Page 29 - 1520

‹
یروآ‌نف‌و‌شناد

بسک هب قفوم خیرات رد نز ۳ نونکات دنلکیرتسا باستحا اب و بیترت نیا هب :خیرات رد کیزیف لبون هدنمب نز نیروس
29 .تخادرپ میهاوخ اهنآ یفرعم هب بلطم نیا رد هک دنا هدش کیزیف لبون
تسا‌یمرگرس‌یعون‌میارب‌یتاقیقحت‌راک
"یروک یرام"

ملع خیرات نز نیلوا )Marie Skéodowska Curie("یروک اکسودولکسا ایرام" کیزیف لبون هزیاج ناگدنرب زا یکی )Donna Strickland("دنلکیرتسا انود"
هک تسا ینز اهنت نینچمه یروک .دش لبون هزیاج بسک هب قفوم هک تسا تفایرد زا لبق و تسا یمرگرس یعون شیارب یتاقیقحت راک هک تفگ لاسما
.دنک دوخ نآ زا ار لبون ود هتسناوت .دوش 2018 کیزیف لبون هزیاج هدنرب نز کی هک هدرک یمن رکف نیا هب هزیاج نیا
.دش دلوتم ناتسهل وشرو رد یدلایم 18۶۷ ربماون ۷ خیرات رد "یروک یرام" یو .داد ماجنا رزیل هزوح رد ار دوخ تاقیقحت "دنلکیرتسا انود" ،انسیا شرازگ هب
هتشر رد ار دوخ سناسیل 18۹۳ لاس رد یو .دندوب ملعم ود ره یروک نیدلاو کیزیف "لبون" هزیاج تفایرد هب قفوم هک تسا لبون هچخیرات رد نز نیموس
ذخا هب قفوم زین تایضایر هتشر رد دعب لاس کی اهنت و درک تفایرد کیزیف .تسا هدش
.درک جاودزا یو اب و دش انشآ "یروک ریپ" اب نآ زا سپ .دیدرگ سناسیل
دوب یو هاگشیامزآ هک یکچوک یبوچ یرابنا رد 18۹۵ رد یروک یرام هک ینامز رد ،2018 کیزیف لبون هدنرب رگید )Gérard Mouro( وروم درارج" هارمه هب یو
مویدار ییایمیش رصنع هرابرد یزیچ یرگید سک چیه هن و وا هن ،درک راک هب عورش زین لیلد نیمه هب دنمشناد ود نیا .درک راک "CPA" مان هب یکینکت عارتخا هزوح
.دندرک دوخ نآ زا ار "لبون"
1397 مهر 13 هعمج - 1520 هرامش / 25 لاس زیمآ رارسا ییاهوترپ ،"مویناروا "ییایمیش رصنع هک دوب هداد صیخشت نامز نآ یاه سلاپ دیلوت یارب ،دنداد هعسوت وروم و دنلکیرتسا هک یکینکت تسا ینتفگ
.دوب هدشن فشک زونه رصنع نیا و تسناد یمن
.تسا "هاتوک قوف یسلاپ یاهرزیل "داجیا یارب یکینکت "CPA "
رد ،"لرکب یرناه"،یوسنارف نادکیزیف و رگشهوژپ ،یو ناراکمه زا یکی هتبلا
هدافتسا دروم یملع یداینب تاعلاطم و یکشزپ ،یحارج رد یوق و هاتوک قوف
.دناشفا یم دوخ زا یئرمان
.دریگ یم رارق
نیا .دنداد هئارا ار "هتیویتکا ویدار" هیرظن اه یروک ،یدلایم 18۹8 لیروآ 12 رد
یاه شلات .دوب هدرکن شلات تخس هزادنا نیا هب نونکات هک درک راهظا دنلکیرتسا
و "مینولوپ" رصنع ود فشک و اه پوتوزیا یزاسادج یارب ییاه شور ،هیرظن
.دنک دوخ نآ زا ار لبون یو دش رجنم هک تسا هدوب یمرگرس اب هارمه یو
.تسا "مویدار"
ً
هک درک تباث تیروف هب ابیرقت یعیبط ویتکاویدار رصانع نایم رد مویدار شیادیپ
.دیناوخ یم همادا رد ار نآ نتم هک داد ماجنا لبون هناسر یملع
.تسا اهراک یرایسب یارب ویتکا ویدار رصنع نیرت بسانم رصنع نیا
زکارم زا زورما هک درک یزادنا هار ار وشرو رد یرگید و سیراپ رد یکی زکرم ود یروک تسرپرس )Adam Smith("تیمسا مادآ" اب ینفلت یا هبحاصم یو هتشذگ زور
یماظن ینامرد زکرم نیلوا لوا یناهج گنج رد نینچمه .دنتسه یکشزپ گرزب زین دوخ همان نایاپ رد ار نآ نم و میدرک هدافتسا رزیل رد ام هک دوب یعوضوم نیلوا هزیاج ندرب ربخ ندینش ماگنه هب نات لمعلا سکع .میوگ یم کیربت :تیمسا مادآ
.درک داجیا ار یکشزپ ویدار 1۹۳۹ لاس رد ریام طسوت هک دوب یعوضوم نوتوف دنچ نویسازینوی .مدرک حرطم ؟دوب هچ
ار کیزیف رد لبون هزیاج 1۹0۳ رد ناش فشک رطاخب لرکب هارمه هب یروک هداوناخ .درکن تفایرد لبون راک نیا یارب یو هچرگ .دوب هدش هئارا یدلایم اما ،تسا یخوش ربخ نیا هک مدرک روصت ادتبا رد نم هک تسا یهیدب :دنلکیمتسا
یشهوژپ یاهراک یارب هک ار ییاه ماو دنتسناوت بیترت نیا هب و دندرک دوخ نآ زا .دوبن هنوگ نیا
.دننک تخادرپ ،دندوب هتفرگ دوخ ینلاوط هلب
یروک مادام .تشذگرد فداصت تلع هب یگلاس ۴۷ رد 1۹0۶ لیروآ 1۹ رد یروک ریپ .تسا هتفای رییغت زین لبون یاطعا هاگدید :دنلکیرتسا دننار زین یمگید دمف نونکات هک مناد یمن .تسا هدوب زیگنا تفگش رایسب امش راک
مویدار هیهت هب قفوم 1۹10 رد و داد همادا دوخ تاعلاطم هب شرهوش گرم زا سپ ....میخ ای تسا هدش لبون بسک هب قفور دوخ تلااقر نیتسخن هئارا اب امش
راب نیا دوخ لبون هزیاج نیمود بسک هب قفوم 1۹11 لاس رد یو .دیدرگ صلاخ امش زا یدایز یاه تساوخرد هک تسا نیا دهاوخ قافتا امش یامب هک یزیچ ،هلب .دوب هداعلا قوف امش راک نیامبانب
.دش یمیش رد هچ عوضور نیا هب عجار .دیومب فلتخر تاسلج و اه ناکر هب هک دش دهاوخ تیقفوم ساسحا هک میوگب دیاب ،میوگب مدوخ هب عجار رگا .مناد یمن مه نم
ات و تشاد 1۹12 رد سیراپ مویدار وتیتسنا سیسأت رد ار یلصا شقن یروک یرام ؟دیراد یساسحا .منک یم
.دوب نآ یمیش-کیزیف شخب هرادا لوئسم گرم نامز زا شیپ اریز .مسرت یم یمک عوضوم نیا هب عجار ،دیهاوخب ار شتسار :دنلکیرتسا
لاتبا لیلد هب یگلاس ۶۶ نس رد یدلایم 1۹۳۴ لاس رد تیاهن رد ققحم نز نیا هتشاد زاورپ لیام رازه 100 تفگ یو هک مدرک تبحص لبون ناگدنرب زا یکی اب نیا زا یتاذ هیده نیا ناتمظن هب .دیشاب هتشاد یتاذ دادعتسا ملع هنیرز رد دیاب امش
)first class( "سلک تسرف" یاهزاورپ اب نادنمشناد ،دیناد یم بخ .تسا ؟دمیگ یر تاشن اجک
.تشذگرد نوخ ناطرس هب
یتآ لاس کی ات دیاش .تسا تخس اه نآ یارب ندرک رفس سپ .دننک یمن ترفاسم .دش یم بوسحم یمرگرس عون کی میارب نم یتاقیقحت راک ،مناد یمن :دنلکیرتسا
و تسا ازوترپ مویدار اریز .دش ملاعا "مویدار" یور رب قیقحت لیلد هب یو گرم
.تسا یراوشد رایسب راک نم رظن هب هک مشاب فلتخم طاقن هب ترفاسم هب روبجم یگدنز رد یا هرود نیا .مدرب تذل راک نیا ماجنا زا و متشاذگ تقو اه تعاس نم
.دوش یم ناطرس داجیا بجوم نآ اب دروخرب
هعلاطم رد یا هدننک مرگرس تاقوا و مدرک شلات و راک دایز رایسب رایسب هک تسا نم
"یروک یرام" رتخد )Iréne Joliot-Curie("یروک-ویلوژ نریا " تسا ینتفگ
.دیهدب ار "سلک تسمف" زاومپ کی داهنشیپ دیومب ییاج مه دیتساوخ مگا سپ بخ .دوب هدننک مرگرس زین ام یتاقیقحت هورگ .متشاد "هاتوک قوف یسلاپ یاهرزیل"
ار یمیش لبون هزیاج 1۹۳۵ لاس رد یعونصم هتیویتکاویدار فشک رطاخ هب زین
تبحص لبون هدنرب دننام عوضوم نیا رد هک مدش هجوتم ،بخ رایسب :دنلکیرتسا"
.درک تفایرد
.مدرکن رد یکیزیف مولع نآ رد هک تسا یبمجت نانادکیزیف زا کیسلاک هاگدید کی امش راک
.دبای یر دوبهب و هعسوت هاگشیارزآ
"میار تمپوگ ایرار "
.تسا مهر یبلطر عوضور نیا .دیدوب لبون هدنمب کی دننار اقیقد امش ممظن هب .تسا تسرد ،هلب :دنلکیرتسا
هب عجار یمک دیهد هزاجا ،دیا هدش لبون هدنمب هک دیدینش لبق یقیاقد امش
هک تسا خیرات نز نیمود ) Maria Goeppert Mayer("ریام ترپوگ ایرام "
دیناوت یر اهرزیل نیا دمبراک زا هک یلاثر نیمتهب .مسمپب امش زا عیمس قوف یاهرزیل بسک ار کیزیف لبون هک دیتسه ینز نیروس ،لاس 55 تشذگ زا سپ امش هتبلا
.دنک دوخ نآ زا ار کیزیف لبون هزیاج هتسناوت
؟تسیچ ،دینزب .دنک یر
.دش دلوتم ناملآ رد یدلایم 1۹0۶ نئوژ 28 خیرات رد "ریام ترپوگ ایرام "
هب عجار تاکن نیرت هجوت لباق زا یکی دیفس یاهرون لسن نم رظن هب :دنلکیرتسا لبون هک خیرات نز نیمود("ریام ترپوگ ایرام" دح رد ار دوخ نم ،هلب :دنلکیرتسا
عوضوم اب ریام همان نایاپ .تسا ناملآ "نگنیتوگ" هاگشناد لیصحتلا غراف یو
دننام فافش مسج کی دراو دیفس رون هک ینامز ،دیناد یم همه .تسا اهرزیل نیا .متسناد یمن )درک بسک ار کیزیف
.دیدرگ هئارا اه متا طسوت نوتوف ود بذج هیرظن
جراخ مسج زا نامک نیگنر یاهرون ،دنشاب یوق و هاتوک اه سلاپ رگا ،دوش یم بآ
.دش "وگاکیش" هاگشناد داتسا هنابلطواد ریام ،مود یناهج گنج زا سپ
فشک ملع رد عوضوم نیا هک هچرگ ،دنریگ یم تاشن اجک زا اه گنر نیا .دوش یم هلب
دش "وگ هید نس رد اینرفیلاک" هاگشناد رد کیزیف روسوفورپ و داتسا ،1۹۶0 لاس رد
رثا قیرط زا ار اه گنر نیا مامت ام .تسا زیگنا تفگش نآ یاشامت یلو ،تسا هدش نز نیلوا(یروک یرام یتاقیقحت یاهراک دوخ همان نایاپ رد یتح نم :دنلکیرتسا
تاقیقحت هب ریام .دش فیفخ یزغم هتکس کی راچد نآ زا سپ هاتوک یا هرود و
.میدرک داجیا یطخ ریغ لباقتم .مدرک جرد زین ار )تفرگ کیزیف لبون هک خیرات
.داد هئارا ار "هتسه یا هتسوپ" یضایر لدم نآ زا سپ و داد همادا دوخ
.دنک یم حیرشت ار متا هتسه رد یژرنا یاهزارت رد تارذ یریگرارق هوحن لدم نیا
.تسا ییوداج امش راک .تسا امش نایر ییابیز طابترا هلب
کیزیف لبون هزیاج یدلایم 1۹۶۳ لاس رد ریام هک دش ببس یو درواتسد نیا
.دراد دربراک اج همه رد دیفس یاهرون لسن :دنلکیرتسا هلب :دنلکیرتسا
Johannes Hans("نسنی سناه سناهوی لیناد" تسا ینتفگ .دنک بسک ار
تفایرد رد ریام اب زین )Eugene Wigner("رنگیو نیجوی" و )Daniel Jensen
لراعت امش هژومپ هب عجار زیگنا تفگش بلطر ،دیدمک هراشا ناتدوخ هک روطنامه زیاوج نیا هب هک متسین ینز نم اریز .مهد خساپ لاوس نیا هب هنوگچ مناد یمن
؟دراد یرایپ هچ ققحر نز ود نیا اب امش طابترا ناتمظن هب
Vol. 25 / No. 1520 - Friday, Oct 5, 2018 ،یو یاه شلات ساپ هب اکیرمآ یملع هعماج دنمشناد یوناب نیا گرم زا سپ نات حمط هب عجار ،دیدرآ ملهکتسا هب مبراسد هار رد امش هک ینارز ،بخ رایسب هکنیا دوجو اب یتح دشن بوسحم دنمشناد کی ناونع هب رخاوا ات ریام :دنلکیرتسا
.دندوب کیرش هزیاج نیا
.تسا هدار و رون ،رزیل
.دش هدیزگرب "اکیرمآ شناد و رنه ناتسگنهرف" تیوضع هب 1۹۶۵ لاس رد ریام
هلب :دنلکیرتسا
نم .تسا هدرکن دوخ نآ زا ار هزیاج نز کی ارچ هک منک رکف نیا هب ای .منک رکف
"وگ هید نس" رد و دش یزغم هتکس راچد یدلایم 1۹۷2 لاس رد تیاهن رد یو
.متسه "ریام ایرام" و "یروک یرام" هار ور هلابند هک ملاحشوخ
.تشذگرد
...یو امیز ،تسا تسرد هلب
.میتسه امش زا لابقتسا مظتنر رایسب ار .مینک یر بسک تاعلاطا متشیب
.تفرگ کیزیف رد "ریام ترپوگ ایرام " یملع هزیاج داجیا هب میمصت
منونمم یلیخ :دنلکیرتسا
.داد ماجنا یزیگنا تفگش تاقیقحت
"دنلکیمتسا انود"
.منک تاقلار مبراسد هار رد ار امش هک ممظتنر .دوب یبلاج هبحاصر
.متسه تاقلام نیا رظتنم مه نم ،نونمم :دنلکیرتسا
.دمک تفایرد ار لبون شا یگدنز 50 ههد رد و 19۶3 لاس رد میار هلب
دلوتم اداناک رد یدلایم 1۹۵۹ لاس رد )Donna Strickland("دنلکیرتسا انود"
نیا هک .مدرک زاغآ نوتوف دنچ نویسازینوی هنیمزرد ار مراک ادتبا رد نم :دنلکیرتسا
قفوم هک تسا ینز نیموس یو .داد ماجنا رزیل هزوح رد ار دوخ تاقیقحت و دش
.تسا هدش کیزیف "لبون" هزیاج تفایرد هب تفمگ کیزیف لبون هک خیرات نز نیروس ؛دنلکیمتسا انود
رد ،2018 کیزیف لبون هدنرب رگید )Gérard Mouro( وروم درارج" هارمه هب یو
زین لیلد نیمه هب دنمشناد ود نیا .درک راک "CPA" مان هب یکینکت عارتخا هزوح لبون زیاوج یاطعا هچخیرات رد نز دنمشناد ۳ اهنت نونکات
.دندرک دوخ نآ زا ار "لبون" .دننک دوخ نآ زا ار "کیزیف" لبون هزیاج دنا هتسناوت
.تسا "هاتوک قوف یسلاپ یاهرزیل "داجیا یارب یکینکت "CPA " رد هک تسا یا هزیاج نیرتربتعم لبون هزیاج ،انسیا شرازگ هب
یاه سلاپ دیلوت یارب ،دنداد هعسوت وروم و دنلکیرتسا هک یکینکت تسا ینتفگ .دریگ یم قلعت دنمشناد کی هب یملع یاه هزوح
رارق هدافتسا دروم یملع یداینب تاعلاطم و یکشزپ ،یحارج رد یوق و هاتوک قوف ناد یمیش و راد هناخراک تیصو هب ،18۹۵ لاس رد لبون هزیاج
.دریگ یم "عادبا لیلد هب ار یو رتشیب هک "لبون درفلآ "،یدئوس
هاگشناد زا ار دوخ کیزیف یسدنهم کردم "دنلکیرتسا انود" .دش یراذگ هیاپ دنسانش یم "تیمانید
1۹8۹ لاس رد و درک تفایرد اداناک )McMaster University("رتسم کم" بسک هب قفوم دنمشناد 210 زورما ات یدلایم 1۹01 لاس زا
.درک بسک اکیرمآ "رتسچار" هاگشناد زا "یسانشرون" هتشر رد ار دوخ یرتکد 112 کیزیف رد هزیاج نیا نونکات .دنا هدش کیزیف لبون هزیاج
زین "دنلکیرتسا" .تسا اداناک )Waterloo("ولرتاو" هاگشناد داتسا نونکا مه یو .تسا هدش اطعا هبترم
.دنک دوخ نآ زا ار یملع ربتعم زیاوج هتسناوت نونکات زا هک دندش یفرعم هتشذگ زور 2018 کیزیف لبون ناگدنرب
نز نادکیزیف دنلکیرتسا انود اهنآ زا یکی ،رفن ۳ نیا نایم
29 .دوب ییاداناک