Page 23 - Shahrvand BC No.1326
P. 23
انگار‌ههای صوفی منشانه ای است که از قضا «یکی از رموز سیطره» شان
بر ادبیات منطقه ما ،ترویج همین تقاب لهای دوگرایی «تاریکی /روشنایی»
23 «معرفی کتاب» و «سیاه/سفید» بوده است؟ وانگهی ،نقطه تقابل این ظلمت که از نظر
«تن ِگ شرابی ُپر شده از تنهای ِی من» ابوشادی طبعاً «نور» است واقعاً شاعران و نویسندگان را به اف قهای
مطمئن و تابنا ِک معرفتی رهنمون م یکند؟… اگر چنین منظوری در میان
بوده است آن وقت پرسش اینجاست که آیا به راستی ادبیا ِت به گوهر
«برزخی» ما مل تهای مسلمان منطقه ،با آویختن به جادوی همین زبان
مجموعه شعر مجتبی معظمی -دارینوش منتشر شد: رازپردازی شده و دوبُنی (که به شدت هم «منجی» پرور است) ،م یتواند،
یا اساساً م یخواهد که استقلال معرفتی خود را از «نظام معرفت شناسی
عصر انحطاط» تبیین کند؟…
کتاب «تن ِگ شــرابی ُپر شــده از تنهای ِی من» به تازگی در ایران توســط نشــر آناپنا منتشــر شــد .این
از سوی دیگر در اثنای همین دوره (قرن بیستم) شاعر معروف تونس
سال / 22شماره - 1326جمعه 26ید 1393 مجموعــه در قطعــی نفیــس روانه بازار شــد .علاق همندان بــه تهیه این کتاب م یتواننــد با ایمیل زیر «ابوالقاسم الشابی» ( )۱۹۳۴۱۹۰۹را داریم که او نیز تحت تأثیر آراء خلیل
تماس بگیرند: مطران و جبران خلیل جبران به مکتب رمانتیسم م یگراید .جالب است
anapananashr@gmail.com که این ابوالقاسم شابی نیز سروده ای دارد که به لحاظ مفهومی ،با برخی
سرود‌ههای پُرشور سیاسی و اراده گرایانٔه ابوالقاسم لاهوتی ،فرخی یزدی
و…(شاعران رئالیست مدافع چبر تاریخ) بی شباهت نیست وقتی به امت
عرب توصیه م یکند که« :ملت آنگاه که «ارادٔه زندگی کند /سرنوشت
«ناگزیر» است که فرمان او را پذیرد /شب «ناگزیر» از صبح خواهد شد /و
زنجیرها «ناگزیر» یکسره خواهد گسست]۱۲[».؛
به نظر م یرسد گفتمان منجی گرایی مدرن،در میان هنرمندان رئالیست و
رمانتیس ِت منطقه ما ،به یک اندازه جذابیت و نفوذ داشته است .هیچ بعید
هم نیست که این رویکرد گفتمانی پُر نفوذ (که ُمهر دلبستگی هنرمند به
«تجدد آمرانه» را بر پیشانی دارد) یکی دیگر از مؤلف ههای «معیارگذار» و
«تعیین کننده» ای باشد که در غلبٔه عنصر «سیاس ِت ایدئولوژیک شده» بر
آفرین شهای ادبی ـ به شیوه ای پنهان و زیرپوستی ـ نقش بازی کرده است.
در عین حال این فرضیه هم وجود دارد که چه بسا این رویکرد «هژمونی
طلب» در سوق دادن هنرمند تحول خواه جوامع اسلامی به عرص ههای
فرامتنی ،بویژه «استفاده ابزاری» از ادبیات جهت نیل به هد فهای کلان
سیاسی نیز رسالتی سنگین بر عهده گرفته باشد.
ــــــــــ
In touch with Iranian diversity پانوش تها
.۱برای آشنایی بیشتر با این رابطه م یتوان به دو کتاب از محمدرضا شفیعیVol. 22 / No. 1326 - Friday, Jan. 16, 2015
کدکنی« :شعر معاصر عرب» انتشارات سخن ،و «زمینه اجتماعی شعر فارسی»،
نشر اختران ،و همینطور به مقاله «حافظ ابراهیم» از بهرام پروین گنابادی،
؛http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=5706
مراجعه کرد.
.۲حمیدرضا مشایخی« ،نقد و بررسی آثار شعری و شخصیت معروف رصافی»،
http://www.hawzah.net/fa/Seminar/View/86077
.۳رجوع شود به :محمدرضا شفیعی کدکنی« ،شعر معاصر عرب» ،ص ،۷۳
همچنین «حافظ ابراهیم» به قلم بهرام پروین گنابادی ،و نیز پژوهش یوسفعلی
آقاعلیپور ،که ایشان در مورد احمد شوقی م ینویسد…« :زندگی احمد شوقی باعث
شد که شعر او از دو ویژگی متمایز برخوردار شود و به عبارتی باعث شد که شوقی
دارای دو نوع شخصیت ادبی گردد؛ یکی شوقی شاعر مقلد و پیرو قدما ،و دیگری
شوقی شاعر متجدد و نوآور».؛ «آثار و شعر احمدشوقی»،
http://arabigroup.blogfa.com/post/83
.۴برای دریافت یک بررسی جامع و مستند اما فشرده از این دوره بند یها و
شناخت از نقشٔه ادبی ایران م یتوان به فصلنامه نگاه نو ،شماره « ،۳۷نقد ادبی در
ایران ،از مشروطیت تا امروز» به قلم عباس مخبر ،مراجعه کرد.
.۵حمیدرضا مشایخی ،همان.
.۶بهرام پروین گنابادی ،همان.
.۷سروده رشید یاسمی به این قرار است« :زان روز که بر هوا شدم چیر /من یافتم
این هواگشایی /گر تو به هوات غالب آیی /آید فلکت چو خاک در زیر ».به نقل از
«زمینه اجتماعی شعر فارسی» ،محمدرضا شفیعی کدکنی ،ص ،۴۲۷نشر زمانه
با همکاری نشر اختران ،چاپ اول ،تهران .۱۳۸۶
.۸عباس مخبر ،همان.
.۹یحیی آرین پور« ،از صبا تا نیما» انتشارات زوار ،چاپ پنجم ،تهران .۱۳۷۲این
شعر توسط «جعفر خامنه ای سروده شده و نخستین بار در سال ۱۲۹۵شمسی
در یکی از نشریات تهران به چاپ رسیده است» ص .۴۵۴
محمدرضا شفیعی کدکنی« ،زمینه اجتماعی شعر فارسی» ،ص .۴۲۸
حبیب الله عباسی« ،دو نشریه ادبی جریان ساز :از آپولوی مصری تا سخن ایرانی»،
مهرنامه ،شماره ،۱۰فروردین .۱۳۹۰
لادن نیکنام« :با عبدالحسین فرزاد در مورد شعر عرب :به جلجتای خویش عشق
م یورزم» ،روزنامه اعتماد ۲۷ ،مرداد .۱۳۸۶دکتر شفیعی کدکنی نیز در کتاب
زمینه اجتماعی شعر فارسی ،به نقل از عبداللطیف شراره ،به این سرودٔه ابوالقاسم
شابی ،اشاره دارد و ترجمه فارسی آن را نیز در صفحه ۴۲۹کتاب ،آورده است.
تأکیدها از نگارنده این مقاله است23 .
[وبلاگ نویسنده]
بر ادبیات منطقه ما ،ترویج همین تقاب لهای دوگرایی «تاریکی /روشنایی»
23 «معرفی کتاب» و «سیاه/سفید» بوده است؟ وانگهی ،نقطه تقابل این ظلمت که از نظر
«تن ِگ شرابی ُپر شده از تنهای ِی من» ابوشادی طبعاً «نور» است واقعاً شاعران و نویسندگان را به اف قهای
مطمئن و تابنا ِک معرفتی رهنمون م یکند؟… اگر چنین منظوری در میان
بوده است آن وقت پرسش اینجاست که آیا به راستی ادبیا ِت به گوهر
«برزخی» ما مل تهای مسلمان منطقه ،با آویختن به جادوی همین زبان
مجموعه شعر مجتبی معظمی -دارینوش منتشر شد: رازپردازی شده و دوبُنی (که به شدت هم «منجی» پرور است) ،م یتواند،
یا اساساً م یخواهد که استقلال معرفتی خود را از «نظام معرفت شناسی
عصر انحطاط» تبیین کند؟…
کتاب «تن ِگ شــرابی ُپر شــده از تنهای ِی من» به تازگی در ایران توســط نشــر آناپنا منتشــر شــد .این
از سوی دیگر در اثنای همین دوره (قرن بیستم) شاعر معروف تونس
سال / 22شماره - 1326جمعه 26ید 1393 مجموعــه در قطعــی نفیــس روانه بازار شــد .علاق همندان بــه تهیه این کتاب م یتواننــد با ایمیل زیر «ابوالقاسم الشابی» ( )۱۹۳۴۱۹۰۹را داریم که او نیز تحت تأثیر آراء خلیل
تماس بگیرند: مطران و جبران خلیل جبران به مکتب رمانتیسم م یگراید .جالب است
anapananashr@gmail.com که این ابوالقاسم شابی نیز سروده ای دارد که به لحاظ مفهومی ،با برخی
سرود‌ههای پُرشور سیاسی و اراده گرایانٔه ابوالقاسم لاهوتی ،فرخی یزدی
و…(شاعران رئالیست مدافع چبر تاریخ) بی شباهت نیست وقتی به امت
عرب توصیه م یکند که« :ملت آنگاه که «ارادٔه زندگی کند /سرنوشت
«ناگزیر» است که فرمان او را پذیرد /شب «ناگزیر» از صبح خواهد شد /و
زنجیرها «ناگزیر» یکسره خواهد گسست]۱۲[».؛
به نظر م یرسد گفتمان منجی گرایی مدرن،در میان هنرمندان رئالیست و
رمانتیس ِت منطقه ما ،به یک اندازه جذابیت و نفوذ داشته است .هیچ بعید
هم نیست که این رویکرد گفتمانی پُر نفوذ (که ُمهر دلبستگی هنرمند به
«تجدد آمرانه» را بر پیشانی دارد) یکی دیگر از مؤلف ههای «معیارگذار» و
«تعیین کننده» ای باشد که در غلبٔه عنصر «سیاس ِت ایدئولوژیک شده» بر
آفرین شهای ادبی ـ به شیوه ای پنهان و زیرپوستی ـ نقش بازی کرده است.
در عین حال این فرضیه هم وجود دارد که چه بسا این رویکرد «هژمونی
طلب» در سوق دادن هنرمند تحول خواه جوامع اسلامی به عرص ههای
فرامتنی ،بویژه «استفاده ابزاری» از ادبیات جهت نیل به هد فهای کلان
سیاسی نیز رسالتی سنگین بر عهده گرفته باشد.
ــــــــــ
In touch with Iranian diversity پانوش تها
.۱برای آشنایی بیشتر با این رابطه م یتوان به دو کتاب از محمدرضا شفیعیVol. 22 / No. 1326 - Friday, Jan. 16, 2015
کدکنی« :شعر معاصر عرب» انتشارات سخن ،و «زمینه اجتماعی شعر فارسی»،
نشر اختران ،و همینطور به مقاله «حافظ ابراهیم» از بهرام پروین گنابادی،
؛http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=5706
مراجعه کرد.
.۲حمیدرضا مشایخی« ،نقد و بررسی آثار شعری و شخصیت معروف رصافی»،
http://www.hawzah.net/fa/Seminar/View/86077
.۳رجوع شود به :محمدرضا شفیعی کدکنی« ،شعر معاصر عرب» ،ص ،۷۳
همچنین «حافظ ابراهیم» به قلم بهرام پروین گنابادی ،و نیز پژوهش یوسفعلی
آقاعلیپور ،که ایشان در مورد احمد شوقی م ینویسد…« :زندگی احمد شوقی باعث
شد که شعر او از دو ویژگی متمایز برخوردار شود و به عبارتی باعث شد که شوقی
دارای دو نوع شخصیت ادبی گردد؛ یکی شوقی شاعر مقلد و پیرو قدما ،و دیگری
شوقی شاعر متجدد و نوآور».؛ «آثار و شعر احمدشوقی»،
http://arabigroup.blogfa.com/post/83
.۴برای دریافت یک بررسی جامع و مستند اما فشرده از این دوره بند یها و
شناخت از نقشٔه ادبی ایران م یتوان به فصلنامه نگاه نو ،شماره « ،۳۷نقد ادبی در
ایران ،از مشروطیت تا امروز» به قلم عباس مخبر ،مراجعه کرد.
.۵حمیدرضا مشایخی ،همان.
.۶بهرام پروین گنابادی ،همان.
.۷سروده رشید یاسمی به این قرار است« :زان روز که بر هوا شدم چیر /من یافتم
این هواگشایی /گر تو به هوات غالب آیی /آید فلکت چو خاک در زیر ».به نقل از
«زمینه اجتماعی شعر فارسی» ،محمدرضا شفیعی کدکنی ،ص ،۴۲۷نشر زمانه
با همکاری نشر اختران ،چاپ اول ،تهران .۱۳۸۶
.۸عباس مخبر ،همان.
.۹یحیی آرین پور« ،از صبا تا نیما» انتشارات زوار ،چاپ پنجم ،تهران .۱۳۷۲این
شعر توسط «جعفر خامنه ای سروده شده و نخستین بار در سال ۱۲۹۵شمسی
در یکی از نشریات تهران به چاپ رسیده است» ص .۴۵۴
محمدرضا شفیعی کدکنی« ،زمینه اجتماعی شعر فارسی» ،ص .۴۲۸
حبیب الله عباسی« ،دو نشریه ادبی جریان ساز :از آپولوی مصری تا سخن ایرانی»،
مهرنامه ،شماره ،۱۰فروردین .۱۳۹۰
لادن نیکنام« :با عبدالحسین فرزاد در مورد شعر عرب :به جلجتای خویش عشق
م یورزم» ،روزنامه اعتماد ۲۷ ،مرداد .۱۳۸۶دکتر شفیعی کدکنی نیز در کتاب
زمینه اجتماعی شعر فارسی ،به نقل از عبداللطیف شراره ،به این سرودٔه ابوالقاسم
شابی ،اشاره دارد و ترجمه فارسی آن را نیز در صفحه ۴۲۹کتاب ،آورده است.
تأکیدها از نگارنده این مقاله است23 .
[وبلاگ نویسنده]
