .‬یکی از‬
‫بود‪ .‬هر کدام ولی یک جور زیبایی داشتند و مرا به سال‌های کودکی‬ ‫و کتاب‌های احمدرضا احمدی چطور؟ شما و ویراستار انگلیسی‬ ‫زیبایی‌های کار با این انتشاراتی این است که گردانندگانش به اهمیت‬
‫زبان چه اید ‌ههایی درباره ترجمه این دو کتاب آقای احمدی‬ ‫تصویرگری در کتاب کودک خوب واقفند و نه فقط این‪ ،‬که روح کودکان ‌هی‬
‫خودم یا فرزندانم م ‌یبردند‪.‬‬ ‫آثاری را که م ‌یتوانند با مخاطب خردسال ارتباط برقرار کنند خوب‬
‫داشتید؟‬ ‫می‌شناسند‪ .‬همین باعث شده که تمام کتا ‌بهایی که این انتشارات تا‬
‫بازخوردی از کودکان انگلیسی زبان هم گرفته‌اید؟ فکر می‌کنید‬ ‫‪ -‬باز هم هدف حفظ روح اثر و حداکثرسازی ارتباط کلامی و تصویری‬ ‫کنون به چاپ رسانده و یا در دست چاپ دارد از کیفیت فرهنگی و‬
‫این کتا ‌بها چقدر با دنیای ذهنی آنها می‌تواند نزدیک باشد؟‬ ‫فیزیکی بالایی برخوردار باشند که هم خریدار ناآشنا با بازار کتاب کودک‬
‫با مخاطب خردسال بود‪.‬‬ ‫ایران را هم جذب م ‌یکنند‪ ،‬هم کودکان را که سختگیرترین داورانند‬
‫م‪-‬ساتقسیتقم ْابالچیاززیکنتاشن‌بیهاده‌اخموولبیوچانمیددموااردکرننبلداهگراسدرت‪.‬وبالزاگ‌خهوایدشباچنه‌ اهاز‬ ‫خوشنود م ‌یکنند‪ .‬ترجمه‌های قبلی علاوه بر آن که فاقد این تصاویر‬
‫واکنش مثبت فرزندانشان به کتا ‌بها نوشته‌اند‪ .‬خواندن اقبالی که یکی‬ ‫شعری که احمدرضا احمدی خلق می‌کند‪ ،‬معمولا سهل و ممتنع‬ ‫خاطر ‌هانگیز و ارزشمند بودند مشکل دیگری که داشتند این بود که‬
‫از این بچ ‌هها به کتاب «بچه‌ی همه» نشان داد آن قدر دل مرا گرم‬ ‫است‪ .‬زبان این شعر خیلی ساده م ‌ینماید‪ ،‬اما فضای اثر خاص‬ ‫خوش‌خوان نبودند و ارتباط لغوی مناسبی با کودک برقرار نم ‌یکردند‪.‬‬
‫کرد که شاید دیدن اسم «ماهی سیاه کوچولو» بر صدر فهرست گاردین‬ ‫خود اوست‪ .‬دو کتابی هم که شما از احمدرضا احمدی ترجمه‬ ‫کما این که بعضی از والدین بعد از خرید آن نسخه‌ها این بازخورد را‬
‫به آستانه‌اش نم ‌یرسید‪ .‬یکی از این مادران هم با فرزندش با استفاده‬ ‫کرد ‌هاید‪ ،‬به شعر نزدی ‌کتر است تا داستانی برای کودکان‪.‬‬ ‫در سای ‌تهایی نظیر آمازون ثبت کرده‌اند و از خشکی متن که برای‬
‫از خمیر مجسمه‌سازی مهرهایی به شکل ماهی درست کرده و با این‬ ‫چطوری می‌توان این زبان و فضا را به انگلیسی منتقل کرد؟‬
‫‪Vol. 22 / No. 1345 - Friday, May 29, 2015‬‬ ‫مهرها نقاش ‌یهایی با الهام از تصاویر فرشید مثقالی درست کرده‌اند و در‬ ‫چگونه بود؟‬ ‫با این دو کتاب‬ ‫ت‪-‬جقربطهع ْاشتمراجامزه‌میواشجعهره‬ ‫فرزندانشان به اندازه کافی جذاب نبوده گله کرده‌اند‪.‬‬
‫کنار خواندن کتاب به موسیقی ایرانی گوش داده‌اند‪ .‬چند مثال از این‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫مسئولیت سنگی ‌نتری‬ ‫دشوارتر است و‬ ‫مقایسه‌ای داشتم میان متن فارسی و ترجمه انگلیسی «ماهی‬
‫برای‬ ‫خخوردشبساخلاتاننهوداترفازقبْاا بنع انضگ‌یلیهایسشیانه بمهکهممینینستترنتیدبکتاحا‌بلهاویهوشایعری‬ ‫سیاه کوچولو»‪ .‬خب‪ ،‬از همان اول مشخص بود که دست به‬
‫وبلاگ‌ها را م ‌یتوانید در نشان ‌یهای زیر بخوانید‪:‬‬ ‫شاید‬ ‫ترجمه آزاد زده‌اید با تغییراتی که در جملات‪ ،‬ساختارشان و‬
‫‪http://www.playingbythebook.net/2015/01/05/the-little-black-‬‬ ‫بشود گفت اکسپرسیونیستی دارند‪ .‬به هرحال کتاب‌های آقای احمدی‬
‫‪fish-an-iranian-story-about-determination-and-freedom/‬‬ ‫را بارها خواندیم و به جزئیاتش فکر کردیم‪ .‬واژ ‌هگزینی ساده نبود‪ .‬گاهی‬ ‫موقعیتشان در متن داد ‌هاید‪ .‬چرا ترجمه آزاد؟‬
‫انتخاب یک کلمه ذهن من و خانم آزاده فرد (دبیر انتشارات تاینی آول)‬
‫‪http://letthembesmall.com/a-bird-like-himself-review/‬‬ ‫و خانم پیپا گودهارت ویراستار کتاب را چند روز به خود مشغول م ‌یکرد‪.‬‬
‫باز در مورد این دو کتاب هم تصویرسازی عالی بسیار کارگشا بود و‬
‫‪http://over40andamumtoone.com/2015/02/27/the-boy-who-‬‬ ‫در‬ ‫را بیشتر‬ ‫کنم و خودم‬ ‫فدوضاسیتکدتااشبتمح موسقکعنتمر‪.‬جقمطهع ْامایرتنبت نصگااویهرشادرن‬
‫‪cried-wolf/‬‬ ‫هم‬ ‫مخاطب‬ ‫انتقال معنا به‬ ‫سهم به سزایی دارند‪.‬‬
‫برداشت من این است که کتاب‌ها کامل ْا توانست ‌هاند و م ‌یتوانند به صورت‬
‫پلی فرهنگی ارتباط بین ذهنیت و زندگی ایرانی و تفکر و تجربه خارجی‬ ‫نام دو کتاب احمدرضا احمدی را در ترجمه انگلیسی تغییر‬
‫را برقرار کنند و بسیار خوشحالم که در این تلاش فرهنگی سهیم‬ ‫داد ‌هاید‪« .‬چرا ‌غها روشن می‌شود» عنوان ‪When I coloured in‬‬
‫بوده‌ام‪ .‬امیدوارم خوانند ‌ههای شما هم این کتا ‌بهای زیبا و ماندگار را‬

‫تهیه کنند و از آ ‌نها لذت ببرند و نظرشان را برای ما بنویسند‪.‬‬
   20   21   22   23   24   25   26   27   28   29   30