Page 28 - Shahrvand BC No. 1256
P. 28
‫ادبیات ‪/‬نقد ‹‬

‫ارتباط با دنیای مردگان‪ :‬چالش حقایق زندگان‬ ‫‪28‬‬
‫نگاهی به داستان بلند «کشف دیوار حضور» اثر عبدالقادر بلوچ‬
‫‪28‬‬
‫عجیب و نادری است که در خلال داستان روایت می‌شود‪ ،‬در‬ ‫آزاده دواچی‬ ‫سال متسیب ‪ /‬شماره ‪ - 1256‬جمعه ‪ 22‬رویرهش ‪1392‬‬
‫واقع حتی این ماجراها که به نظر عادی م ‌یرسند‪ ،‬میان دو‬
‫حیدری است و دمب ندارد (صفحه‌ی ‪)۸۴‬‬ ‫دنیای متفاوت روایت می‌شوند و حکایت از سرگردانی راوی‬ ‫یکی از تکنیک‌های نویسندگان در ا دبیات داستانی ترسیم دنیای‬ ‫‪In touch with Iranian diversity‬‬
‫می‌توان ای ‌نگونه بیان کرد که به تصویر کشیدن دنیای غیرمادی‬ ‫دارند ‪ . ‬درعین‌حال که این اتفاقات راوی و مرجان را به هم‬ ‫غیرمادی برای کشف واقعیت‌های دنیای حقیقی است‪ ،‬نویسنده با‬
‫و ارتباط راوی با این دنیا و حتی تأثیرپذیری او از این روای ‌تها تکنیک‬ ‫پیوند م ‌یدهد‪ ،‬اما مسیر داستان را نیز به نوعی در نوسان پیش‬ ‫قرار دادن و ارتباط شخصیت‌های خود با دنیای غیرمادی و بیان‬ ‫‪Vol. 20 / No. 1256 - Friday, Sept. 13, 2013‬‬
‫نویسنده برای نشان دادن چرخش ذهنی راوی و در واقع درگیری ا و‬ ‫رمزگونه می‌تواند شخصیت‌های خود را از بحران‌های دنیای حقیقی‬
‫میان این دو دنیا است‪ ،‬در واقع به نظر می‌رسد که راوی بعد از تجربه‌ی‬ ‫م ‌یبرد‪ .‬‬ ‫رهایی بخشد ‪ . ‬به این ترتیب نویسنده با استفاده از نمادهای مختلف‬
‫تلخی که در دنیای حقیقی داشته است به دنیای غیرحقیقی پناه‬ ‫بعد برایم توضیح داد که بر اثر آن ماجرا مد ‌تها بیمار‬ ‫که در جهان حقیقی وجود خارجی ندارند‪ ،‬به نوعی در تلاش است‬
‫می‌برد‪ ،‬در همین دنیای غیرحقیقی است که می‌تواند به آرزوهایش‬ ‫می‌شود‪ .‬عمو و عمه جانش م ‌یگویند ج ‌نهای باغ سیاه‌بیشه‬ ‫تا با دنیای غیرمادی ارتباط برقرار کند‪ ،‬این ارتباط گاهی معنادار‬
‫برسد‪ ،‬حقیق ‌تهایی نهفته در دنیای حقیقی را کشف کند و سؤال‌هایی‬ ‫اذیتش کرده‌اند‪ .‬آ ‌نها تصمیم م ‌یگیرند آن خانه و باغ را برای‬ ‫است‪ ،‬یعنی به نوعی فرار نویسنده از حقایق موجود است؛ اما همین‬
‫را که در ذهنش ‪ ‬بو ده بپرسد‪ .‬در واقع ترومای شکست در دنیای‬ ‫همیشه رها کنند و به خانه فعلی نقل‌مکان کنند اما در آخرین‬ ‫ارتباط غیرعادی با دنیای مادی و شخصی ‌تپردازی در حال رویا گونه‬
‫حقیقی راوی را به بازسازی و ارتباط با دنیای مردگان ‪ ‬برده است‪.‬‬ ‫دیدار‪ ،‬پسرکی که دوست او بوده‪ ،‬از بستن دیوار سر راه گذر‬ ‫و قرار دادن شخصیت‌ها در نوسان میان حقیقت و خیال‪ ،‬ممکن است‬
‫نویسنده در خلال شخصیت راوی نشان م ‌یدهد که دنیای حقیقی‬ ‫می‌گوید‪ .‬با اینکه دو رو ز قبل مرجان آن را دیوار حضور نامیده‬ ‫شخصی ‌تها و چیدمان داستان را مسئل ‌هدار کند‪  ،‬یعنی پذیرش و‬
‫که جای امنی نیست‪ .‬در واقع تلاش‌های راوی برای کشف دنیای‬ ‫بود‪ ،‬اما در آن لحظه گفت که پسرک گفته که دیوار را به زور‬ ‫باور شخصیت‌ها و اتفاقات به تصویر کشیده را ‪ ‬برای مخاطب مشکل‬
‫مردگان و ارتباط با حوادث عجیب و غیرحقیقی ‪ ‬تلاش نویسنده به را‬ ‫سازد‪ .‬به هر حال گاهی نویسنده برای به چالش کشیدن دنیای مادی‬
‫ی برون بردن شخصیت‌های ‪ ‬خو د از رنج‌های تحمیل‌شده بر زندگی‬ ‫خواهد شکست (صفحه‌ی ‪)۳۴۹‬‬ ‫و هستی بشری و در واقع نجات شخصیت‌های داستانی خو د به‬
‫در بیشتر صحنه‌ها راوی درگیر فضاهای غیر واقعی است که‬
‫آن‌هاست‪.‬‬ ‫خاصیت مادی ندارند‪ ،‬راوی مدام در تلاش است تا با این فضاها‬ ‫ای ‌نچنین فضایی پناه می‌برد‪ .‬‬
‫مثلًا راوی در دنیای غیرحقیقی است که م ‌یتواند با مادر و پدر‬ ‫در ارتباط باشد‪ .‬می‌توان گفت بستر داستان در خلال همین‬ ‫داستان بلند کشف دیوار حضور نوشته عبدالقا در بلوچ که در‬
‫خود در ارتباط قرار بگیرد در واقع این نوع فضاسازی بحران راوی را‬ ‫تلاش‌های نویسنده برای بازنمود ‪ ‬ارتباط او با دنیای غیرمادی‬ ‫ونکوور کانادا به انتشار رسیده است‪ ،‬نیز از همین تکنیک بهره برده‬
‫است‪ .‬نویسنده با پیوند میان دو دنیای مادی و غیرمادی و چرخش‬
‫در بر قراری ارتباط در دنیای حقیقی راحت می‌سازد‪ .‬‬ ‫است‪ .‬‬ ‫شخصی ‌تها میان این دو دنیا و با ا دغام تصاویر سورئال و حقیقی‬
‫در واقع راوی و مرجان و شخصیتی‌هایی چون آقای قادری به‬ ‫شخصیت‌های داستان هر کدام بر طبق همین دو فضا تعریف‬
‫دلیل آنکه نم ‌یتوانند ‪ ‬بر تنش‌ها و ترومای موجود در دنیای حقیقی‬ ‫م ‌یشوند‪ ،‬آ ‌نهایی که به دنیای دیگر اعتقا د دارند و آن‌هایی که‬ ‫فضای داستانی متفاوتی را در این مجموعه ایجاد کند‪ .‬‬
‫چیره شوند‪ ،‬مدام در دنیای غیرمادی سفر م ‌یکنند‪ .‬فرار از واقعیت‌ها‬ ‫ندارند‪  :‬مثلًا آقای قادری‪ ،‬منوچهر خان و عمه جان‪ .‬درعی ‌نحال‬ ‫داستان به صورت اول شخص و یا همان دانای کل روایت می‌شود‪.‬‬
‫و مواجه‌شدن با آن‌ها در دنیای غیرمادی است که ذهنیت شخصیت‌ها‬ ‫شخصیت‌های دیگری هم هستند مثل مادر راوی که حضور مادی‬ ‫ذهن راوی مدام در چرخش میان دو دنیای متفاوت است‪ .‬راوی با‬
‫را از درگیری با این واقعیت‌ها رهایی می‌بخشد‪ ،‬به خصوص که در‬ ‫ندارند‪ ،‬اما در خیال و ‪ ‬در نوسان میان دو دنیا یعنی دنیای زندگان و‬ ‫روایت هر دو دنیا که دنیای خیالی او تنها برای خودش قابل مشاهده‬
‫بعضی از قسمت‌های داستان استناد مکرر نویسنده به شور ‌شها و‬
‫مردگان شکل گرفته‌اند‪.‬‬ ‫است به نوعی به چالش با واقعیت م ‌یپردازد‪ .‬‬
‫درگیری‌های قبل از انقلاب می‌تواند روش ‌نکننده این وضعیت باشد‬ ‫با اینکه چرخش‌های مداوم راوی در دنیای متفاوت تم اصلی‬ ‫مخاطب مدام میان این تصویرها در نوسان است‪ ،‬به این معنی‬
‫دانشکده باز شده بود اما بر اثر تظاهرات و تحصن عملًا تعطیل‬ ‫داستان را می‌سازد‪  ،‬گاهی راوی تصویرهای حقیقی از اتفاقات دنیای‬ ‫که نویسنده از ابتدا مشخص نم ‌یکند که آیا این تصویرها‪ ،‬اعتقاد به‬
‫بود‪ .‬تمری ‌نهای من در بردن حافظه‌ی بیداری به درون خواب نتیجه‬ ‫اطرافش را به تصویر م ‌یکشد‪ .‬در ابتدا به نظر می‌رسد که رابطه‌ای‬ ‫دنیای دیگر و یا برقراری ارتباط با دنیای مردگان به راستی در ذهنیت‬
‫داد‪ .‬چند شب متوالی وقتی خواب م ‌یرفتم متوجه می‌شدم حافظه‬ ‫میان این دو دنیا وجود ندارد‪ ،‬اما هرچه داستان بیشتر به جلو م ‌یرود‬ ‫راوی اتفاق می‌افتد یا نه؛ اما درعین‌حال تصویرهای ارائه‌شده از زندگی‬
‫بیداری با من است‪ .‬دیوارها و سقف خانه گم می‌شدند و نو ر نقره‌ای‬ ‫ارتباط میان این دو دنیا بیشتر می‌شود‪ .‬درعین‌حال که ذهن راوی‬ ‫شخصی راوی‪ ،‬بحران زندگی ا و را در قبال از دست دادن والدینش ‪ ‬به‬
‫بیشتر در دنیای غیر واقعی در جریان است تصویرهای متفاوتی را از‬ ‫تصویر می‌کشد‪ .‬راوی در دنیای حقیقی متحمل رنج‌های فراوانی شده‬
‫رنگی همه جا را فرام ‌یگرفت‪( .‬صفحه‌ی ‪)۹۳‬‬ ‫دنیای حقیقی نیز ارائه م ‌یدهد‪ .‬این ‪ ‬تصویرها قادرند زمان داستان‬ ‫است‪ ،‬این مسئله حتی عاشق شدن او به دختر مورد علاقه‌اش را‬
‫می‌توان گفت هر چه مرجان و راوی از دنیای حقیقی بیشتر‬ ‫را روایت کنند که به تاریخ قبل از انقلاب بازم ‌یگردد نویسنده به‬ ‫مسئل ‌هدار می‌کند‪ .‬تأثیر این دنیای غیرمادی در زندگی راوی آن چنان‬
‫فاصله م ‌یگیرند‪  ،‬در دنیای غیرحقیقی ارتباط آن‌ها عمیق تر می‌شود‪.‬‬ ‫این ترتیب با عدم مشخص کردن زمان خاص برای داستان‪ ،‬به نوعی‬ ‫زیاد است که راوی مدام تمایل دارد تا زندگی خود را در همین دنیا‬
‫در واقع شخصیت‌های آقای قادری‪ ،‬راوی و مرجان از وضعیت ترومای‬ ‫توانسته است در نوسان میان دو دنیا مخاطب را سرگردان نگاه دارد‪ .‬‬ ‫تصور کند سمبل‌هایی مثل گربه‪ ،‬جن‪ ،‬روح و دیگر عناصر غیرمادی‬
‫ادامه تظاهرات و اعلامیه‌های آی ‌تالله خمینی همه چیز را‬ ‫به نوعی فرار راوی ا ز دنیای حقیقی و تمسک به سمبل‌های دنیای‬
‫حقیقت به عالم مجاز پناه م ‌یبرند‪.‬‬ ‫ب ‌ههم‌ریخته بود‪ .‬دانشجویان انقلابی در آخرین نشست سلف سرویس‬
‫در نهایت نویسنده در پایان داستان مخاطب را میان تعلیق‬ ‫دانشکده در خواست ما دانشجویانی را که در حال فار ‌غالتحصیل‬ ‫غیر واقعی است‪ .‬‬
‫شخصیت‌ها میان دو دنیا رها م ‌یکند‪ ،‬گرچه به نظر م ‌یرسد‬ ‫شدن بودیم برای حضور در کلا ‌سها و دادن امتحان رد کردند و رأی‬ ‫گرمی دستانش در تمام بدنم دوید‪ .‬حس کردم عشق را نشان‬
‫پردازش ‪ ‬شخصی ‌تها در دنیای حقیقی است‪ ،‬اما آ ‌نها در نهایت از‬ ‫بر ادامه‌ی تحصن و اعتصابات دادند‪ .‬همه جا پلاکاردها و تابلوهای‬ ‫می‌دهد اما نمی‌خواهد از آن صحبت کند‪ .‬وقتی از من پرسید آیا با‬
‫پارچه‌ای مرگ بر شاه دیده می‌شد‪ .‬خوشبختانه تجمع‌ها و تحص ‌نها‬ ‫خانواد‌هام زندگی می‌کنم نخواستم از کشته شدن آ ‌نها بگویم‪( .‬ص‪.‬‬
‫طریق دنیای غیرمادی است که توانست ‌هاند به حقیقت برسند‪.‬‬ ‫جلو در ورودی سلف سرویس و سالن کلا ‌سها بود و منطقه‌ی‬
‫‪ ‬نویسنده ‪ ‬به این ترتیب نشان م ‌یدهد که حقیقت‌های بسیاری‬ ‫‪)۳۲‬‬
‫که در فضای مادی پنها ‌نشد‌هاند و قابل‌مشاهده نیستند و این تعامل‬ ‫کتاب‌خانه و ساختمان استادها خلوت بود (صفحه‌ی ‪)۹۵‬‬ ‫نحوه‌ی بر قراری ارتباط راوی با عشق مورد علاقه‌اش مرجان با‬
‫میان این دو دنیا است که بیان این حقیقت‌ها را روشن تر می‌سازد‪.‬‬ ‫اما درعین‌حال همین دنیای حقیقی که نویسنده به تصویر‬ ‫آنکه در دنیای حقیقی اتفاق می‌افتد‪ ،‬اما بسیار دست‌خوش اتفاقات‬
‫گرچه که این تعامل ممکن است برای مخاطب باورپذیر نباشد اما‬ ‫م ‌یکشد‪ ،‬خود به نوعی تحت تأثیر دنیای مردگان قرار م ‌یگیر د‪.‬‬
‫به نویسنده این فرصت را داده است تا شخصیت‌های خود را از‬ ‫می‌توان گفت شخصیت اصلی داستان و یا همان راوی در همین‬
‫سرخوردگی و درگیر شدن با واقعیت‌ها رهایی بخشد و بتواند تعامل‬ ‫دنیای غیرمادی می‌ماند‪ ،‬او علاقه‌ای به ماندن و ادامه‌ی ‪ ‬حیات در‬
‫دنیای حقیقی ندارد ‪ . ‬علاقه‌ی او به کشف ناشناخت ‌هها تا آنجا پیش‬
‫میان خیال و واقعیت را به خوبی به تصویر بکشد‪.‬‬ ‫م ‌یرود که حتی دوست داشتن دختر مورد علاقه‌اش را نیز تحت تأثیر‬

‫قرار می‌دهد‪.‬‬
‫در بعضی از موارد نویسنده ‪ ‬نشان م ‌یدهد که راوی توانایی‬
‫زندگی و مبارزه در دنیای حقیقی را دارد‪ ،‬مثلًا وقتی که در مقابل‬
‫عل ‌یاصغر حیدری یکی ا ز شخصیت‌های داستان می‌ایستد؛ اما همین‬
‫ایستادگی او نیز در گیر دنیای رمزگونه و تخیلات او می‌شود که‬
‫در جهان حقیقی بازتاب می‌یابد‪ ،‬در واقع این نیروهای غیر واقعی و‬
‫غیرحقیقی هستند که راوی را در جهان واقعی توانا می‌سازند‪ ،‬م ‌یتوان‬
‫گفت اعتقاد او به این نیروها به ‪ ‬رهایی او از نیروهای طبیعی یاری‬

‫می‌رساند‪ .‬‬
‫خوب به او خیر ه شدم‪ .‬یکی از همان گربه‌هایی بود که در خواب‬
‫با شمشیر قصد حمله به من و آقای قادری را داشت‪ .‬با سرعت روی‬
‫میز پریدم و بدون درنگ با لگد زدم زیر شمشیر او و بلافاصله خودم‬
‫را رویش پرت کرد و به سر کوبیدم به صورتش‪ .‬میو میو کوتاهی کرد‬
‫و نقش زمین شد‪ .‬بلند شدم و داد زدم اگر یک بار دیگر جلوی بنگاه‬
‫منوچهر خان پیدایش بشود‪ ،‬من او را خواهم کشت‪ .‬قصد داشتم‬
‫دمبش را بگیرم و تا بیرون سلف سرویس بکشم اما دیدم علی اصفر‬
   23   24   25   26   27   28   29   30   31   32   33