Page 8 - Issue No.1388

‫‪8‬‬

‫سال ‪ / 23‬شماره ‪ - 1388‬جمعه ‪ 6‬نیدرورف ‪1395‬‬

‫سود شرکت را دریافت کند‪.‬‬ ‫اساس قانون کمپانی لیانازوف هیچ صیاد ایرانی حق صید ماهی‌هایی‬ ‫«ادامه‌ی صفحه ‪۷‬‬
‫‪ ‬این افت و خیزها تا چند سال بعد ادامه داشت تا در سال ‪۱۳۰۶‬‬ ‫چون اسبله‪ ،‬اردک‌ ماهی‪ ،‬ماش ماهی‪ ،‬شگ ماهی‪ ،‬مارماهی و سوف‬
‫قرارداد جدید عقد شد و طبق آن بهره‌برداری از آبزیان آب‌های ایران‬ ‫را نداشت‪ .‬البته جدال اصلی بر سر ماهی سوف بود که گروهی آن‬ ‫لیانازوف چند سالی در مورد صنعت شیلات شمال ایران تحقیق کرده‬
‫در دریای خزر‪ ،‬برای مدت ‪ ۲۵‬سال به شرکت مختلط ماهی ایران‬ ‫را فلس‌دار و حلال و گروهی آن را بدون فلس و حرام م ‌یدانستند‪.‬‬ ‫‪ In touch with Iranian diversity‬بود و به مدت شش سال به مبلغ ‪ ۵۶‬هزار تومان اجاره کرد‪ .‬براساس‬
‫و شوروی واگذار گردید‪ .‬بر اساس این قرارداد حق‌الامتیاز سالیانه‬ ‫لیانازوف که شناخت کاملی از جامعه ایران داشت دست به دامان‬ ‫شرط دوم این اجاره‌نامه لیانازوف متعهد می‌شد که وجه اجاره را از‬
‫امتیازی که واگذار و از طرف کمپانی به دولت ایران پرداخت می‌شد‬ ‫یکی از علما شد و او نیز بر اساس شریعت اعلام کرد از آنجا که صید‬ ‫بابت شیلات و عمل صید ماهی‪ ‬که در شرط اول مذکور است مبلغ‬
‫عبارت از ‪ ۸۰‬هزار تومان در سال از عایدات مطلق کمپانی و تقسیم‬ ‫ماهیان بدون فلس در اسلام حرام است ماهی سوف حاج طرخان که‬ ‫‪ ۶۵‬هزار تومان پول قرانی رایج ایران در هر یک سال در دو قسط‬
‫منفعت خالص بالمناصفه صدی پنجاه بین شرکا بود‪ .‬شرکت مختلط‬ ‫از مهم‌ترین گونه‌های اردک ماهی است به خاطر داشتن فلس‌های‬ ‫مساوی که عبارت از پانزدهم ماه ژوئن و پانزدهم ماه اوت سنوات آتیه‬
‫ماهی ایران و شوروی در ‪ ۲۵‬سال فعالیت خود زیان‌های زیادی به‬ ‫بوده باشد به وکلای دولت علیه ایران در دارالخلافه تهران کارسازی‬
‫زنجیره حیاتی و اقتصادی آبزیان زد و باعث کاهش ذخایر ماهی‬ ‫فوق‌العاده ریز هرچند حرام نیست اما صید آن مکروه است‪.‬‬ ‫کند‪ .‬براساس این قرارداد لیانازوف اگر وجه اجاره را در مهلت داده‬
‫شد‪ .‬بهمن ‪ ۱۳۳۱‬در سالی که دولت مصدق سیاست اقتصاد بدون‬ ‫به دنبال چنین حکمی بود که سردار منصور حاکم انزلی امتیاز صید‬ ‫شده پرداخت نکند باید تنزیل پس افتاده را از قرار تومانی یکصد‬
‫نفت را پیش گرفته بود‪ ،‬این قرارداد به پایان رسید و دولت ایران با‬ ‫ماهی حلال را به مبلغ ‪ ۲۲‬هزار تومان از لیانازوف اجاره کرد و ‪۸۰‬‬
‫درخواست روس‌ها برای تجدید قرارداد مخالفت کرد و به مردم شمال‬ ‫هزار تومان به صیادان انزلی اجاره داد با این شرط که اگر سوف صید‬ ‫دینار برابر ماهی ‪ ۱۱۲‬در هر سال کارسازی نماید‪.‬‬
‫ایران این نوید را داد که شیلات شمال را ملی م ‌یکند‪ .‬نخس ‌توزیر‬ ‫کردند به کمپانی تحویل دهند و بهایش را از آن‌ها بگیرند‪ .‬کمپانی‬
‫در گف ‌توگو با سادچیکف‪ ،‬سفیر شوروی در ایران‪ ،‬او را از این تصمیم‬ ‫لیانازوف همچنین در اعلامیه‌ای خط سیر ویژه‌ای برای صیادان‬ ‫این قرارداد به امضای میرزا سعیدخان وزیر امور خارجه و کامرا ‌ن‬
‫آگاه کرد و گفت‪« :‬این اقدام نباید باعث دلخوری شوروی شود‪ .‬ما‬ ‫ایرانی تعیین کرد و علاوه بر ممنوع کردن صید این ماه ‌یها در‬ ‫میرزا رسید‪ .‬این قرارداد با اف ‌توخیزهای زیادی همراه بود‪ .‬او در‬
‫دیگر قرار نداریم که منابع خود را در اختیار دیگران بگذاریم‪ .‬فروش‬ ‫ماه‌هایی از سال صید ماهی سفید را نیز با محدودی ‌تهایی همراه کرد‪.‬‬ ‫ابتدای گرفتن این امتیاز سر ناسازگاری گذاشت و از پرداخت پول‬
‫تولیدات مازاد بر مصرف داخلی نه تنها مانعی نخواهد داشت بلکه‬ ‫تا سال ‪ ۱۳۰۶‬که تاریخ انعقاد قرارداد جدید شرکت مختلط ماهی‬ ‫خودداری کرد‪ .‬این عدم پرداخت باعث شد تا امتیاز از او باز پس گرفته‬
‫بر پایه بهای عادلانه جهانی و حفظ منافع ملی تشویق هم خواهد‬ ‫ایران و شوروی برای بهر‌هبرداری از آبزیان دریای شمال است‪ ،‬برادران‬ ‫شود و اسباب صیادی او توقیف شود و او مجبور به پرداخت اجاره بها‬
‫لیانازوف و مدتی هم شخصی به نام گریگور پطروویچ وانتسوف‪،‬‬ ‫شود‪ .‬دولت ایران در ذ ‌یالقعده ‪ ۱۳۰۱‬پیمان تازه‌ای با او امضا کرد که‬
‫شد…»‬ ‫به ضمانت تجارتخانه تومانیانس‪ ،‬از این امتیاز به عنوان مستأجر‬ ‫دو مورد دیگر به آن افزوده شد که به استناد آن‪ ‬اگر‪ ‬اجار‌هدار بیش‬
‫در ‪ ۱۲‬بهمن ‪ ۱۳۳۱‬مجلس شورای ملی با تأسیس سازمانی به اسم‬ ‫بهره‌برداری کرد‪ .‬جنگ جهانی اول و درگیری روسیه همزمان با‬ ‫از یک ماه از پرداخت اجاره خودداری م ‌یکرد ‪ ۱۲‬درصد بهره بابت‬
‫شیلات ملی ایران موافقت کرد و این شرکت زیر نظر وزارت دارایی‬ ‫جنگ در انقلاب داخلی‪ ،‬شرکت لیانازوف را نیز با مشکلاتی روب ‌هرو‬ ‫دیرکرد اجاره به دولت بپردازد و اگر دولت خواست که صید ماهی‬
‫فعالیت خود را آغاز کرد‪ .‬به دنبال آن تمام تابلوهای شرکت در‬ ‫کرد به طوری که این کمپانی پیشنهاد تشکیل شرکت سهامی را‬ ‫فل ‌سدار را خود به دست گیرد ‪ ۱۲‬هزار تومان از اجاره سالیانه بکاهد‪.‬‬
‫شهرهایی چون بندرانزلی و رشت و لاهیجان به پایین آمد و مدارس‬ ‫به احمدشاه دا د‪ .‬با پیروزی انقلابیون در روسیه این اجاره‌نامه به‬
‫تهران و سایر شهرها به شکرانه این اتفاق ملی تعطیل شد و صیادان‬ ‫تومانیانس واگذار شد‪ .‬اما این پایان داستان لیانازوف‌ها و شیلات‬ ‫هنوز زمان اجاره لیانازوف پایان نیافته بود که شش سال دیگر آن‬ ‫‪Vol. 23 / No. 1388 - Friday, Mar. 25, 2016‬‬
‫ایرانی بعد از بیش از ‪ ۱۵۰‬سال تورهای خود را به اسم ایران به آب‬ ‫نبود‪ .‬در ‪ ۱۲‬خرداد ‪ ۱۲۹۷‬دولت ایران به دلیل عدم پرداخت تعهدات‬ ‫را تمدید کردند و او پذیرفت سالیانه ‪ ۶‬هزار تومان به بهای اجاره‬
‫انداختند و از نعمتی که طبیعت به آ ‌نها اعطا کرده بهره گرفتند تا‬ ‫کمپانی قرارداد را لغو کرد و حکم توقیف اموال را گرفت‪ .‬برادران‬ ‫بپردازد‪ .‬این قرارداد چندین بار تمدید شد تا مرگ لیانازوف در سال‬
‫شیلات ایران از صادرات ماهی‌های خاویاری و گوشتی و تزیینی و‬ ‫لیانازوف در راه ایران بودند که یکی از برادران به نام استپان در ادسا‬ ‫‪ ۱۹۰۳‬که هنوز سه سالی از قرارداد باقی مانده بود‪ .‬در این سال‬
‫گیاهان دریایی سالیانه درآمدی نزدیک به درآمد نفت داشته باشد‪.‬‬ ‫خودکشی کرد‪ .‬این کشمکش‌ها در سال‌های بعدی ادامه داشت تا در‬ ‫امین‌السلطان و پسر و وارث لیانازوف گئورکی قرارداد تازه‌ای بست‬
‫نهایت در ‪ ۲۹‬ژوییه ‪ ۱۹۱۹‬اعتبارنامه‌ای با گریگور پطرویچ وانیتسوف‬ ‫‪ ۵‬ساله که به اضافه هر سال هزار و نیم امپریال روسی باید پرداخت‬
‫‪ ‬منابع‪:‬‬ ‫امضا شد و حق بهر‌هبرداری از دریای خزر را به او اجاره داد‪ .‬بر اساس‬
‫‪ -۱‬تاریخ ایران در زمان قاجار‪ ،‬علی‌اصغر شمیم‬ ‫این قرارداد شیلات به مدت بیست سال به وانیتسوف واگذار شد‪.‬‬ ‫می‌شد‪.‬‬
‫‪ -۲‬تاریخ شیلات در ایران‪ ،‬افشین پرتو‪ ،‬انتشارات فرهنگ ایلیا‪۱۳۹۱ ،‬‬ ‫اجاره بها در سال اول ‪ ۱۰۰‬هزار تومان و در سال‌های بعدی با اضافه‬
‫شدن ‪ ۵۰‬هزار تومان در سال پنجم به ‪ ۳۵۰‬هزار تومان می‌رسید و‬ ‫لیانازوف پسر پهنه اجاره خود را به دو بخش استرآباد و آستاراخان‬ ‫‪8‬‬
‫‪ -۳‬آرشیو روزنامه اطلاعات‪ ،‬سال ‪۱۳۳۱‬‬ ‫در نهایت از سال ششم تا آخرین سال باید هر ساله ‪ ۵۰۰‬هزار تومان‬ ‫تقسیم کرد و صید در بخش ماهی‌های خاویاری را در دست خود‬
‫به ایران پرداخت می‌کرد‪ .‬اما سرنوشت وانیتسوف نیز با ورشکستی‬ ‫گرفت و به ماهیگیران بومی اعلام کرد که تنها اجازه دارند ماهی‬
‫تومانیانس و آغاز روابط تازه ایران و شوروی به بن‌بست رسید و با‬ ‫حلال و فل ‌سدار را صید کنند و اگر در تور آ ‌نها ماهی‌های بدون فلس‬
‫تشکیل کمیسیون حکمیت در ‪ ۱۰‬آبان ‪ ۱۳۰۱‬دولت ایران موظف‬ ‫را بگیرند باید به کمپانی تحویل دهند‪ .‬این قرارداد تقریباً همزمان با‬
‫شد تا هشت سال دیگر شیلات را به لیانازو ‌فها واگذار و ‪ ۵۰‬درصد‬ ‫قرارداد دارسی که امتیاز استخراج و بهره‌برداری از نفت ایران را به‬
‫شرکت انگلیسی رویترز م ‌یداد امضا شد و حق صید خاویار که مانند‬
‫نفت یکی از سرمایه‌های ملی ایران بود را به لیانازو ‌فها م ‌یداد‪ .‬بر‬