Page 28 - Shahrvand BC No. 1270
P. 28
ادبیات/نقد 28
ایجاز در کلام ،تضاد در معنا: 28
نگاهی به مجموع هی شعر زیستن در دامن هی کوه آت شفشان سرود‌هی علی صالحی بافقی
در این شعر که در یک چرخش مفهوم زندگی از نگاه کلیش های آزاده دواچی سال مکی‌و‌تسیب /شماره - 1270جمعه 29رذآ 1392
عاشقانه بازسازی م یشود و فرم جدیدی را در شعر بیان م یکند.
نه آشیل بودم آفرینش اثر ادبی از راه تکیه In touch with Iranian diversity
نه اسفندیار زندگی بر زبان ساده و در عین حال
هلاک ام هی چچیز دندا نگیری نداشت انتقال مفاهیم خاص ذهنی Vol. 21 / No. 1270 - Friday, Dec. 20, 2013
شاعر و نویسنده یکی از
نه از پاشن هی استوارم بود اگر لبانت نبود و تکنیک های معمول در میان
نه از چشم های مغرورم ... دکم ههای پیراهنت (صفح هی )۱۴ شاعران و نویسندگان است.
و یا مثال دیگر در شعر بعد یعنی شعر شمار‌هی ۹است :اینجا از سوی دیگر انتقال مضامین
از چیزی به خاک افتادم بااینکه مضمون شعر یک مضمون عاشقانه است اما تضاد موجود پیچیده و همی نطور پیدا
که ه مجنس تولد بود میان آن یعنی کاسه کاسه کردن دریای خزر و بازگشتن ،به خوبی کردن المن تهایی که ب هراحتی
نه همزاد مرگ به طور متفاوتی بازسازی شده است . به مخاطب قابل انتقال باشد شاعر را در بر قراری توازن میان
زبان و همی نطور چینش پیچیدگی های ضمنی در متنش یاری
و در حفر هی سین هام انتظار تیر م یکشید (صفح هی )۵۰ و تو باز خواهی رفت م یدهد .بااینکه زبان پیچیده و استفاده از تکنیک های چندگان هی
و من زبانی و معانی م یتواند منجر به خلق اثری خوب شود ،در عین
و گاهی بیان چندگانه از رویکردهای اجتماعی و حتی سیاسی حال پیرایش زبان در شعر و برقرار ارتباط میان عناصر مختلف
م یتواند به خوبی در پس ایجاز شعر پنهان شود مثلًا در این شعر تمام آب خزر را در زبان م یتواند به این پیرایش کمک کند و نهایتاً مخاطب را
کاسه کاسه به درک تحلیلی و چندوجهی برساند که در پس این پیرایش
که شاعر معنی عمیقی را پنهان م یکند. زبان ایجاد شده است .در ای نچنین متنی ایجاز نقش اصلی را
پشت سرت خواهم ریخت ایفا م یکند و قادر است تا استفاد‌هی چندوجهی از هر کلمه را با
زنگ نم یزند آخرین کاسه ارائ هی مستقل و کوتاهش دگرگون کرده و در عین حال معنای
حتا اگر کوک باشد
ساعتی که زنگ زده باشد... مثل همیشه باز می گردانت( .صفح هی )۱۵ متفاوتی را در هر متن به مخاطب انتقال دهد .
شب را ادامه دهید! (صفح هی )۵۴ مجموع هی شعر زیستن در دامن هی کوه آت شفشان سرو د‌هی
از سوی دیگر شاعر از طریق استفاده از همین کلمات مانند علی صالحی بافقی که توسط نشر ناکجا منتشر شده است ،دارای
تضاد و تقابل میان عناصر و بازسازی روای تها بر طبق این تضادها بوسیدن ،آغوش و یا مثلًا تکرار عناصری مثل لب و تن و در چنین خصوصیاتی است .شاعر با استفاد‌هی چندوجهی در عین
در این مجموعه شاعر را قادر ساخته است تا زبان شعر را برای عین حال ادغام آنها با کلماتی مثل نیوتن ،چگالی و یا قوانین حال ساده از کلمات در شعرش مضامین عاطفی و فلسفی را
بیان همین تضاد ب هکار برد .ب هعبار تدیگر بسیاری از کلمات در این جاذبه که تا انتهای کتاب کلمات بیشتری هم اضافه م یشوند، ب هراحتی به مخاطبش منتقل م یکند .کارکردهای چندگانه زبان
مجموعه در عین حال که در گیر این تضادها هستند ،اما از ورای ترکیب متفاوت را در شعرش بیان م یسازد که هر کدام با دیگری و مفهوم را به وضوح م یتوان در اکثر اشعار این مجموعه دید،
همین تضادها به بازسازی واقعیت م یپردازند .واقعیت شک لگرفته در یک تضاد قرارمی گیرد و مدام در حال شک لدهی متفاوت چرا که صورت خاصی به چینش مضامین مختلف و انتقال آن به
در اکثر اشعار این مجموعه هم نیز از این طریق به مخاطب به روای تهای ساخت هشده در شعر است .ای نگونه شکل سازی مخاطب داده است .مثلًا در این شعر استفاده از کلم هی دیازپام،
منتقل م یشود ،از تکنیک های خوب شاعر در این مجموعه عدم تا انتهای مجموعه ادامه دارد و در عین حال مدام به بازسازی ب یخوابی و در نهایت درمان شب که پشت سر هم م یآیند و
خدش هدار کردن بیان ساده و صریح کلمات در عین رویارویی با مضامین چندگانه از طریق واسازی کلمات کلیش های مثل تن و دلالت بر معنای عمیقیدارند.در این سطرها بااینکه کوتاه هستند
تضادهاست .صالحی بافقی در این مجموعه به طور خلاصه در شب و دیازپام از فرم عادی خود خارج م یشوند و برای دلالت
بیان چند تکنیک بسیار موفق بوده است ،اول ایجاز و در عین لب و غیره م یانجامد .
حال حفظ ماهیت کلمه ،دوم استفاد‌هی متناوب و چندگانه از هر برای معنای فلسفی ب هکار م یروند .
کلمه ،سوم به هم زدن معانی عادی کلمات عاشقانه و کار بردن دل م یکنم با یک دیازپام صد هم
چندگان هی آنها در متن و همی نطور بر قرار تناسب میان تضاد عمیق تر از ریش ههای خارهای بیابا نها به انتها م یرسد
میان کلمات و معنای ضمنی آنها با یکدیگر .م یتوان گفت شاعر قص ههای تو و
در این مجموعه در تجرب هی هرکدام از این تکنی کها موفق عمل از روشنایی آب خبری نیست ب یخوابی های من…
کرده است و مجموع هی شعر در خور توجهی را به مخاطب خود به نفت م یرسم
شب اما درمانی ندارد( .صفح هی )۷
ارائه داده است . خاورمیان های م یشوم برای خودم نمون هی ای نگونه کارکردها را در اکثر اشعار این مجموعه م یتوان
با تردید عشق بهتر است یا ثروت ... دید .در اکثر اشعار فضاهای ایجادشده معنای اولیه را که به ذهن
●◆● مخاطب متبادر م یکند مضامین عاطفی است ،اما شاعر در طول
ای نهمه نفت چرخش های متناوب در متن م یتواند علاوه بر تکیه بر مضامین
فقط جان م یدهد برای به آتش کشیدن تمام خاورمیانه ... عاطفی ،دیگر مفاهیم را در لای ههای زیرین معنایی در شعر
بگنجاند .برای این کار بعضی از کلمات در جای خودشان ب هکار
(صفح هی )۲۱ نم یروند .مثلًا جاذبه و نیوتن در این سطرها که همزمان قادرند
اکثر اشعاردر این مجموعهدر سطرهای کوتاهی خلاصه م یشوند، چند معنی را منتقل کنند.
باای نحال به نظر م یرسد که ایجاز حاصله در شعر خللی در اتفاق م یافتم بر لبانت
زیباسازی سطرها و همی نطور زبان تکنیکی شعر ایجاد نکرده نه من نیوتن ام
است ،شاعر در طول همین سطرهای کوتاه و در عین ایجاز حاصله
در شعر قادر است تا به بیان مفاهیم عمیق فلسفی بپردازد ،این نه جاذب هی تو نیازی به کشف شدن دارد
تکنیک در اکثر شعرهای کوتاه این مجموعه تکرار شده است، به دندان م یکشمت باپوست( .صفح هی )۹
ب هعبار تدیگر ایجاز حاصلهدر شعر برای بیاندقیق معانی ،توانسته رویکردهای عاطفی ،مضامین عاشقانه در این مجموعه بسیار قوی
است فرم خاص و الگوی ایجاز متفاوتی را در زبان شعر ایجاد کند هستند ،اکثر اشعار با این محتوا سروده شد‌هاند اما در عین حال
که به نوعی بامعنای حاصله در تضاد است .شاعر در اکثر شعرهای میان این مضامین و کلمات استفاد‌هشده گاهی تضادی عمدی
این مجموعه نشان م یدهد که برای نشان دادن معانی عمیق پیش م یآید ،به نظر م یرسد هدف شاعر از این تضاد بنای شکل
متفاوتی از این مضامین به مخاطب خود باشد .در بسیاری از
نیازی به استفاده از زیاد‌هگویی و یا زیاد نوشتن نیست . شعرهای این مجموعه ،شک لگیری و بیان مضامین عاشقانه از فرم
و حالت کلیش های همیشگی خود خارج م یشود و در عوض فضا
گرد نیست زمین آقای گالیله عزیز! و الگوی متفاوتی را م یتواند شکل دهد .ب های نترتیب شاعر با این
وگرنه من که یک مضمون کلیشه را ب هکار م یبرد ،اما این مضمون وقتی که
در ارتباط با المن تهای متفاوت شعری قرار م یگیرد ،دیگر حالت
پس از ای نهمه جست و جو گرداگرد آن تکرار ندارند بلکه م یتوانند الگوی جدیدی را ارائهدهند برای مثال
دست کم
موطن خودم را باید م ییافتم (صفح هی )۲۵
ازدیگر ویژگ یهای این مجموعه استفاد‌هی مکرر از عناصر طبیعی
و ربط آنها به مفاهیم غیرمادی است .شاعر در این مجموعه
استفاد‌هی کلمات و چینش آنها را تنها به طیف خاصی محدود
نکرده است ،بااینکه تم اصلی و غالب کتاب حول عاشقانه است،
اما گاهی میان آنها م یتوان رویکردهای اجتماعی را هم دید ،این
رویکردها عموماً در بستر خاصی از بازی کلمات پنهان م یشوند
باای نحال به دایر‌هی استفاده از کلمات توسط شاعر وسعت
م یبخشند .
ایجاز در کلام ،تضاد در معنا: 28
نگاهی به مجموع هی شعر زیستن در دامن هی کوه آت شفشان سرود‌هی علی صالحی بافقی
در این شعر که در یک چرخش مفهوم زندگی از نگاه کلیش های آزاده دواچی سال مکی‌و‌تسیب /شماره - 1270جمعه 29رذآ 1392
عاشقانه بازسازی م یشود و فرم جدیدی را در شعر بیان م یکند.
نه آشیل بودم آفرینش اثر ادبی از راه تکیه In touch with Iranian diversity
نه اسفندیار زندگی بر زبان ساده و در عین حال
هلاک ام هی چچیز دندا نگیری نداشت انتقال مفاهیم خاص ذهنی Vol. 21 / No. 1270 - Friday, Dec. 20, 2013
شاعر و نویسنده یکی از
نه از پاشن هی استوارم بود اگر لبانت نبود و تکنیک های معمول در میان
نه از چشم های مغرورم ... دکم ههای پیراهنت (صفح هی )۱۴ شاعران و نویسندگان است.
و یا مثال دیگر در شعر بعد یعنی شعر شمار‌هی ۹است :اینجا از سوی دیگر انتقال مضامین
از چیزی به خاک افتادم بااینکه مضمون شعر یک مضمون عاشقانه است اما تضاد موجود پیچیده و همی نطور پیدا
که ه مجنس تولد بود میان آن یعنی کاسه کاسه کردن دریای خزر و بازگشتن ،به خوبی کردن المن تهایی که ب هراحتی
نه همزاد مرگ به طور متفاوتی بازسازی شده است . به مخاطب قابل انتقال باشد شاعر را در بر قراری توازن میان
زبان و همی نطور چینش پیچیدگی های ضمنی در متنش یاری
و در حفر هی سین هام انتظار تیر م یکشید (صفح هی )۵۰ و تو باز خواهی رفت م یدهد .بااینکه زبان پیچیده و استفاده از تکنیک های چندگان هی
و من زبانی و معانی م یتواند منجر به خلق اثری خوب شود ،در عین
و گاهی بیان چندگانه از رویکردهای اجتماعی و حتی سیاسی حال پیرایش زبان در شعر و برقرار ارتباط میان عناصر مختلف
م یتواند به خوبی در پس ایجاز شعر پنهان شود مثلًا در این شعر تمام آب خزر را در زبان م یتواند به این پیرایش کمک کند و نهایتاً مخاطب را
کاسه کاسه به درک تحلیلی و چندوجهی برساند که در پس این پیرایش
که شاعر معنی عمیقی را پنهان م یکند. زبان ایجاد شده است .در ای نچنین متنی ایجاز نقش اصلی را
پشت سرت خواهم ریخت ایفا م یکند و قادر است تا استفاد‌هی چندوجهی از هر کلمه را با
زنگ نم یزند آخرین کاسه ارائ هی مستقل و کوتاهش دگرگون کرده و در عین حال معنای
حتا اگر کوک باشد
ساعتی که زنگ زده باشد... مثل همیشه باز می گردانت( .صفح هی )۱۵ متفاوتی را در هر متن به مخاطب انتقال دهد .
شب را ادامه دهید! (صفح هی )۵۴ مجموع هی شعر زیستن در دامن هی کوه آت شفشان سرو د‌هی
از سوی دیگر شاعر از طریق استفاده از همین کلمات مانند علی صالحی بافقی که توسط نشر ناکجا منتشر شده است ،دارای
تضاد و تقابل میان عناصر و بازسازی روای تها بر طبق این تضادها بوسیدن ،آغوش و یا مثلًا تکرار عناصری مثل لب و تن و در چنین خصوصیاتی است .شاعر با استفاد‌هی چندوجهی در عین
در این مجموعه شاعر را قادر ساخته است تا زبان شعر را برای عین حال ادغام آنها با کلماتی مثل نیوتن ،چگالی و یا قوانین حال ساده از کلمات در شعرش مضامین عاطفی و فلسفی را
بیان همین تضاد ب هکار برد .ب هعبار تدیگر بسیاری از کلمات در این جاذبه که تا انتهای کتاب کلمات بیشتری هم اضافه م یشوند، ب هراحتی به مخاطبش منتقل م یکند .کارکردهای چندگانه زبان
مجموعه در عین حال که در گیر این تضادها هستند ،اما از ورای ترکیب متفاوت را در شعرش بیان م یسازد که هر کدام با دیگری و مفهوم را به وضوح م یتوان در اکثر اشعار این مجموعه دید،
همین تضادها به بازسازی واقعیت م یپردازند .واقعیت شک لگرفته در یک تضاد قرارمی گیرد و مدام در حال شک لدهی متفاوت چرا که صورت خاصی به چینش مضامین مختلف و انتقال آن به
در اکثر اشعار این مجموعه هم نیز از این طریق به مخاطب به روای تهای ساخت هشده در شعر است .ای نگونه شکل سازی مخاطب داده است .مثلًا در این شعر استفاده از کلم هی دیازپام،
منتقل م یشود ،از تکنیک های خوب شاعر در این مجموعه عدم تا انتهای مجموعه ادامه دارد و در عین حال مدام به بازسازی ب یخوابی و در نهایت درمان شب که پشت سر هم م یآیند و
خدش هدار کردن بیان ساده و صریح کلمات در عین رویارویی با مضامین چندگانه از طریق واسازی کلمات کلیش های مثل تن و دلالت بر معنای عمیقیدارند.در این سطرها بااینکه کوتاه هستند
تضادهاست .صالحی بافقی در این مجموعه به طور خلاصه در شب و دیازپام از فرم عادی خود خارج م یشوند و برای دلالت
بیان چند تکنیک بسیار موفق بوده است ،اول ایجاز و در عین لب و غیره م یانجامد .
حال حفظ ماهیت کلمه ،دوم استفاد‌هی متناوب و چندگانه از هر برای معنای فلسفی ب هکار م یروند .
کلمه ،سوم به هم زدن معانی عادی کلمات عاشقانه و کار بردن دل م یکنم با یک دیازپام صد هم
چندگان هی آنها در متن و همی نطور بر قرار تناسب میان تضاد عمیق تر از ریش ههای خارهای بیابا نها به انتها م یرسد
میان کلمات و معنای ضمنی آنها با یکدیگر .م یتوان گفت شاعر قص ههای تو و
در این مجموعه در تجرب هی هرکدام از این تکنی کها موفق عمل از روشنایی آب خبری نیست ب یخوابی های من…
کرده است و مجموع هی شعر در خور توجهی را به مخاطب خود به نفت م یرسم
شب اما درمانی ندارد( .صفح هی )۷
ارائه داده است . خاورمیان های م یشوم برای خودم نمون هی ای نگونه کارکردها را در اکثر اشعار این مجموعه م یتوان
با تردید عشق بهتر است یا ثروت ... دید .در اکثر اشعار فضاهای ایجادشده معنای اولیه را که به ذهن
●◆● مخاطب متبادر م یکند مضامین عاطفی است ،اما شاعر در طول
ای نهمه نفت چرخش های متناوب در متن م یتواند علاوه بر تکیه بر مضامین
فقط جان م یدهد برای به آتش کشیدن تمام خاورمیانه ... عاطفی ،دیگر مفاهیم را در لای ههای زیرین معنایی در شعر
بگنجاند .برای این کار بعضی از کلمات در جای خودشان ب هکار
(صفح هی )۲۱ نم یروند .مثلًا جاذبه و نیوتن در این سطرها که همزمان قادرند
اکثر اشعاردر این مجموعهدر سطرهای کوتاهی خلاصه م یشوند، چند معنی را منتقل کنند.
باای نحال به نظر م یرسد که ایجاز حاصله در شعر خللی در اتفاق م یافتم بر لبانت
زیباسازی سطرها و همی نطور زبان تکنیکی شعر ایجاد نکرده نه من نیوتن ام
است ،شاعر در طول همین سطرهای کوتاه و در عین ایجاز حاصله
در شعر قادر است تا به بیان مفاهیم عمیق فلسفی بپردازد ،این نه جاذب هی تو نیازی به کشف شدن دارد
تکنیک در اکثر شعرهای کوتاه این مجموعه تکرار شده است، به دندان م یکشمت باپوست( .صفح هی )۹
ب هعبار تدیگر ایجاز حاصلهدر شعر برای بیاندقیق معانی ،توانسته رویکردهای عاطفی ،مضامین عاشقانه در این مجموعه بسیار قوی
است فرم خاص و الگوی ایجاز متفاوتی را در زبان شعر ایجاد کند هستند ،اکثر اشعار با این محتوا سروده شد‌هاند اما در عین حال
که به نوعی بامعنای حاصله در تضاد است .شاعر در اکثر شعرهای میان این مضامین و کلمات استفاد‌هشده گاهی تضادی عمدی
این مجموعه نشان م یدهد که برای نشان دادن معانی عمیق پیش م یآید ،به نظر م یرسد هدف شاعر از این تضاد بنای شکل
متفاوتی از این مضامین به مخاطب خود باشد .در بسیاری از
نیازی به استفاده از زیاد‌هگویی و یا زیاد نوشتن نیست . شعرهای این مجموعه ،شک لگیری و بیان مضامین عاشقانه از فرم
و حالت کلیش های همیشگی خود خارج م یشود و در عوض فضا
گرد نیست زمین آقای گالیله عزیز! و الگوی متفاوتی را م یتواند شکل دهد .ب های نترتیب شاعر با این
وگرنه من که یک مضمون کلیشه را ب هکار م یبرد ،اما این مضمون وقتی که
در ارتباط با المن تهای متفاوت شعری قرار م یگیرد ،دیگر حالت
پس از ای نهمه جست و جو گرداگرد آن تکرار ندارند بلکه م یتوانند الگوی جدیدی را ارائهدهند برای مثال
دست کم
موطن خودم را باید م ییافتم (صفح هی )۲۵
ازدیگر ویژگ یهای این مجموعه استفاد‌هی مکرر از عناصر طبیعی
و ربط آنها به مفاهیم غیرمادی است .شاعر در این مجموعه
استفاد‌هی کلمات و چینش آنها را تنها به طیف خاصی محدود
نکرده است ،بااینکه تم اصلی و غالب کتاب حول عاشقانه است،
اما گاهی میان آنها م یتوان رویکردهای اجتماعی را هم دید ،این
رویکردها عموماً در بستر خاصی از بازی کلمات پنهان م یشوند
باای نحال به دایر‌هی استفاده از کلمات توسط شاعر وسعت
م یبخشند .
