Page 29 - Shahrvand BC No. 1216
P. 29
‫ادبیات‪/‬گفتوگو ‹‬

‫سال گذشــته در گف ‌توگویی در باب شعر امروز ایران که دکتر ماندانا‬ ‫مرگ یک بار که شهره و ماهور در خانه نبودندسادگی یا سرسپردگی؟‬
‫به سراغم آمد‬
‫زندیان زحمت طرح‏پرســ ‌شهایش را کشــیده بــود‪ ،‬دربار‌هی تقابل ‪29‬‬ ‫یک بعد از ظهر روزی تعطیل بود‬
‫رفتارشناس ِی یک جریان اما مرگ که تعطیل ‌نم ‌‌یفهمد‬
‫شــعری که تحت تعریف "جریان ساد‌هنویسی" َعلَم و‏حمایت م ‌یشود‬
‫با شعر زبا ‌نمحور و ســاختارگرا گفتم‪« :‬جریان ساد‌هنویسی عق ‌بگرد‬
‫را بعد از آن‏همه تجربه و تلاشــی که زبا ‌نشناســان و شاعرا ِن پیشرو‬
‫از ســر گذراند‌هاند‪ ،‬تبلیغ و ترویج م ‌یکند‪.‬‏شعری که محافظ ‌هکارانه از‬
‫رویکردهای نوین شــعر‪ ،‬روی برم ‌یتابد و به این نیز بســنده نم ‌یکند‬
‫سال متسیب ‪ /‬شماره ‪ - 1216‬جمعه ‪ 17‬رذآ ‪1391‬‬ ‫‏و با ســودای حذف آن رویکردها‪ ،‬در مطبوعات و رســان ‌هها و حتی با‬ ‫امــا آقای لنگرودی به جای ذکر نا ِم دســت کم یکی از این شــاعران‬
‫ســودجویی از تاجرمآب ِی‏برخی ناشــران‪ ،‬به ســرکوب گسترد‌هی آن‬ ‫معاصر‪ ،‬با نام بردن از سعدی‏و حافظ به عنوان شاعرانی که شعر ساده‬
‫دســت م ‌یزند‪ .‬این رویکرد محافظ ‌هکارانه نیز که ترجیح‏م ‌یدهم آن را‬
‫"جریان ساد‌هانگاری شعری" بنامم‪ ،‬مسلماً به مذاق حکام محافظ ‌هکار‬ ‫نوشت ‌هاند غافلگیرمان م ‌یکند‏‪.‬‬
‫خوش م ‌یآید‪،‬‏تا آنجا که شعر زبا ‌نمحور‪ ،‬اغلب سانسور و ممنو ‌عالچاپ‬ ‫از آنجا که با خواند ِن ترجم ‌‌هی یک شــعر چنــدان نم ‌یتوان به دقایق‬
‫م ‌یشود اما شعر ســاد‌هانگارانه‪ ،‬حتی‏بیش از پیش به چاپ م ‌یرسد و‬ ‫و ظرایف زبان شــعر پی برد‪،‬‏برای رسیدن به تعریفی از "شعر ساده"‪،‬‬
‫بهترین راه چار‌های که بعد از خواندن ســخنان آقای‏لنگرودی برایمان‬
‫تبلیغ م ‌یشود‪ .‬‏»‬ ‫باقی م ‌یماند این اســت که ســری به اشعار ســعدی و حافظ بزنیم و‬
‫همچنان و با مشــاهد‌هی این همه تلا ‌شِمدافعان جریان ساد‌هنویسی‬ ‫ببینیم که از‏کدام نظر "ســاده‌"اند‪ .‬واقعیت این اســت که متاســفانه‬
‫برای سرپوش گذاشتن بر‏واقعیت‪ ،‬چه بسا راس ‌ختر از پیش بر سر حرف‬ ‫پیدا کردن مصادیق تعریفی که آقای لنگرودی‏از شــعر ساده و "اریش‬
‫خود هســتم و پشت َعلَم کردن چنین جریانی‪،‬‏چنا ‌نکه در سطرهای‬ ‫فرید"وار به دســت م ‌یدهد‪ ،‬در اشعار این دو شاعر بسیار دشوار و چه‬
‫نخستین متن حاضر نیز به طور ضمنی اشاره شد‪ ،‬دو خواسته را پنهان‬
‫‏م ‌یبینم؛ دو خواســته که نه تنها به ســود شعر نیســت‪ ،‬به ویران ِی آن‬ ‫‏بسا که غیرممکن است‏‪.‬‬
‫م ‌یانجامد و با تعاریفی که از‏‏"سادگی" م ‌یشناسیم‪ ،‬فرسن ‌گها فاصله‬ ‫باز جای بســی خوشبختی اســت که آقای لنگرودی در مجالی دیگر‬
‫سعی کرد‌ه اســت با شــرح‏بارزت ِر موضوع‪ ،‬خوانند‌هی ســرخورد‌ه از‬
‫دارد‏‪.‬‬ ‫جس ‌توجوی شباهت شــعر اریش فرید با اشعار حافظ و‏سعدی را به‬
‫‏‏‬
‫تعری ِف مشخ ‌صتری از سادگی رهنمون شود‪:‬‏‬
‫‏«فرق خاقانی و حافظ در این اســت که خاقانی فقط به نیازهای عقلی‬
‫یک عده استاد دانشگاه پاسخ‏م ‌یدهد‪ ،‬اما شعر حافظ به طیف وسیعی پ ‌ینوشت‪:‬‬
‫از آدمیزاد پاســخ م ‌یدهد‪ ،‬از استاد دانشگاه گرفته تا توده‏مردم عادی ‏(‪)1‬‏خبرگزاری ایسنا‪:1388/03/09 ،‬‬
‫که م ‌یخواهند شــب یلــدا فال بگیرند و ببینند که مشک ‌لشــان حل ‏‪‎‬‏‪ ttp://old.isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1‎‎ 346504&Lang=P.‬‏‪h‬‬
‫‏(‪2‬‏)گف ‌توگو با محمد شــمس لنگرودی دربار‌هی ساد‌هنویســی‪ ،‬علی‬ ‫م ‌یشود یا نه‪3».‬‏‬
‫پس نتیجه م ‌یگیریم که منظور ایشــان از ساده بودن شعر حافظ این سطوتی قلعه‪ ،‬روزنامه شرق‪ ،‬دوشنبه ‪ 28‬تیر ‪1389‬‏‪.‬‬
‫اســت که تود‌هی مردم عادی‏م ‌یتوانند بــا آن فال بگیرند‪ .‬اتفاقا برای ‏(‪3‬‏) م ‌یخواستیم جهان را عوض کنیم‪ ،‬جهان ما را عوض کرد‪ ،‬گف ‌توگوی‬
‫مایی که هنوز نم ‌یدانیم "شعر ساده" یعنی چه‪ ،‬راهکار‏بدی هم نیست زینب کاظ ‌مخواه با شمس لنگرودی‪ ،‬خبرآنلاین‪،‬‏‏‪1390/1/3‬‏‪.‬‬
‫که با شــعرها فــال بگیریم‪ ،‬هر کدام که به ما گفت مشــک ‌لمان حل ‏(‪4‬‏) همان‏‪.‬‬ ‫سپیده جدیری‬

‫م ‌یشود یا نه‪ ،‬به‏طور حتم شعر ساده است و آ ‌نکه نتوانست این را به‬
‫ما بگوید‪ ،‬یک جور شعر دیگری است‪ .‬‏‬
‫فراخوان جایزه داستان بیهقی‪‎‬‬ ‫آیا توضیحات روش ‌نتری هم در کار است؟ بله! ‏‪:‬‬ ‫در کودکی ســادگی را به سه معنا شــناختم‪ .‬گاه زودباور ‌یهایم باعث‬
‫‏«برای همین حافظ ‪،‬حافظ م ‌یشود خاقانی حافظ نم ‌یشود‪ .‬چیزی که‬ ‫م ‌یشد که ه ‌مسن و سالان‪،‬‏ســاد‌هام بنامند‪ .‬در همان حین‪ ،‬به خاطر‬
‫در حافظ هست در خاقانی‏نیست‪ .‬بیشتر مسئله خاقانی صناعات ادبی‬ ‫عقاید پدرم زندگی بســیار ســاد‌ه و ب ‌یتجملّی برگزیده بودیم‪.‬‏من اما‬
‫آ ‌نقدر ســاده نبودم که ندانم میا ِن این ســادگی با آن یکی‪ ،‬تفاوت از است و او فقط م ‌یخواهد به ه ‌منوردان خود یادآوری‏کند که ببینید من‬
‫ای ‌نها را بلد هستم‪ ،‬اما حافظ از روی همه ای ‌نها پرواز م ‌یکند در حالی‬ ‫زمین تا آســمان اســت! و‏همچنین ریاضیات را که آسا ‌نتر از ُدروس‬
‫‪In touch with Iranian diversity‬‬ ‫انجمن داســتان بیهقی پس از ســا ‌لها فعالیت تخصصی در حوزه‬ ‫که‏اندیشــه والایی دارد‪ ،‬به زبان مردم زمانه خود و درباره مسائل آ ‌نها‬ ‫دیگر یاد م ‌یگرفتم‪ ،‬درسی ساده م ‌ینامیدم و م ‌یدانستم‏که اینجا ساده‬
‫ادبیات و داســتان کوتاه‪ ،‬در نظر دارد نخستین دوره جایزه داستان‬ ‫حرف م ‌یزند‪ .‬برای همین‏هست که حافظ یا سعدی برتر م ‌یشوند‪4».‬‏‬
‫‪Vol. 20 / No. 1216 - Friday, Dec. 07, 2012‬‬ ‫‏بیهقی را با هدف گســترش حوزه ادبیات داســتانی از طریق ایجاد‬ ‫ای ‌نکه مردم با شــعر حافظ فال م ‌یگیرنــد قبول! اما جناب لنگرودی!‬ ‫یعنی راح ‌تالحلقوم‪ ،‬یعنی نخوان و بیست بگیر‪..‬‏‪.‬‬
‫یک فضای رقابت ادبی و ارتباط بی ‌شتر بین نویسندگان‪ ،‬منتقدان و‬ ‫دربار‌هی صناعات ادبی شعر‏حافظ قدری ب ‌یانصافی به خرج نداد‌هاید؟‬ ‫حالا پس از این همه سال که تعاری ِف آشنای "سادگی" ملک ‌هی ذه ‌نمان‬
‫‏مخاطبان فعال در این حوزه بعد از دو مرحله داوری به برگزیدگان‬ ‫حافظ از روی صناعات ادبی پرواز کرده است یعنی‏ای ‌نکه حافظ از این‬ ‫شده است‪ ،‬فکر م ‌یکنم جا‏دارد که کاربرد جدید و به شدت مبه ِم آن‬
‫صناعات در شعرش اســتفاده نم ‌یکند یا کم استفاده م ‌یکند؟ چطور‬ ‫در عباراتی نظیر "شعر ساده" و "جریان ساد‌هنویسی"‏غافلگیرمان کند؛‬
‫اهدا کن ‪‎‬د‪‎.‬‬ ‫شــعر حافظ‏و سعدی توانسته است شــما را به چنین نتیج ‌هگیر ‌یای‬ ‫عباراتی که هنوز هم مشخص نیســت برساخت ‌هی تخیلا ِت چه کسی‬
‫از علاق ‌همندان دعوت شــده است قبل از ارســال آثار‪ ،‬موارد زیر را‬ ‫برســاند؟ باور کنید حتی معل ‌مهای درس‏فارسی دور‌هی راهنمایی هم‬
‫از شنیدن این سخنان شما انگشت حیرت به دهان خواهند گرفت‪ ،‬چه‬ ‫است‏‪.‬‬
‫مطالعه کنن ‪‎‬د‪:‎‬‬ ‫هنوز هیچ یک از مدافعا ِن "جریان ساد‌هنویسی" این زحمت را به خود‬
‫‏‪ -۱‬جایزه بیهقی تنها در حوزه داستان کوتاه برگزار م ‌یشو ‪‎‬د‪‎.‬‬ ‫‏رسد به شاعران و منتقدان شعر!‏‬ ‫هموار نکرده است که‏تعری ِف معقولی از آنچه "شعر ساد‌ه"اش م ‌ینامد‬
‫‏‪ -۲‬شــرک ‌تکنندگان م ‌یتوانند حداقــل ‪ 2‬و حداکثر ‪ 3‬اثر را برای‬ ‫مصادیق به کارگیری صناعات ادبی در شــعر حافظ و سعدی ب ‌یشمار‬ ‫به دست دهد‪ .‬بالطبع‪ ،‬من نیز نم ‌یدانم که‏سادگی در این تعابیر به چه‬
‫است و اتفاقا بسیاری از‏شاعران ده ‌هی هفتاد ِی فرمالیست(!) ‪ -‬که شما‬ ‫معناســت‪ ،‬اما این را م ‌یدانم که «گور پدر شعر! فروش را بچسب!»‏را‬
‫داوری ارسال کنن ‪‎‬د‪‎.‬‬ ‫و دوســت جوا ‌نتان‪ ،‬آقای گروس عبدالملکیان‪،‬‏جریان ساد‌هنویسی را‬ ‫نم ‌یتوان به معنای سادگی گرفت! «گور پدر جماع ِت شعرخوان! شعر را‬
‫‏‪ -۳‬کلیه آثار ارسالی لازم است که در محیط ‪‎word 2003-2007‬‬ ‫در تقابل با آنها و در جهت حذف آنها طرح و تبلیغ م ‌یکنید ‪ -‬از همین‬ ‫باید آ ‌نکه در‏وزارت ارشاد نشسته است بفهمد!» را نم ‌یتوان به معنای‬
‫ســادگی گرفت! اتفاقا برعکس‪ ،‬پُر‏واضح اســت که در این نوع نگرش‪،‬‬
‫‪‎‬تایپ شده باشن ‪‎‬د‪‎.‬‬ ‫‏صناعات شعر حافظ و سعدی در شعرهایشان بهر‌هها جست ‌هاند‏‪.‬‬
‫‏‪‎-۴‬‏‪‎‬نام‪ ،‬نام خانوادگی‪ ،‬نام داستان‪ ،‬سن‪ ،‬شهر و استان محل سکونت‪،‬‬ ‫دعوتتان م ‌یکنم به خواندن یکی از زیباترین اشــعار حافظ که سرشار‬ ‫آنچه مطرح نیست سادگ ‌یست‪.‬‏‬
‫آدرس دقیق پستی‪ ،‬آدرس پست الکترونیک و شماره تلفن‏تماس با‬ ‫از باز ‌یهای زبانی مشــابه‏همان چیز ‌یست که در شعر ده ‌هی هفتاد‬ ‫شــمس لنگرودی که خود را «یکی از مدافعان و مبشران ساد‌هنویسی‬
‫نویسنده در یک صفحه جداگانه در پایان هر اثر ارسالی درج شو ‪‎‬د‪.‎‬‬ ‫در شعر»‪ 1‬معرفی م ‌یکند‪،‬‏در تعریف شعر ساده م ‌یگوید‪« :‬اریش فرید‬
‫‏‪ -۵‬داستا ‌نهای ارسالی قبلا در هیچ مسابق ‌های برگزیده نشده باشن ‪‎‬د‪‎.‬‬ ‫اتفاق م ‌یافتاد‏‪:‬‬ ‫شاعری است معتبر که اهل فن به شعرهایش نظر‏دارند‪ .‬در عین حال‪،‬‬
‫‏‪ -۶‬جایزه داســتان بیهقی محدودیت موضوعی را برای ارسال آثار‬ ‫شعرهایش در کتا ‌بهای درســی آلمان و اتریش هم هست‪ .‬شما این‬
‫سم ‌نبویان غبار غم چو بنشینند بنشانند‬ ‫شعر‏معروف را حتما شــنید‌هاید‪« :‬بچ ‌هها شوخ ‌یشوخی به قورباغ ‌هها‬
‫درنظر نگرفته اس ‪‎‬ت‪.‎‬‬ ‫سنگ م ‌یزنند‪ /‬قورباغ ‌هها‏جد ‌یجدی م ‌یمیرند‪ ».‬وقتی از دقایق حرف‬
‫‏‪ -۷‬آثار رسیده به دبیرخانه طی دو مرحله مورد داوری قرار م ‌یگیرند‬ ‫پر ‌یرویان قرار از دل چو بستیزند بستانند‬ ‫ ‬ ‫م ‌یزنم‪ ،‬دقیقا به چنین شعری اشاره دارم‪ .‬خب اگر‏اريش فريد م ‌یگفت‬
‫و اســ‌ام ‌‌ینفرات را‌هیافته به مرحله دوم قبــل از آغاز داوری‏نهایی‬ ‫بچ ‌هها به قورباغ ‌هها سنگ م ‌یزنند و قورباغ ‌هها م ‌یمیرند كه شعر نگفته‬
‫بفتراک جفا د ‌لها چو بربندند بربندند‬ ‫‏بود‪ .‬تعابیر «شوخ ‌یشــوخی» و «جد ‌یجدی» هم که به خودی خود‬

‫ز زلف عنبرین جا ‌نها چو بگشایند بفشانند‬ ‫ ‬

‫منتشر خواهند ش ‪‎‬د‪‎.‬‬ ‫بعمری یک نفس با ما چو بنشینند برخیزند‬ ‫شعر نیستند‪ .‬تعبیه درســت و‏بجای این كلمات پيش پا افتاده و غير‬
‫‏‪ -۸‬مهلت ارســال آثار تا تاریخ پانزدهم د ‌یماه ‪ 1391‬اســت و این‬ ‫شاعرانه است که در اين دو خط‪ ،‬باعث شده تا شعر اتفاق‏بیفتد‪ .‬نرودا‪،‬‬
‫مــدت به دلیل زمان لازم برای بررســی دقیق داســتا ‌نها تمدید‬ ‫نهال شوق در خاطر چو برخیزند بنشانند‬ ‫ ‬ ‫مایاکوفسکی‪ ،‬ناظم حكمت‪ ،‬كارلوس ویلیامز‪ ،‬برشت‪ ،‬سعدی‪ ،‬حافظ و‬
‫نخواهد‏شد‪ .‬ضمنا زمان و مکان برگزاری مراسم اختتامیه متعاقبا از‬
‫سرشک گوش ‌هگیران را چو َدریابند ُدریابند‬ ‫دیگرانی که‏شعر ساده نوشت ‌هاند‪ ،‬به همین دقایق توجه داشت ‌هاند‪2».‬‏‬
‫طریق سایت انجمن اعلام خواهد ش ‪‎‬د‪‎.‬‬ ‫در ای ‌نکه در شــعر اریش فرید از کلمات پیش پا افتاده و غیرشاعرانه‬
‫‏‪ -۹‬علاق ‌همندان به شــرکت در جایزه داستان بیهقی لازم است آثار‬ ‫رخ مهر از سحرخیزان نگردانند اگر دانند‬ ‫ ‬ ‫استفاد‌هی شاعرانه شده است‏حرفی نیست‪ .‬در شعر معاصر خودمان نیز‬
‫خود را از طریق پســ ‌ت الکترونیکی انجمن به دبیرخانه این جایزه‬ ‫به جرأت م ‌یتوان گفت که شعرهای احمدرضا‏احمدی‪ ،‬بیژن جلالی و‬
‫ز چشمم لعل رّمانی چو م ‌یخندند م ‌یبارند‬ ‫شاید یکی دو تن دیگر‪ ،‬از این منظر با شعر اریش فرید برابری م ‌یکند‪.‬‬
‫‏ارسال کنن ‪‎‬د‪.‎‬‬ ‫ز رویم راز پنهانی چو م ‌یبینند م ‌یخوانند‬ ‫ ‬ ‫‏مصدا ‌قهای این برابری بســیار اســت‪ .‬به طور مثال‪ ،‬شعر زیر از بیژن‬
‫دبیر جشــنواره بهاءالدین مرشــدی است و اســ‌ام ‌‌یداوران آن‬
‫به این شرح است‪ :‬اســدالله امرایی‪ ،‬ابوتراب خسروی‪ ،‬مهسا‬ ‫دوای درد عاشق را کسی کو سهل پندارد‬ ‫جلالی‏‪:‬‬
‫مح ‌بعلی‪،‬‏محمدعلــی علومی‪ ،‬احمد اکبرپور‪ ،‬احســان‬
‫ز مکر آنان که در تدبیر درمانند درمانند‬ ‫ ‬

‫درین حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند‬

‫که با این درد اگر در بند درمانند درمانند شا ‌هطاهری‪ ،‬میثم غفوریان صدیق‏‪.‬‬ ‫ ‬ ‫چه سعادتی است‬
‫وقتی که برف م ‌یبارد‬
‫علاق ‌همندان به شرکت در جایزه داستان بیهقی م ‌یتوانند آثار خود‬ ‫چو منصور از مراد آنا ‌نکه بردارند بردارند‬
‫بدیندرگاهحافظراچوم ‌یخوانندم ‌یرانند ‏ را از طریق پس ‌ت الکترونیکی انجمن به نشانی‬ ‫دانستن ای ‌نکه‬
‫‏‪‎b‎ ayhaqistory@gmail.com‬‬ ‫ ‬ ‫تن پرند ‌هها گرم است‏‪.‬‬
‫به دبیرخانه این جایزه ارسال کنن ‪‎‬د‪‎.‬‬
‫‪29‬‬ ‫جای تاســف دارد که دوستان برای اثبات حقانی ِت یک امر‪ ،‬واقعیت را‬

‫به شکلی وارونه جلوه‏م ‌یدهند‪ .‬از همین روست که ما نیز به خود حق‬ ‫یا این سطرها از احمدرضا احمدی‏‪:‬‬
‫م ‌یدهیم که در حقانی ِت جریان ساد‌هنویسی تردید‏کنیم‏‪.‬‬
   24   25   26   27   28   29   30   31   32   33   34