Page 24 - merged

‫(بخشی از شعر "در ستایش دوردست"‪ ،‬ص ‪ ،۸۵‬همان)‬ ‫تادوردس ِتشعر ِبران!‬

‫هی ‌چکس بازمان نمی‌آفریند‬ ‫نگاهی به «در ستای ِش دوردست»‪ ،‬گزیده‌ای از شعر آلمانی‪ ،‬به ترجمه‌ی دکتر فرشته وزیر ‌ینسب‪1‬‬ ‫ادبیات‬ ‫‪24‬‬
‫از خاک و گل‬ ‫سپیده جدیری‬
‫نقد و‬ ‫سال ‪ / 22‬شماره ‪ - 1357‬جمعه ‪ 30‬دادرم ‪1394‬‬
‫هی ‌چکس نمی‌خواند بر غبارمان وردی‬ ‫بررسی‬
‫هی ‌چکس!‬

‫حمد و سپاس تو را ای هی ‌چکس‬ ‫بباه بشاعزآرفورينشايعركاامسل نت‪.‬ر»س‪2‬دایمنوفسقخن ِخنواعبهددالبلوهدکووثشرر ‌یطسايتن‪،‬‬ ‫«ترجم ‌هی شعر تا‬
‫به خاطر توست که‬ ‫توفيق يكي شدن‬

‫شکفته شدن به سویت را می‌خواهیم‪.‬‬

‫از هیچ می‌آییم‬ ‫دحرکسای ِبعممیترقجازم بصوددمهن‬ ‫که‬ ‫بسا‬ ‫مدیترد ِجنمشیعرکهیخداورددزمکانهیمیترکج ‌مشاهاعریب نوادشاوعچر‪،‬ه‬
‫هیچیم و هیچ می‌مانیم‪:‬‬ ‫به‬ ‫تنها‬
‫ابویکاخجیاوقرث‌ندأیراهِیافصتایهتدراآپرخووایوترجزدشیمدنکش‌‌هاهسهشدادککتدشلرهمارخا‌ممیو‌بشهاوکاعههنسردیدیخ‪،‬مقودبوخاداایدج‪ِ..‬موشِصود‌یع ببدرخههوسونیدابهدا‪.‬رنشگ!اشحاومعس ِاتگرارسآهج‌ینیمس‌که‌احیتت‪،‬یشی‪،‬ندااُنگشرارو‌تییهماچ‪،‬نحوای ‌ن‌ضسکک‪،‬رببهارهیآهقنیخا ِِتیگک‬
‫شکوفنده‪،‬‬
‫هیچ‪،‬‬

‫گل سرخ هی ‌چکس‬

‫با‬
‫پرچم جان‪-‬روش ‌نمان‪...‬‬
‫(بخشی از شعر "مزمور"‪ ،‬صص ‪ ۹۹‬و ‪ ،۱۰۰‬همان)‬

‫م ‌یآید‪ ،‬زبا ِن‬ ‫ببقریده ِنبه«قلچبشتم‬ ‫از‬ ‫که بیش‬ ‫دخرا ِسصطهررهاییکفاوزقا‪،‬ی آننشاویعژراگنی‬ ‫آن دیگری م ‌یخندد‪،‬‬
‫جای دیگری‬ ‫کار‬ ‫است‪ .‬به‬ ‫غص ‌ههایش را دارد‪،‬‬
‫مهدترمرکچجانریماندسبرهاتنک»تابخراهب ِربجدا ِکنلیمکلاجممتاتلوه‌ای نجیظمیلسرااتد«ه‌یتدگرحریگکعاونینهیت»«ودقالر«بفدرتوکهرجیازوییژشگدی»‪‌،‬یگاهراز و‌ییسسزبواانت ِ»یس‪،‬‬
‫شعر در زبان اصلی را باز بنماید‪ .‬به خصوص در مورد سلان که مشهور‬ ‫چهره مرا با پوست و مویم زیر آسمان نگه می‌دارد‪،‬‬
‫است به تریک ‌بسازی علاقه‌ی زیادی داشته‪ ،‬چنان‌که م ‌یبینیم مترجم‬ ‫کلمات را از دهان من بیرون می‌ریزد‪،‬‬
‫است‪.‬‬ ‫امکان حفظ کرده‬ ‫بیشعشرتریشانعراح ِند‬ ‫ویژگی زبانی را در ترجمه‌اش تا‬ ‫این‬ ‫پول دارد و ترس و گذرنامه‪،‬‬
‫کتاب‬ ‫دیگری که در این‬ ‫وسواس در انتخاب کلمات‪ ،‬در‬ ‫این‬ ‫م ‌یستیزد و دوست می‌دارد‪،‬‬
‫آشفته م ‌یشود‪،‬‬
‫و بی قرار‪.‬‬

‫آثاری از آنها گردآوری و ترجمه شده است‪ ،‬حتی نمود بیشتری م ‌ییابد‪.‬‬ ‫اما من نه‪،‬‬
‫من آن دیگر ‌یام‪،‬‬
‫این شعر از راینر ماریا ریلکه را به ترجمه‌ی فرشته وزیر ‌ینسب بخوانید و‬ ‫که نه م ‌یخندد‪،‬‬
‫زبان آن را مقایسه کنید با شعری از هاینریش هاینه که در همین کتاب و‬
‫مداتدرهجامس دتر‪ ،‬بحهفچظ ُشفرممببوینزبیادن‪:‬‬ ‫را که‬ ‫به قلم همین مترجم آمده است تا دقتی‬ ‫نه چهره‌ای زیر آسمان دارد‪،‬‬
‫خرج‬ ‫منحصر به فر ِد هر یک از این شاعران به‬ ‫نه کلمه‌ای در دهان‪،‬‬
‫آن که با من و خویش‬
‫است بلکه هیچ ضمانت اجرایی ندارد‪ ،‬به خصوص در مورد کسانی که‬ ‫بیگانه است‪...‬‬ ‫‪In touch with Iranian diversity‬‬

‫رویاها برایم به ارکید ‌هها م ‌یمانند‪،‬‬ ‫هویت حقوقی ندارند‪3».‬‬ ‫(بخشی از شعر "آن دیگری"‪ ،‬سروده‌ی هانس مگنوس انتسنزبرگر‪ ،‬صص‬
‫رنگارنگ و پر غنا‪.‬‬ ‫دهدظحاااارجده ِلدو‪،،‬رن‪،‬آبجفتهرنمکلمرف«اه‌ ِرمرکتمیههاد‌»اومجوایِلمللنآحه‌مججردیمم‌هاللفانه‌هورا‪،‬دبننتلدطعگناویرهیگاتاپفکهن‌انکویکنسندناتی‪:‬زدآآده‪«:‬ننامجب«سمامکنلتفهو‌ه‪.‬ر»عابمیامعاابسودبق ایهلتزه‌»جش«یدممکالِمراجلندمومتلکتعب‌ههداعاهباوسدیر ِالییتی»خنککودههیشدابگدررنهرا‬ ‫‪ ۱۳‬و ‪ ،۱۴‬کتاب «در ستای ِش دوردست»)‬

‫از شیره آوندهای چوبی عظی ‌مشان‬ ‫فرشته وزیر ‌ینسب شاعر است‪ ،‬شعرهای بسیاری سروده و شعرهای‬
‫نیرو می‌گیرند‪،‬‬ ‫بسیاری نیز ترجمه کرده است‪ .‬در شعر فوق آن‌چه بیش از هر چیز‬
‫اایکدزخیهو‌ندآدسهط ننطوشررمحده‌یدراوِمدشفمبومدرخب‪.‬ش‌یواعیزننطریدمب‌ک‪:‬مابهجی«کبومهرعنمدن«مم‪،‬مومُحفمنعتنرواواومعسسعااجاتزسمس»لیاتوبتاوت»گ ُفبوبوقرهبیماش‪‌.‬هگایاونشنیننگاه‌ااوراریکحاایکِیانله‪،‬بسیرجا«اتمکیلش نهآکخفهانورانصنجیدوگایارسدرردنابتبدآاترشارچودری‪.‬ادش‬ ‫مشهود است‪ ،‬آشنای ِی مترجم با موسیقی و ضرباهنگ کلام و چگونگی‬
‫و به خونی که مکید ‌هاند م ‌یبالند‪.‬‬ ‫زبان مقصد‬ ‫ااسستت‪.‬کچهیانز لاشبه‌کللامای ِتسهطررهاسطچریزدری‬ ‫مقصد‬ ‫ابنهتقاش ِیلوآه‌انیبهصزوبارنت‬
‫به لحظه‌ای گذرا شادند‪،‬‬ ‫دلنشین به‬ ‫گرفته‬
‫گوش‌مان بنشیند‪ :‬موسیقی‪ .‬و شگفت این‌که نوازنده‌ی آن‪ ،‬که مترجم‬
‫و به لحظه‌ای دیگر مرده و رن ‌گپریده‪.‬‬ ‫متن‬ ‫که‬ ‫اگر شما ندانید‬ ‫افوسقت‪،،‬تهررجگزم ‌هخایریج نکمش‌یعزنردا‪.‬سبیاتی‪،‬ی آدیامبنهصشفعبرا بشویدمِ‪.‬ن‬
‫در آن هنگام که کائنات در آن بالا آهسته در گذارند‪،‬‬ ‫زبان‬ ‫در‬ ‫خو ِد این متن‬ ‫فارسی شک می‌کنید؟‬

‫حس نمی‌کنی که چگونه عطرها بر باد م ‌یروند‪.‬‬
‫رویاها برایم به ارکید ‌هها م ‌یمانند‪.‬‬

‫(خواب بیننده (‪ ،)۲‬شعری از ریلکه‪ ،‬ص ‪ ،۱۱۴‬همان)‬

‫بر گون ‌ههای کوچکت‬ ‫ممنوع است و ادام ‌هی جمله حذف شده است‬ ‫ازیدن»‪..‬ط‪.‬ورچتودانعحیر مف ‌یربشِوطدبیکنه‬ ‫بآهننان ِیمسشعتر‪.‬‬ ‫کحفه ِباظلامتور بسریاقییمکولاجموددری‬ ‫نمی‌کنم و دلیل‌اش فقط‬ ‫من شک‬
‫تابستان داغ نشسته است‬ ‫بین این دو بخش جمله‪ ،‬ربطی وجود ندارد‪.‬‬ ‫حفظ تمام ویژگ ‌یهای ‌یست‬ ‫دلیل‌اش‬
‫و زمستان‪ ،‬زمستان سرد‪،‬‬ ‫پمحست اوناگایرهکجهوآ«ممی ِمزنمودعننیظرس شتا»ع‪.‬ربمه ا‌ییرنستانرتدی‪ .‬ببع‪،‬یمد م‌یبیی‌ندیانممکاهگ ُرفرمتم‪،‬ر مجامراایبنه‬
‫در‬ ‫ُفرمی‬ ‫ظری ِف‬ ‫تغییرا ِت‬ ‫نبود‪ ،‬در ترجمه‌اش به این‬ ‫شعر‪ ،‬خود یک شاعر‬ ‫برشمردم‪ .‬بگذارید بگویم‪ :‬فرشته وزیر ‌ینسب پیش از آن‌که مترجم باشد‬
‫در قلب کوچکت‪.‬‬ ‫و توجه‌ای نشان م ‌یداد‪.‬‬ ‫جملات‪ ،‬چنین دقت‬ ‫یدشیعگکررهشارااعیدررادیآنسگهرات‪.‬یجبهرساباا‌تززآوافیجریوننککینتیادم‪:‬سب بتبیمنی‌یزمندو‪.‬مبهصبدااز ُِقسراحیفیِ‪.‬ظ آن ویژگی‌های‬

‫اما چنین نخواهد ماند‬ ‫حال‪ ،‬به این سطرها از اینگه بورگ‌باخمن‪ ،‬به ترجمه‌ی فرشته وزیر ‌ینسب‬ ‫ممنوع است که اشخاص را آتش زد‬
‫محبوبم!‬ ‫نگاه کنید‪:‬‬ ‫ممنوع است اشخاصی را آتش زد‬
‫که اجازه اقامت قانونی دارند‬
‫زمستان بر گون ‌ههایت خواهد نشست‬ ‫کلاهت خاموش بلند م ‌یشود‪،‬‬ ‫ممنوع است اشخاصی را آتش زد که مقررات را‬ ‫‪Vol. 22 / No. 1357 - Friday, Aug 21, 2015‬‬
‫و تابستان در قلبت!‬ ‫سلام م ‌یگوید‪ ،‬در باد تاب می‌خورد‬

‫(تابستان داغ‪ ،‬شعری از هاینه‪ ،‬ص ‪ ،۱۵۳‬همان)‬ ‫سر برهنه‌ات به ابر می‌زند‬
‫قلبت جای دیگری در کار است‪...‬‬
‫اآیکندسششترتیاچنداوایهآهیث‌هب ِااهدرناشهسردممیرزدبتتچااجونانررتکنیدلجه‪،‬خفناماسپرب‌ههربتهسدمای»تویایخردژت‌نتبکگاجقتاهنمدرتندر‌هبفروورهرمیجدشاومچتی‌یسته‌شگهژوعگواوانت‌یزرنهگ‌یایاِوهراییایامظ‌ینزیحه‌یافشمسراخشع ِظوعرشباد‪،‬انراایسمیشکیماطجلنانرتبههینلرزکشکدگایوه«ع‌یسورشمتکاهتاعرگ‪،‬انرردوزتم‌ه»جترفآوابنرنمرایهسدایشیدکهقدتبموا؛ایِت‌نیسبوشوطمعلُضتزف«برییردِتدِیار‪.‬محن‬ ‫(بخشی از شعر "برایم توضیح بده ای عشق"‪ ،‬ص ‪ ،۵۶‬همان)‬ ‫رعایت م ‌یکنند و اجازه اقامت قانونی دارند‬
‫خو ‌شسیما‪ ،‬خو ‌شسر و زبان و خو ‌شآهنگ‪.‬‬ ‫ممنوع است اشخاصی را آتش زد که احتمال نمی‌رود‬
‫که تمامیت و امنیت جمهوری فدرال آلمان را به خطر اندازند‬
‫ممنوع است اشخاص را آتش زد‬
‫آن هم از دیروز تا فردا دگرگونه م ‌یشود‬ ‫مگر این‌که خودشان با رفتارشان موقعیت را فراهم کنند‪...‬‬
‫ساکت و غریب‬ ‫(بخشی از شعر "حقوق خاص"‪ ،‬سرود ‌هی هانس مگنوس انتسنزبرگر‪ ،‬ص‬
‫و هر ضربه‌اش‬ ‫‪ ،۱۵‬همان)‬

‫فرو ریزشی است از زمان‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم با مضمون شعر که مضمونی حقوق بشر ‌یست کاری نداشته‬
‫(بخشی از شعر "فرو بریز قلب من"‪ ،‬ص ‪ ،۷۹‬همان)‬ ‫با نوعی بازی‬ ‫تبکانلگشاایمت ِنمیگویحتانکهصاه بلمریا ُازف ِرنت امکیراشنِرعفریرممکتمخاجرکمزلصهوشوشیدرکمونلکمهاگیبره‌هفتنیهظشارعسمر وت‌ی‪،‬رجبسوازدد‬
‫هم رابط ‌ه‌ی‬
‫_________________‬ ‫و این سطرها از پل سلان‪ ،‬به قلم همان مترجم‪:‬‬ ‫دارد‪ ،‬ما را در‬ ‫‪24‬‬
‫‪ -۱‬انتشارات نصیرا‪ ،‬چاپ اول‪۱۳۹۳ :‬‬ ‫در چشم ‌هی چشمانت‪،‬‬
‫‪ -۲‬عبدالله کوثری در گف ‌توگو با آريامن احمدي‪ ،‬روزنامه اعتماد‪،‬‬ ‫نهایت به همان مضمون رهنمون می‌شود‪ .‬کل شعر‪ ،‬چنان‌که در توضیح‬
‫شماره ‪ ،۹۲/۹/۲۰ ، ۲۸۴۸‬صفحه ‪( ۷‬ادب و هنر)‬ ‫نخ‌های ماهیگیران دریاچه‌ی ایر زندگی می‌کنند‪.‬‬ ‫مترجم درباره‌ی آن آمده‪« ،‬هجو جمل ‌هی اول خود است که عمومیتی‬
‫‪ -۳‬از توضیح مترجم در کتاب «در ستای ِش دوردست»‪ ،‬صفحه ‪.۱۹‬‬ ‫در چشم ‌هی چشمانت‬ ‫قانونی را نشان م ‌یدهد و ثابت می‌کند که قوانین نه تنها تبعی ‌ضگرایانه‬

‫دریا پیمان‌داری م ‌یکند‪...‬‬