Page 28 - shahrvand BC No.1324
P. 28
کلام و صلح زنانه :نگاهی به مجموع ٔه شعر ولنتاین -گوسفند سفید 28ادبیات :
صلح و جنگ ارتباط معناداری برقرار کند .زن بودن شاعر در اکثر اشعار شاعر با بسط ویژگیهای زنانه به پدیدههای کلی و جهانشمول ،شعر خود را آزاده دواچی نقد و
از نگاه صرفاً کلیشهای جنسیتی فاصله م یگیرد و زبان متفاوتی را در شعر به یک جغرافیای خاص محدود نم یکند ،بلکه آنچه در آن هویدا است ارتباط بررسی
بنیان م ینهد .ای نگونه واسازی در اکثر اشعار تکرار میشوند و هر چه او ،کلمه و احساسات و عواطف زنانه با کل پدیدهها و رویکردهای هستی
بیشتر پیش م یروند بیشتر میتوانند به بازسازی نگاه شاعر به پدیدههای است .از سوی دیگر شاعر ،با استفاده از همین واژهسازی ب هخصوص تأکید در دنیای پرخشونت امروزی که سال / 22شماره - 1324جمعه 12ید 1393
خاص جهانشمول سیاسی -اجتماعی کمک کنند برای مثال در شعر آوار بر زن بودن ب هخوبی میتواند بهنقد پدیدههای اجتماعی و خشونتهای علیه رفتارهای انسانی تحت تأثیر جنگ
میتوان این بازنمودها را ب هخوبی دید که نگاه زنانٔه شاعر گسترش م ییابد : زنان بپردازد .این واژهسازیها و به تصویر کشیدنها محدود به یک رویکرد قرارگرفته است ،ادبیات صلح نقش In touch with Iranian diversity
خاص نیست ،بلکه بازتاب شرایط زندگی شاعر ب هعنوان یک زن است برای مؤثری در بازنمایی و تلاش انسان
بازوی چپم مقداری قلب دارد مثال در این شعر که شاعر بهصورت نمادین ب هنقد پدیدههای مردسالاری برای از میان بردن خشونت و به میان کشیدن صلح دارد .صلحی که از Vol. 22 / No. 1324 - Friday, Jan. 2, 2015
و سرسوزنی زنی در من راه میرود علیه زنان م یپردازد ،کلیش ههای علیه زنان را واسازی م یکند و میتواند در میان کلمات خودش را نشان م یدهد و درنتیجه میتواند تأثیر مضاعفی
روندهای که به دیوار می پچید و به دیوار م یخزد فضای شعر به تصویر بکشد درعینحال کلمات هرکدام کارکردهای متفاوتی بر مخاطب برای نشان دادن آثار مخرب جنگ و خشونت در جهان و در 28
جامعه داشته باشد .در سالهای گذشته ،در آثار شاعران ایرانی تلاش برای
ایست میدهم یافتهاند برای مثال در این شعر : تصویرسازی از صلح و بازنمود عواقب خشونت یکی از تمهای اصلی در
دیوار شلوارتان را اگر دامن کنند آثار شاعران و نویسندگان ایرانی ب هخصوص آثار بعد از انقلاب را تشکیل
می دهد . در آثار این دسته از شاعران ،فضای شک لگرفته شده عموماً
در من سرزمینی پابرجا چند دور دور خودتان م یچرخید؟ فضای منحصربهفردی بوده است ،فضایی که قادر است زشتیهای خشونت
ایست! اگر دامنم را شلوار کنید … .لابد میدوم تا ته دشت را به تصویر بکشد .درعینحال کلمات جایگاه متفاوتی دارند و کارکردهای
متفاوتی را در سطح زبان شعر ایجاد م یکنند .
کمی آنطر فتر زنی از دیوار برم یخیزد حالا اگر اجازه بفرمایید در میان اشعار صلح ،تعداد بسیاری از این شاعران را زنان تشکیل م یدهند.
بازوی چپم را م یگیرد میخواهم خیابان را راه بروم (صفحٔه )۲۴ شعرهای شکلگرفته شده در اکثر این مجموعه از زاویٔه زنان به بازسازی
شاید مقداری زن و یا مثال دیگر در این شعر که شاعر ب هخوبی میتواند با استفاده از کلمات مفهوم صلح در ادبیات منجر شده است .حضور زنان در ای نگونه ادبیات
صرفاً زنان به نمایش کلیشههای رایج علیه زنان و درنتیجه نقد آنان بپردازد بهخصوص آ ز آنجایی اهمیت دارد که قادر است به پررنگ کردن نقش زنان
از ساتن خاکستری روسریش برای مثال در این شعر با نام پوچ از آرایشگاه تهران میتوان رویکردهای در پیشبرد صلح در جامعه منجر شود .از سوی دیگر تلاش شاعران زن برای
دیوارهایم را آوار کند (صفحٔه )۶۱-۶۰ متفاوت شاعر را نسبت به کلیشهها و پدیدههای اجتماعی علیه زنان دید : بازنمایی صلح در ادبیات ب هنوعی در ارتباط با تلاشهای آنان در جامعه برای
نقد شاعر از پدیدههای سیاسی برای بازنمود صلح ،حالتی شعارگونه ایجاد تشکلهای مدنی و حمایت زنان از صلح است و بهاینترتیب قادر
نم یگیرند ،بلکه با استفاده از واسازی و استفادٔه نمادین از کلمات خاص آن قیچی را بیاور است تا پیوندی میان این فعالیتها و نقش زنان در ادبیات باشد .
در طول اشعار ،عوض میشوند و قادرند که در پس معنای مجازی و م یخواهم انگشتانم را قیچی کنم مجموعٔه شعر ولنتاین گوسفند سفید سرودٔه ر یرا عباسی که توسط
استعاری ،معنای حقیقی خود را نیز به مخاطب منتقل کنند .برای مثال آن ناخ نگیر تا لبهای فروبستٔه باریک را یکجا بچینم انتشارات نصیرا منتشرشده است ،دارای ای نچنین خصوصیاتی است .شاعر
در شعر بیماری نفت که اشکال مختلفی از واژه آرایی را برای انتقال مفهوم در این مجموعه نهتنها به بازنمودهای جهانی خشونت پرداخته است ،بلکه
متفاوت میتوان دید ،درعینحال نقد شاعر از قدرت و سیاست نیز در همین آن چاقوی تیز با نگاهی زنانه زوایای مختلف خشونت علیه زنان را به نمایش گذاشته
که چشم م یبیند و پلک م یبندد است .در این مجموعه شعر دو نگاه مختلف به صلح را میتوان دید نگاهی
واساز یها شکل م یگیرد : جهانشمول که از صلح سخن میگوید و نگاهی زنانه که بازتاب تجارب زنانٔه
ویروس جهان را شناختم و آن بند که بند م یاندازد ابرویی را شاعر و نقد او از این پدیدههاست .
که زن با مرد صورتی نابرابر دارد
قدرت! من نرخ چشمها گرگی خریدهام
فروتنی با گردن لاغرش میمیرد برای روزهایی که از جنگ میترسم
لبها
و در برابر تقدس تنت ناخ نها را پرداختهام زوزه بکش ای گرگ
سوسکها قد علم م یکنند نگرانم نباش که نم یدانم انگشت پا مهمتر است یا دستها بر جهان تک هپارهام
جهان به ویروس آغشته است هم هچیز را بهحساب فراموشی این شعر من فقط صدای انسانم (صفحٔه )۱۶
اشتباه م یکنم (صفحٔه )۳۸ چرخش شاعر میان زوایای مختلف فردی و جمعی ب هنوعی تلاش او را برای
تنم را بپوشان آشنازدایی شاعر از کلماتی مثل قیچی ،ناخ نگیر و چاقو در این شعر ب هنوعی بازسازی صلح در کلام نشان میدهد ،آشنازدایی از کلمات در این مجموعه
این کرٔه خاکی نان در ارتباط با بازنمایی خشونت علیه زنان در جامعه است که بهصورت نمادین شعر کارکردهای متفاوتی پیداکرده است ،اما درهرصورت میتوان نگاه زنانٔه
وقتی عنکبوتها میمون شدند (صفحٔه )۱۱۲ از لابهلای کلمات خاص به تصویر کشیده م یشوند .همین امر موجب شاعر را در بازسازی روای تها دید .این بازسازیهای گاها از تکرار کلمات
شاعر در این میان با نگاهی زنانه قدرت را نقد م یکند ،قدرتی که از دیدگاه میشود که شاعر بتواند در عین اشاره به پدیدههای خاص مثل آرایشگاه، ممنوعه شروع م یشوند تا روایتهای زنانه را در لابهلای ویژگیهای اصلی
او تنها محدود به جنگهای عریان نشده است ،بلکه شاعر نشان م یدهد بتواند بسامد معنایی را در شعر گسترش بدهد و بهای نترتیب بازنمایی شعر پنهان کنند:
چه طور قدرت به خشونت و درنهایت حذف زنان در این چرخه تبدیلشده متفاوتی را از زن و کلیشههای علیه آنان در جامعه به تصویر بکشد .از سوی
است .اما شاعر در این شعر ،ب هعنوان یک زن که همیشه قدرت تلاش دیگر هرکدام از این تصویرها با نگاه صلحآمیز شاعر گره م یخورد و در طول دکمههایم باز باز
در سرکوب او داشته است سکوت نم یکند بلکه قادر است تا از لابهلای اشعار جابجا میشود و هرکدام کارکرد متفاوتی پیدا م یکند .برای مثال در انگار کمی بوی شیر م یدهم
واژههای مختلف فریاد زنانٔه خود را بیان کند و درنتیجه در برابر این قدرت شعر تهران ۲دوباره این آشنازداییها و کارکردهای متفاوت را میتوان دید
سرکو بگر که ازقضا تن زنانٔه او را نشانه گرفته است بایستد : حالا زندگ یام گرسنه
چشمانم را درآورند راه بدهید نوزادم خیلی گرسنه
بوووووووووووووق و من دهان باز م یکنم روی بالش
و من که زنم اتفاق ناگواری نیست
لا کپشت ب یدندانی هستم مهمان قلبی دارم و هق هق ام را
خیابان یک طرفه خفه
از چرم اتفاق ناگواری برادرانه راه بدهید خفه
ای پالودگان نوع بشر زنی زیر باطوم زنی
خفه م یکنم
اجازه نگرفت هام گیرکردهام چقدر صدای سوت پسرک زندگی ست
برای چشمان مهتاب گرفتٔه شما راه بدهید ( صفحٔه )۴۲
و یا در شعر زاویه که دوباره میتوان این نگاه استعاری شاعر را دید: چقدر صدای سوت پسرک
سرود بیمارستان بخوانم خالی از جنگ پر از عاشقی
م یخوانم …. درونم ریزریز
لخت و من چقدر برای سوت زدنش
در فریزرهای بزرگ قدرت سای هام میلرزد میان زندگی (صفحٔه )۱۹
رودههایم جای چن گهای بیشمار شماست (صفحٔه )۱۱۳ تکرار چیزی ست
نگاه پرس شگر و کنجکاوانٔه شاعر از قدرت و همی نطور سرکوب زن ب هعنوان شب تو را فرامیخواند
مظهر اصلی قدرت در اکثر شعرهای این مجموعه تکرار میشود .م یتوان
گفت شاعر در این مجموعه با چالش کشیدن قدرت و تلاش به تصویر بوسهای بر شانهام
کشیدن صلح از دیدگاه زنانٔه خو د در تلاش است تا در برابر این قدرت قامتم زنانه
بایستد .نگاه زنانٔه شاعر در این مجموعه سرکوب نم یشود ،بلکه ب هصورت قامت بگیر
منتقد اصلی از قدرت باقی میماند .شاعر در این مجموعه نشان م یدهد که
ب هعنوان یک زن تا چه حد تجربٔه فردی او از عدم صلح در جهان به تجارب ما به تکرار لخت و درو نریز میشویم
زنان و مادران در سراسر دنیا به هم مربوط است .کلمات در این مجموعه با استفادٔه شاعر از کلماتی ای نچنینی که صرفاً بار زنانه دارند در اکثر اشعار
همان نگاه زنانه میایستد و به این قادرند ب هعنوان بخش عظیمی از بازنمایی تکرار م یشود و ب هنوعی قادر است تا میان شاعر ،کلمات و نگاه زنانٔه او به
صلح از دیدگاه زنانه در شعر یاری رسانند.
صلح و جنگ ارتباط معناداری برقرار کند .زن بودن شاعر در اکثر اشعار شاعر با بسط ویژگیهای زنانه به پدیدههای کلی و جهانشمول ،شعر خود را آزاده دواچی نقد و
از نگاه صرفاً کلیشهای جنسیتی فاصله م یگیرد و زبان متفاوتی را در شعر به یک جغرافیای خاص محدود نم یکند ،بلکه آنچه در آن هویدا است ارتباط بررسی
بنیان م ینهد .ای نگونه واسازی در اکثر اشعار تکرار میشوند و هر چه او ،کلمه و احساسات و عواطف زنانه با کل پدیدهها و رویکردهای هستی
بیشتر پیش م یروند بیشتر میتوانند به بازسازی نگاه شاعر به پدیدههای است .از سوی دیگر شاعر ،با استفاده از همین واژهسازی ب هخصوص تأکید در دنیای پرخشونت امروزی که سال / 22شماره - 1324جمعه 12ید 1393
خاص جهانشمول سیاسی -اجتماعی کمک کنند برای مثال در شعر آوار بر زن بودن ب هخوبی میتواند بهنقد پدیدههای اجتماعی و خشونتهای علیه رفتارهای انسانی تحت تأثیر جنگ
میتوان این بازنمودها را ب هخوبی دید که نگاه زنانٔه شاعر گسترش م ییابد : زنان بپردازد .این واژهسازیها و به تصویر کشیدنها محدود به یک رویکرد قرارگرفته است ،ادبیات صلح نقش In touch with Iranian diversity
خاص نیست ،بلکه بازتاب شرایط زندگی شاعر ب هعنوان یک زن است برای مؤثری در بازنمایی و تلاش انسان
بازوی چپم مقداری قلب دارد مثال در این شعر که شاعر بهصورت نمادین ب هنقد پدیدههای مردسالاری برای از میان بردن خشونت و به میان کشیدن صلح دارد .صلحی که از Vol. 22 / No. 1324 - Friday, Jan. 2, 2015
و سرسوزنی زنی در من راه میرود علیه زنان م یپردازد ،کلیش ههای علیه زنان را واسازی م یکند و میتواند در میان کلمات خودش را نشان م یدهد و درنتیجه میتواند تأثیر مضاعفی
روندهای که به دیوار می پچید و به دیوار م یخزد فضای شعر به تصویر بکشد درعینحال کلمات هرکدام کارکردهای متفاوتی بر مخاطب برای نشان دادن آثار مخرب جنگ و خشونت در جهان و در 28
جامعه داشته باشد .در سالهای گذشته ،در آثار شاعران ایرانی تلاش برای
ایست میدهم یافتهاند برای مثال در این شعر : تصویرسازی از صلح و بازنمود عواقب خشونت یکی از تمهای اصلی در
دیوار شلوارتان را اگر دامن کنند آثار شاعران و نویسندگان ایرانی ب هخصوص آثار بعد از انقلاب را تشکیل
می دهد . در آثار این دسته از شاعران ،فضای شک لگرفته شده عموماً
در من سرزمینی پابرجا چند دور دور خودتان م یچرخید؟ فضای منحصربهفردی بوده است ،فضایی که قادر است زشتیهای خشونت
ایست! اگر دامنم را شلوار کنید … .لابد میدوم تا ته دشت را به تصویر بکشد .درعینحال کلمات جایگاه متفاوتی دارند و کارکردهای
متفاوتی را در سطح زبان شعر ایجاد م یکنند .
کمی آنطر فتر زنی از دیوار برم یخیزد حالا اگر اجازه بفرمایید در میان اشعار صلح ،تعداد بسیاری از این شاعران را زنان تشکیل م یدهند.
بازوی چپم را م یگیرد میخواهم خیابان را راه بروم (صفحٔه )۲۴ شعرهای شکلگرفته شده در اکثر این مجموعه از زاویٔه زنان به بازسازی
شاید مقداری زن و یا مثال دیگر در این شعر که شاعر ب هخوبی میتواند با استفاده از کلمات مفهوم صلح در ادبیات منجر شده است .حضور زنان در ای نگونه ادبیات
صرفاً زنان به نمایش کلیشههای رایج علیه زنان و درنتیجه نقد آنان بپردازد بهخصوص آ ز آنجایی اهمیت دارد که قادر است به پررنگ کردن نقش زنان
از ساتن خاکستری روسریش برای مثال در این شعر با نام پوچ از آرایشگاه تهران میتوان رویکردهای در پیشبرد صلح در جامعه منجر شود .از سوی دیگر تلاش شاعران زن برای
دیوارهایم را آوار کند (صفحٔه )۶۱-۶۰ متفاوت شاعر را نسبت به کلیشهها و پدیدههای اجتماعی علیه زنان دید : بازنمایی صلح در ادبیات ب هنوعی در ارتباط با تلاشهای آنان در جامعه برای
نقد شاعر از پدیدههای سیاسی برای بازنمود صلح ،حالتی شعارگونه ایجاد تشکلهای مدنی و حمایت زنان از صلح است و بهاینترتیب قادر
نم یگیرند ،بلکه با استفاده از واسازی و استفادٔه نمادین از کلمات خاص آن قیچی را بیاور است تا پیوندی میان این فعالیتها و نقش زنان در ادبیات باشد .
در طول اشعار ،عوض میشوند و قادرند که در پس معنای مجازی و م یخواهم انگشتانم را قیچی کنم مجموعٔه شعر ولنتاین گوسفند سفید سرودٔه ر یرا عباسی که توسط
استعاری ،معنای حقیقی خود را نیز به مخاطب منتقل کنند .برای مثال آن ناخ نگیر تا لبهای فروبستٔه باریک را یکجا بچینم انتشارات نصیرا منتشرشده است ،دارای ای نچنین خصوصیاتی است .شاعر
در شعر بیماری نفت که اشکال مختلفی از واژه آرایی را برای انتقال مفهوم در این مجموعه نهتنها به بازنمودهای جهانی خشونت پرداخته است ،بلکه
متفاوت میتوان دید ،درعینحال نقد شاعر از قدرت و سیاست نیز در همین آن چاقوی تیز با نگاهی زنانه زوایای مختلف خشونت علیه زنان را به نمایش گذاشته
که چشم م یبیند و پلک م یبندد است .در این مجموعه شعر دو نگاه مختلف به صلح را میتوان دید نگاهی
واساز یها شکل م یگیرد : جهانشمول که از صلح سخن میگوید و نگاهی زنانه که بازتاب تجارب زنانٔه
ویروس جهان را شناختم و آن بند که بند م یاندازد ابرویی را شاعر و نقد او از این پدیدههاست .
که زن با مرد صورتی نابرابر دارد
قدرت! من نرخ چشمها گرگی خریدهام
فروتنی با گردن لاغرش میمیرد برای روزهایی که از جنگ میترسم
لبها
و در برابر تقدس تنت ناخ نها را پرداختهام زوزه بکش ای گرگ
سوسکها قد علم م یکنند نگرانم نباش که نم یدانم انگشت پا مهمتر است یا دستها بر جهان تک هپارهام
جهان به ویروس آغشته است هم هچیز را بهحساب فراموشی این شعر من فقط صدای انسانم (صفحٔه )۱۶
اشتباه م یکنم (صفحٔه )۳۸ چرخش شاعر میان زوایای مختلف فردی و جمعی ب هنوعی تلاش او را برای
تنم را بپوشان آشنازدایی شاعر از کلماتی مثل قیچی ،ناخ نگیر و چاقو در این شعر ب هنوعی بازسازی صلح در کلام نشان میدهد ،آشنازدایی از کلمات در این مجموعه
این کرٔه خاکی نان در ارتباط با بازنمایی خشونت علیه زنان در جامعه است که بهصورت نمادین شعر کارکردهای متفاوتی پیداکرده است ،اما درهرصورت میتوان نگاه زنانٔه
وقتی عنکبوتها میمون شدند (صفحٔه )۱۱۲ از لابهلای کلمات خاص به تصویر کشیده م یشوند .همین امر موجب شاعر را در بازسازی روای تها دید .این بازسازیهای گاها از تکرار کلمات
شاعر در این میان با نگاهی زنانه قدرت را نقد م یکند ،قدرتی که از دیدگاه میشود که شاعر بتواند در عین اشاره به پدیدههای خاص مثل آرایشگاه، ممنوعه شروع م یشوند تا روایتهای زنانه را در لابهلای ویژگیهای اصلی
او تنها محدود به جنگهای عریان نشده است ،بلکه شاعر نشان م یدهد بتواند بسامد معنایی را در شعر گسترش بدهد و بهای نترتیب بازنمایی شعر پنهان کنند:
چه طور قدرت به خشونت و درنهایت حذف زنان در این چرخه تبدیلشده متفاوتی را از زن و کلیشههای علیه آنان در جامعه به تصویر بکشد .از سوی
است .اما شاعر در این شعر ،ب هعنوان یک زن که همیشه قدرت تلاش دیگر هرکدام از این تصویرها با نگاه صلحآمیز شاعر گره م یخورد و در طول دکمههایم باز باز
در سرکوب او داشته است سکوت نم یکند بلکه قادر است تا از لابهلای اشعار جابجا میشود و هرکدام کارکرد متفاوتی پیدا م یکند .برای مثال در انگار کمی بوی شیر م یدهم
واژههای مختلف فریاد زنانٔه خود را بیان کند و درنتیجه در برابر این قدرت شعر تهران ۲دوباره این آشنازداییها و کارکردهای متفاوت را میتوان دید
سرکو بگر که ازقضا تن زنانٔه او را نشانه گرفته است بایستد : حالا زندگ یام گرسنه
چشمانم را درآورند راه بدهید نوزادم خیلی گرسنه
بوووووووووووووق و من دهان باز م یکنم روی بالش
و من که زنم اتفاق ناگواری نیست
لا کپشت ب یدندانی هستم مهمان قلبی دارم و هق هق ام را
خیابان یک طرفه خفه
از چرم اتفاق ناگواری برادرانه راه بدهید خفه
ای پالودگان نوع بشر زنی زیر باطوم زنی
خفه م یکنم
اجازه نگرفت هام گیرکردهام چقدر صدای سوت پسرک زندگی ست
برای چشمان مهتاب گرفتٔه شما راه بدهید ( صفحٔه )۴۲
و یا در شعر زاویه که دوباره میتوان این نگاه استعاری شاعر را دید: چقدر صدای سوت پسرک
سرود بیمارستان بخوانم خالی از جنگ پر از عاشقی
م یخوانم …. درونم ریزریز
لخت و من چقدر برای سوت زدنش
در فریزرهای بزرگ قدرت سای هام میلرزد میان زندگی (صفحٔه )۱۹
رودههایم جای چن گهای بیشمار شماست (صفحٔه )۱۱۳ تکرار چیزی ست
نگاه پرس شگر و کنجکاوانٔه شاعر از قدرت و همی نطور سرکوب زن ب هعنوان شب تو را فرامیخواند
مظهر اصلی قدرت در اکثر شعرهای این مجموعه تکرار میشود .م یتوان
گفت شاعر در این مجموعه با چالش کشیدن قدرت و تلاش به تصویر بوسهای بر شانهام
کشیدن صلح از دیدگاه زنانٔه خو د در تلاش است تا در برابر این قدرت قامتم زنانه
بایستد .نگاه زنانٔه شاعر در این مجموعه سرکوب نم یشود ،بلکه ب هصورت قامت بگیر
منتقد اصلی از قدرت باقی میماند .شاعر در این مجموعه نشان م یدهد که
ب هعنوان یک زن تا چه حد تجربٔه فردی او از عدم صلح در جهان به تجارب ما به تکرار لخت و درو نریز میشویم
زنان و مادران در سراسر دنیا به هم مربوط است .کلمات در این مجموعه با استفادٔه شاعر از کلماتی ای نچنینی که صرفاً بار زنانه دارند در اکثر اشعار
همان نگاه زنانه میایستد و به این قادرند ب هعنوان بخش عظیمی از بازنمایی تکرار م یشود و ب هنوعی قادر است تا میان شاعر ،کلمات و نگاه زنانٔه او به
صلح از دیدگاه زنانه در شعر یاری رسانند.