Page 18 - 1519
P. 18
یگدنز و داصتقا
متسیس زا هدافتسا مدع لیلدب رگید .دوب دنهاوخن نییبت و یسررب لباق بوچراچ نیا ،)Good Governance( بوخ تیمکاح ثحبم 1990 ههد زا
18
یاه یهدب مجح یدهعت یرادباسح دنناوت¬یمن زین یداصتقا یاه هاگنب دیدرت یب رد نآ دمآیپ هکیروطب حرطم ملاس تلود و هافر تلود زاین شیپ ناونعب
یتلودریغ و یتلود شخب هب یتلود همادا دوخ تیلاعف موادت هب یتنس بوچراچ رد هیامرس ناهج رد اه تکرش رضاح لاح رد ،اه رازاب یداصتقا تملاس یارجا
روشک رد هنافساتم .دشاب یمن فافش هتساوخ یرگنشور و یزاس¬فافش اریز دنهد و دنا هدش ور هبور یهدباسح و یئوگ خساپ یارب یا هزات تامازلا اب یراد
لئاسم و اوه یگدولآ هکنآ مغریلع ام .دشاب¬یم هیامرس رازاب و ءزج نارادماهس یلصا « corporate Governance« یتکرش تیمکاح تاررقم تساه تدم
تلاضعم زا یکی هب یطیحم تسیز یناهج لوصا دیاب یداصتقا یاه هاگنب هزورما یارب یدنیآرف و یئوگخساپ تیلوئسم نییعت یارب یا هلیسو ناونع هب
و دروم هنوگچیه ،هدش لیدبت رادیاپ رد یناهج قلاخا هعومجم هب هک ار یا¬هناگ تشه تیمکاح ماظن .دیامن یم افیا یدج یشقن ،یهدباسح هفیظو شجنس
رد لئاسم لیبق نیا هب یا¬هراشا ای دروم تشه نیا .دننک تیاعر هدش روهشم تراجت ریاس و ناراذگ هیامرس هب تمدخ نآ تلاسر و فده نیرت مهم هك یتکرش
یسرباسح یتح و یرادباسح تاشرازگ :زا دنترابع تایه« یساسا نكر هس دوخ فیاظو ماجنا یارب ،تسا هاگنب ناعفنیذ
تاررقم ریاس تیاعر مدع شخب رد رد دحتم للم نامزاس یناهج تاررقم هعومجم .دراد »لقتسم ناسرباسح و یسرباسح هتیمك ،هریدم
یتلود راذگ¬درادناتسا عجرم اریز هدشن ،رشب قوقح تاررقم و ناکدوک ندرامگ مدع دروم »Strategos« ینانوی هژاو زا »یژتارتسا« هژاو یسراف همجرت دربهار
ً
درادناتسا و کاپ یطیحم رد ارهاظ هیداحتا یاهدومنهر ،راک یناهج نامزاس تاررقم هد زا کی ره هنلااس .دشاب یم »هاپس رلااس« یانعم هب هک هدش هتفرگ
هک هدوب لئاسم هنوگنیا زا لفاغ تاررقم ،14000 یرس وزیا تاررقم هعومجم ،اپورا تیاده ار ناش نایهاپس ات دندیزگ یمرب Strategosکی ینانوی هلیبق
اهنآ یرگ شرازگ یارب ار یصاخ تاررقم ،1000 یرس یئوگخساپ .دش هداد میمعت زین یندم و ییاضق روما هب یو فیاظو اهدعب .دیامن
ً
عجرم اساسا مه دیاش .دیامن نیودت یاه تیلوئسم یناهج لوصا ،رشب قوقح تاررقم فیرعت ربارب .ددرگ یمرب یماظن روما هب کیژتارتسا یزیر همانرب هچخیرات
تلود نوچمه یتلود راذگ¬درادناتسا هعومجم و ناویلوس لوصا هب موسوم یعامتجا تایلمع تیاده و یزیر همانرب شناد ،یژتارتسا« رتسبو همان تغل 1397 مهر 6 هعمج - 1519 هرامش / 25 لاس
ً
یجارختسا ماقرا و رامآ هب افرص هک .8000 یرس یعامتجا یاه تیلوئسم تاررقم نیرتهب نتفای و صیخشت فده اب نلاک سایقم رد گرزب یماظن
ظفح هب دنمقلاع نادنچ دراد اکتا هب هك تشاد نآ زا تیاكح قوف دراوم همه حلاطصا رگید فرط زا .»تسا نمشد اب یعقاو یریگرد زا شیپ تیعقوم
هچایرد و ناگدنز سفنت دازیمدآ ناج داسف و بلقت داعبا ،هیامرس ندش یناهج تلع یانعم هب هک هدش هتفرگ »Gubernare« نیتلا هژاو زا »Governance«
یطیحم تسیز هلئسم اه¬هد و هیمورا یریگارف هب راچان زین نارادباسح و هدش یللملا نیب و تیاده هنوگره یارب اه دعب و هتفر یم راکب یتشک ندرک تیاده
لصا هکیلاح رد ،دشابن »رادیاپ هعسوت« دنشاب یم یسرباسح دیدج یاه تراهم و نونف اه هاگنب و اه نامزاس نورد هژیوب یتلایکشت و یماظن روما یهدنامرف
راعشا تحارص هب یساسا نوناق )50( رد هك ار دوخ دیدج یاه تیلوئسم دنناوتب هك ،مظن ،یهدنامرف ،تلایکشت أساسا مینکن شومارف .تسا هدش هتفرگ راکب
تظافح ،یملاسا یروهمج رد« هتشاد یعامتجا یاه تیلوئسم و یئوگ خساپ ماظن بلاق اب اذل هتفرگ لکش و فیرعت یماظن یاهداهن رد تیریدم و ،بتارم هلسلس
لسن و زورما لسن هک تسیز طیحم شقن یافیا یارب كش یب .دنیامن افیا هتفای رولبت ریظن یتاملک اب هن دراد راکورس تعاطا ،هیرما ،دیابن ،دیاب ریظن یئاه هژاو
یعامتجا تایح نآ رد دیاب یدعب یاه هب طلست ناسرباسح دیدج یاه تیلوئسم و Corporate( حلاطصا فیرعت یسانشزاب رد اذل !!رایتخا و شهاوخ ،أفطل
یمومع هفیظو ،دنشاب هتشاد دشر هب ور ینتبم یسرباسح بلاق رد یسرباسح یاه تراهم و تاهیبنت و یلسکآ زنیبراس نوناق نتم هب هجوت اب )Governance
یاه تیلاعف ور نیا زا .ددرگ یم یقلت و یلخاد یاه لرتنك ،یلیلحت یاه شور ،كسیر رب ل لاقتسا نینچمه ماع نوناق نیا هک اجنآ زا نینچمه و ،نآ یرفیک میارج
طیحم یگدولآ اب هک نآ ریغ و یداصتقا یرورض و مربم زاین كی اه هداد جارختسا و یروانف هدش هتفریذپ ماع یماهس یاهتکرش ربارب رد هاگنب تیلوئسم ،سرباسح
ناربج لباق ریغ بیرخت ای تسیز دای ینابم هب هك یناسرباسح اریز دور یم رامش هب ،سروب رد هدش هتفریذپ ماع یماهس یاهتکرش رد یلام یاشفا ،سروب رد
نیا . « تسا عونمم ،دنک ادیپ همزلام مزلا یاه تراهم دقاف ،دنشابن طلسم و انشآ هدش ،نوناق نیا .دهد¬یم رارق هجوت دروم ار یلام نارگ لیلحت عفانم داضت و
نیرت عماج اب لماک یئوس مه لصا یلام یاه تروص رد بیرف و بلقت فشك تهج و صاخ یماهس یاه تکرش رد یتراظن عجارم یارب ار ییاه تیامح
عفر« انامه هک رادیاپ هعسوت فیرعت یلام یاه تروص راشتنا عنام دنناوت یمن و هدوب ،بلقت اب هطبار رد ار یا هزات ییازج یاه تازاجم و دنک¬یم داجیا ماع
رطخ هب نودب رضاح لاح یاهزاین یلئاسم هب هجوت اب اتسار نیا رد .دنوش هدننك هارمگ تیمکاح لداعم .دراد¬یم روظنم قیقحت رد للاتخا داجیا و ینابت
یارب هدنیآ یاه لسن ییاناوت نتخادنا و هداد خر نارهت سروب رد ریخا ههد ود رد هك و یرایتخا دربهار اریز .دشاب یم « یتکرش دربهار « زا رت بسانم یتکرش
و دراد ،تسا »دوجوم یاهزاین عفر بابح یرادیدپ و اه تمیق رد یراك تسد هژیو هب ریظن ینوناق هنارمآ فیلاکت ات تسا کیدزن )Best Practice( هلوقم هب
عوضوم نیا یعقاو قادصم هچ رگا ششوک سروب نامزاس ، هتفرگ تروص اه تمیق تیلاعف هنماد شرتسگ و ندش گرزب .زنیبراس نوناق رد جردنم فیلاکت
هدیدپ ناونع هب ناهج رد تساه تدم لاح رد هک »اه تكرش یتیمكاح همان نییآ« دیامن هیاس رد یاه تلود ای اه تکرشربا ندش رادیدپ بجوم اه تکرش یناهج
دشاب یم حرطم اه ناسنا تسیز موادت و یناهج تایبرجت هب هجوت اب ار دشاب یم نیودت یتیلمارف یاه تکرش اریز هدروآ دوجوب ار یصاخ یاه ینارگن هک هدش
هدش هدرپس یشومارف هب ناریا رد امسر و )OECD( زنیبراس نوناق یدربراک تاررقم ظاحل یدومع و یقفا شرتسگ و یناهج یاه¬هعومجمریز اب ،)اه تکرش ربا (
اوه یگدولآ بیرض هک ماگنه نآ طقف و » ضحم یرادرب هیپک زا غراف « )OECD( تاررقم دنیامن هارمگ ار ناسرباسح هک دننزب یتلااعفنا و لعف هب تسد دنناوت¬یم
وردوخ تیعونمم حرط ای و لیطعت ار سرادم ،دنکیم دادیب تختیاپ رد و بلقت ،فلخت هدنرادزاب مرها کی هب هک دیامن یحارط و نییبت نانچنآ تلع رب دیزم تابلقت نیا دنیآرف رد اه تلود شقن نایم نیا رد هک
شرازگ چیه رد نآ تیاعر مدع شرازگ زا اما مینک یم ارجا ار هناخ برد زا هجوت دیاب هتبلا .ددرگ سروب تلاوصحم زتشیب هچ ره تیفافش لماع اپورا یداصتقا یاه یراکمه و هعسوت نامزاس ،رگید یوس زا .تسا هدش
! تسین یربخ یصاخ هك تسا یرتگرزب یداصتقا طیحم زا یشخب اهنت یتكرش تیمكاح هک دومن هزوح هک ناعفن یذ و ءزج نارادماهس قوقح ظفح تهج رد زین )OECD(
یسانش¬هعماج« مان هب یرتدیدج موهفم 1980 ههد زا هکنآ بلاج یاه تسایس لماش لاثم یارب هك دنزادرپ یم تیلاعف هب نآ رد اه تكرش رب تراظن نینچمه و دشاب یم ناتسلگنا و اکیرمآ زا رت هدرتسگ یسب نانآ
یداصتقا یاهورین یراذگ ریثات یگنوگچ هک هدش حرطم »یداصتقا بوچراچ .دشاب یم اهرازاب و لوصحم رد تباقر نازیم ،نلاك یداصتقا »اه تکرش یتیمکاح لوصا « مان هب ار یتاررقم هتخیسگ ماجل یاهرازاب
فاصوا نیا اب .دیامن یم نییبت و نایب ار یرادباسح یاهدرادناتسا رب و دراد یداهن و یتراظن ،ینوناق طیحم هب یگتسب یتكرش ره یتیمكاح هدنهد شیامن و رگنایب عقاو رد اه تکرش تیمکاح لوصا .دندومن عضو
عبانم ات دنشاب وگ خساپ دیاب یا¬هجدوب ندرک هنیزه یارب اه تلود زا تكرش یهاگآ و )راك و بسك قلاخا( یقلاخا روشنم نوچ یلماوع )Stock holders( ماهس نابحاص ،)Managers( ناریدم عفانم لباقت
هک دنیامن هنیزه نکمم لکش نیرتهب هب ار نادنورهش تایلام و روشک هقلاع دروم و )یطیحم تسیز دراوم لماش( یعامتجا یاه تیلوئسم لوصا یساسا یاه هبنج .دشابیم )Stake Holders( ناعفن یذ قوقح و
تسا »یریذپ¬تیلوئسم و یئوگ خساپ ،یلام تیفافش« دنمزاین رما نیا نسح رد دناوت یم دراد لاغتشا تیلاعف هب نآ رد تكرش هك یعماوج یارب مزلا رتسب داجیا زا نانیمطا لماش )OECD( طسوت یتکرش تیمکاح
،یرادباسح یاه¬متسیس تسرد یارجا قیرط زا یلام تیفافش هک )Sustainability( اه تكرش یرادیاپ و تدم دنلب تیقفوم و ترهش هفیظو و نارادماهس قوقح هب هجوت ،یتکرش تیمکاح شخبرثا بوچراچ
ورملق رد یریذپ¬تیلوئسم و یعامتجا یرادباسح هزوح رد یئوگ خساپ .دشاب رثوم شقن ،نارادماهس اب دروخرب رد تلادع و تاواسم تیاعر ،ناکلام یدیلک
تسا نآ تیعقاو .تسا فیرعت لباق یعامتجا یاهتیلوئسم یرادباسح ماع موهفم هب تلود یعامتجا یاه¬تیلوئسم زا یشان رادیاپ هعسوت تأیه یاه تیلوئسم ،تیفافش و اشفا ،یتکرش تیمکاحرد ناعفن یذ
نینچ لوبق هب رضاح هتشذگ ههد هس رد اه¬تلود زا مادکچیه هک یاه تیلوئسم و فرط کی زا )یتلود یاه¬هاگنب و تاسسوم لماش( Corporate( یتکرش تیمکاح نوناق رد تهج نیمهب .دشابیم هریدم
ً
عنام ناونع هب دنیآرف نیا اب امسر یلبق تلود اما دنا¬¬هدشن یدنیآرف هطبار نیمه رد .دشاب¬یم رگید فرط زا یداصتقا یاه¬هاگنب یعامتجا زنبراس نوناق سپس و اپورا داحتا نویسمک بوصم )Governance
تفلاخم یداصتقا قطنم نودب هنلاجاع یاه یریگ¬میمصت عدار و »یعامتجا یاه¬تیلوئسم یرادباسح« مان هب یشور هک تساه تدم یروب نیرگ شرازگ نینچمه و 2002 هیوناژ اکیرما هرگنک بوصم یلسکا Vol. 25 / No. 1519 - Friday, Sept 28, 2018
و یمسر نارادباسح هعماج همانساسا تارییغت دنیآرف« .دومن¬یم یاهروشک رد رادیاپ هعسوت یاه¬هفلٔوم یریگ¬هزادنا رازبا ناونع هب ،)1998( لپماه ،)1998( Cad burryیروب دک ،)1995( Green bury
یداصتقا روما ترازو دنمراک ناونع هب روشک لقتسم ناسرباسح لیدبت زا یشخب هک یرادباسح عون نیا .دوش¬یم هتفرگ راکب ناهج هتفرشیپ و اداناک ،ناتسلگنا رد )2003( زگیه ،)2000( لاب نرت ،)2003( تیمسا
ً
رون هلاه تلود یاهزور نیرخآ رد هک تسدراوم نیا هلمج زا »یئاراد و یرگشرازگ یریگ¬هزادنا نآ فده هک دوش¬یم بوسحم یرادباسح شناد هریدم تأیه هدهعرب یلام یاه تروص تیفافش تیلوئسم اقفتم ایلارتسا
رب و یریبدت¬یب لامک رد »یئاراد و یداصتقا روما ریزو« صخش طسوت یراجت یاه تیلاعف زا یشان )یعامتجا تعفنم -هنیزه( یعامتجا ترهش رکذلا¬قوف نیناوق تامازلا تیاعر ناسرباسح تیلوئسم و اه تکرش
نینچ رد تسا یهیدب .تفرگ تروص »زاتمم ناهاوخ¬تلود« هیصوت رثا هب مه یراجت دحاو هک اجنآ زا عقاو رد .دشاب¬یم یداصتقا یاه¬هاگنب ثلونماک یاهروشک رد یزاس¬فافش و تاعلاطا یاشفا .دشاب¬یم
زا هک دنراد دوجو ردقنامه عاجش و لقتسم ناسرباسح زا رگید یعاضوا ریظن یعامتجا تاررقم یرایسب تیاعر هب فلکم نادنورهش رامآ هباثم هدمآرد یمازلا و ینوناق یتروصب زین )1994( یبونج یاقیرفآ و )1999(
.عاجش و لقتسم تاضق تیاعر ،تاجناخراک لاغتشا رد ناکدوک یریگراکب مدع ،رشب قوقح تیاعر صاخ شرازگ کی ناونع هب یزاس¬فافش ۀدیدپ هزورما هک یروط هب
دادعا لماش دروم رد هیاپ دنلب نلاوئسم و یروهمج سیئر نانخس تابثا و یا¬هناخلگ تاررقم تیاعر ،دزم تخادرپ رد درم و نز قوقح یواسم .تسا هدمآرد Global Report Initiative( GRI(
ً
ناگربخ طسوت زین لابق و دوشیم نایب اه هبحاصم رد رد هک یموجن ماقرا و یرادباسح اذل ،دشاب¬یم تسیز طیحم یگدولآ لرتنک ،یطیحم تسیز یاهرازاب هعسوت یارب هك دیدج فیراعت رد هکنآ رگید تیمها زئاح هتکن
یرادباسح« وترپ رد زج ،دوب هدش نایب فلتخم ءاحنا هب یداصتقا تسا نآ ددصرد ناعفن یذ قوقح تیاعر رد یعامتجا یاه¬تیلوئسم یاه تیلوئسم ،ناسرباسح صاخ فیاظو هلمج زا هدش نیودت یلام
1384-1396 هرود درکلمع هژیو یسرباسح و یتایلمع یسرباسح ،دشر هب ار دراوم یعامتجا تارثا زا کی ره هزادنا صاخ یرگ شرازگ هئارا اب هک یاه تیلوئسم اما .دشاب یم )social responsibility( یعامتجا
¬تیلوئسم دنناوتب ناسرباسح هکنآ یارب اما .دشاب¬یمن ریذپ ناکما تخانش رگید فرط زا .دهد ناشن یلام تاشرازگ زا ناگدننک¬هدافتسا هك تسا یا هدرتسگ و عیسو تاصتخم و داعبا یاراد یعامتجا
ً
تراظن و ظوفحم هفرح للاقتسا دیاب لاوا دنوش اریذپ ار یکسیر نینچ دشر یرادباسح زا هدافتسا اب فلتخم یاهروشک رد یداصتقا دشر لیلاد ناسرباسح دنوشن نشور و فیرعت تاصتخم و داعبا نیا هچنانچ
هعماج عمجم ارنآ یاضعا هک دشاب یتراظن تایه قیرط زا هعماج رب تلود ،)Growth Accounting( دشر یرادباسح نایرج رد .دوش یم ماجنا .تفرگ دنهاوخ رارق )یعامتجا و یا هفرح صقانت( سكوداراپ كی رد
تحار ناگمه لایخ تروصنیا ریغ رد دنک نییعت ناریا یمسر نارادباسح ،اه تلود یتیوه یاه یگژیو هلمج زا ،یداصتقا دشر رب راذگرثا لماوع ناسرباسح یلصا هفیظو تسا ملسم هچنآ داعبا نیا هرتسگ زا غراف
زا رتلااب و یدرایلیم رازه تفه و یدرایلیم رازه هس یاهداسف هک دشاب ناوت یمن ،دشر یرادباسح زا هدافتسا نودب .دریگ یم رارق هعلاطم دروم تسا یلام یاهرازاب رد تیفافش داجیا و یلام تاعلاطا هب یشخبرابتعا
ً
!!دش دنهاوخن ءاشفا و فشک لقتسمریغ یسرباسح اب هاگچیه نآ یوس زا درک هسیاقم ار تلود دنچ ای ود رد یداصتقا دشر درک لمع یتسردب رد افرص ناسرباسح نیون و یتنس یاه تیلوئسم همه تلع نیمه هب و
18
