Page 19 - 1504
P. 19
یگنهرف ثاریم
رد .تسا Apphadana ،یدلایم مراهچ ی هدس نادیفارغج ،)Marcian( هتفگ رتقیقد .ددرگ یم رب یــسودرف زا سپ هدس ود دودحرد هب همانهاــش هشیرمه 'ašaq یبرع و xašaq یربع ی هژاو ،لگون تاکــس داتــس ُ ا رب انب
19 شهوژپ رب انب .تسا هدش نوگرگد یبرع ِ »ع« هب نیتسخن ِ توصم زین اجنیا هب نآ یسیونور یرمق ۶۱۴ مرحم ۳۰ خیرات رد هک تسا یا هخــسن ،میشاب ربارب یربع »ع« و تسا یبرع »خ« ای »ح« ربارب یربع »خ« ِ کاو .دنتسین
āppā- ِ ناتساب ِ یسراف زا هریزج نیا مان یلصا ی هــسید ،یشو هرف دای هدنز یدیشروخ یرامشهاگ ۵۹۶ تشهبیدرا ۲۵ هبنشود اب ربارب( هدیــسر نایاپ »ش« لاومعم ،نینچمه .دنزیمآ یمن رد مه اب اهنآ یلو ،یبرع »غ« ای »ع«
1397 خرخاد 25 هعمج - 1504 هرامش / 25 لاس تــسا »انعموقرق« ای »امعموقرق« تــسد نیا زا هنومن نیرخآ و .)سراف ِ :مینک یم داهن شیپ قشع ی هژاو ندش تسه یارب ار ریز لاور ام ،هناهاتوک یانعم هب زاغآ رد لامتحا هب یربع قــشخ .تــسا هدوبن یکی اهنآ نیزاغآ
.)یدلایم ۱۲۱۷ هم هام ۱۵ و یناریا
یدننامه ،رگید یوــس زا .سکع رب و دــسیدارت یم یبرع »س« هب یربع
؛»ندرک ینابهگن ،ندییاپ« pā- و »بآ« یانعم هب āp زا ،تــسا هدش هتفرگ
جیلخ ِ یلحاس ِ هاگــساپ( »بآ )ِ ی هنارک( ِ هاگــساپ« یانعم هب هتفر مه یور
ی هشیر یانعم نوچ ،تسا یفداصت یربع و یبرع رد هژاو ود نیا ییانعم
دنیآ رب
.دهد یم ناشن نآ یمارآ ربارب هکنانچ ،تسا هدوب »ندرشف« ای »نتــسب«
ینانوی ِ ی هژاو ِ ی هدیبرع ِ ی هــسید هک ،»نارفعز ِ نغور )ِ ی هراجنک( ِ در ُ د«
هژاو زاغآ رد یربع »خ« هــک دنک یم دیکأت دلونرآ رنرو داتــس ُ ا ،نینچمه
*aisska- ،»نتس ُ ج ،نتشاد لیم ،نتساوخ« *ais- ییاپورا-و-دنه-اوروپ
،هراجنک ،در ُ د« magma و »نارفعز« krokos زا ،تــسا krokomagma ِ
،ندرک وزرآ ،نتــساوخ« iš- ییاتسوا > وجتــسج ،شهاوخ ،تــساوخ«
.دوش یمن »ع« زگره و دسیدارت یم »ح« هب یبرع رد هشیمه
.تسا هتفر یم راک هب )سونیلاج( ینانوی ِ یکشزپ رد وراد نیا .»نغور
.»لیم ،شهاوخ ،تساوخ« *iška- > و »نتس ُ ج
رد »ط« و »غ« ِ یاــه کاو ِ ینیزگیاج زا مــه هنومن دــنچ ،یهاتوک هــب
هتفر راک هب ی هژاو .تسا هدماین نآ رق رد »قــشع« هکنیا رگید بلاج ی هتکن
رد اهاوآ نیا هکنآ لاح ،هتفرگ ماو هب هناگیب یاهنابز زا یبرع هک یــی اه هژاو
ایروغیطاق ؛)Pythagoras( ثروغاثیف :ینانوی زا .دنرادن دوجو یلصا ِ نابز
رد هک تسا ینتــسناد نینچمه .)hubb( ّ ب ُ ح یمــسا ی هــسید هنومن
aδka- ؛»دسح ،کــشر« araska- ؛»گرم« mahrka- :دوــش یم هدید
؛)magnesia-lithos( سیطانغم ؛)organon( نوــنغرا ؛)kategoria( ریز یاه هژاو رد هنومن یارب و دراد رایــسب دربراک ییاتسوا رد -ka دنوــسپ یارب ،شیاه هدشادج اب دــش دای هک تــسا )habba( َّ ب َ ح ردصم نامه
و )habba( َّ ب َ ح رتشیب و درادن یرایسب دربراک قــشع ی هژاو نیون یبرع
رد ( »روتس ،اپراهچ« pasuka- ،»کشخ« huška- ؛»شوپور ،ادر ،هماج«
سیلاطاطسرا ،وطــسرا ؛)Thales( سلاط ؛)astrolabos( بلارطــسا »سپ« یناگنیرک یتات شیوگ رد ؛»همر ،هلگ ،اپراهچ« pah و pasu یولهپ و ،بوبحم ،هبیبح ،بیبح ،بح :دنور یم راک هب نآ ی هدشادج یاه هسید
؛)tašk( قسط ؛)tas y( جو ّ سط ؛)tašt( ساط :یسراف زا .)Aristoteles( ؛)*pasu.p n زا »ناپوچ« و »نابــش« یمسر یسراف رد ؛»دنفــسوگ« = .اهرگید
َ
زاگ یــسراف رد هک ،)gaz( زاغ :ینونک ِ یبرع رد هــسنارف زا .)tab k( قَبط .اهرگید و ؛)aži- اب( کاحض ،)؟(هدنزگ« dahaka- ؛»شفرد« drafδka-
.)زاگ ،عیام ،دماج( هدام زا یتلاح ،تسا هدروآ دیدپ هنایم یــسراف رد ار *išk ی هژاو لامتحا هب ییاتــسوا ی هژاو یسودرف هب یهاگن
هب هژاو نیا رذــگ یگنوگچ ی هراب رد .تــسا هتفای هار یبرع هب هک تــسا هب زا یسراف نابز زا دنفادپ و یرادــساپ یارب یــسودرف ،میناد یم هکنانچ
تسا نکمم نینچمه .یبرع هب *išk ِ ی هژاو یبایهار عوضوم هب میدرگ زاب رد *išk هک تــسا نآ نیتــسخن .دروآ روصت هب ناکما ود ناوت یم یبرع ی هژاو لاح نیا اب .دنک یم یراددوخ هنادنمــشوک یبرع یاه هژاو ندرب راک
اجنآ زا .دشاب هدش دراو یبرع هب یملاــسا نارود یاه زاغآ رد هژاو نیا هک رب هژیو هب( دنتشاد طلــست برع ناهج رب نایناریا هک ،نایناــساس نارود دهد یم ناکما وا هب هنارعاش یدازآ هکنیا اب درب یم راک هب یناسآ هب ار قشع
،دنا هتشادن یهاگآ هژاو نیا یناریا هاگتساخ زا نابتاک و ناــسیون تغل هک یارب .تسا هدــش دراو یبرع هب )زاجح اتح و ،نمی ،نامع ،نیرحب ،هریح ی هژاو یسودرف ارچ ،دیسرپ ناوت یم .دنک قشع نیزگیاج ار یرگید ی هژاو
َ
،قش َ ع یبرع اب ار نآ ،دراد رب رد ار »ندرک وجتــسج ،نتساوخ« موهفم هک ملاسا زا شیپ نارود رد یبرع رب یــسراف ریثأت یگنوگچ زا رتــشیب یهاگآ کی قشع دننام و یبرع رد تــسا قــشع جیار و یلصا ی هژاو هک ار ب ُ ح
یتنس ناسیون تغل ،هتفر مه یور .دنا هتخیمآ رد ،تــسا »ندیبــسچ« هک رد یــسراف ذوفن یاه هار« شونرذآ شاترذآ یندناوخ باتک هب دینک عوجر ؟درب یمن راک هب ،دــنز یمن مه هب ار رعــش نزو نیا ربانب و ،تــسا ییاجه
ببس هب رتشیب ،دنا هدیشارت یسراف یاه هژاو یارب یبرع یاه هــشیر اهراب یسراف ِ کاو ِ یسیدارت .۱۳۵۴ ،نارهت هاگشناد پاچ ،»یزات نابز و گنهرف تخانش هکنیا اب همانهاــش راگدنوادخ هک دیارگ یم رواب نیا هب هدنــسیون
تسا دیما .ندیبرع یارب ناشیاه ششوک رد یخرب دیاش و ،ناــشیهاگآ ان > کیدنز ،قدنخ > کدنک :هنومن دنچ ،تسین بایمک »ق« ِ یبرع هب »ک« ِ هب هتشادن ییاپورا-و-دنه یاه هژاو یــسانش هشیر و نابز زا ار ام نیزورما
یزاغآ و ،دتفا دنمدوس ار یسراف نابز نارادتسود هاتوک تشاددای نیا هک برعملا ِ ی هتشون هب( ه َ عصق > هساک ،قسوج > کشوک ،زیفق > زیفک ،قیدنز .تسا یسراف یا هژاو قشع هک هتسناد یم لامتحا
بلاج یاه عوضوم زا یکی .هنیمز نیا رد رتشیب یاه شهوژپ یارب دــشاب .)دراوملا برقا ،بر لاا یهتنم ،یقیلاوج
ار قشع هک ،تسا یناریا نافرع رد قشع موهفم رد واک-و-دنک هطبار نیا رد مشخ و درد زا هن میوگ وت قشع ز ----------- مشچ خوش یا هک دیوگب ددنخب
و راطع ریطلا قطنم دیروآ دای هب .دهد یم دنویپ »نتشگ« و »وجتسج« اب »ق« هب »ک« اــهنت هن )ه َ عصق( هژاو نیــسپاو نیا رد هــک تــسا بلاج لامه ددرگ هدنکفا رس لاهن ------------------ لاز قشع زا هریخ رب هک دیابن
رهش تفه :ار یولوم فورعم تیب ای ،غرمیس بلط رد ار ناغرم یوجتسج ،دنا یماس ِ یاهنابز ِ ی هژیو هک ،مه »ع« و »ص« ِ کاو ود ،هدش هدیسیدارت دروخ قشع مغ وک یسک تشپ وچ ------------- درز و کیراب هاگنآ دیآ دیدپ
موهفم نیا ایآ .میا هچوک کی مخ ردنا زونه ام ٭٭٭ تــشگ راطع ار قــشع و هریزج ِ مان رد ار »ع« هــب یــسیدارت زا یرگید ی هنومن .دنا هدمآ دــیدپ تشگ هنازرف قشع دش رود درخ ------------- تشگ هناوید هرابکی لاز لد
»نتس ُ ج« و »نتساوخ« هک ،قشع یناریا ی هــشیر اب یدنویپ چیه قشع هک تفگ دیاب .دوش یم هدناوخ ناداّبع یبرع رد هک ،مینیب یم نادابآ ِ رهــش هتشون یم هنوگچ ار قــشع ی هژاو دوخ یسودرف هک مینادب تــسا بلاج
یشهوژپ نادیم زا نوریب هنیمز نیا رد وجتــسج و یسررب ؟درادن ،تــسا و سانشرتخا ،)Ptolemaeus( سویملطب رب انب ،نادابآ ِ نهک ِ ی هــسید یپ اما !»کشِا« اتح ای »قــشِا« ی هسید هب ،»ع« یب لامتحا هب .تــسا
".تسا هدنسیون نایسرم ی هتشون هب ،ای Apphana یدلایم مود ی هدس رومان نادیفارغج ی هدنامزاب تشونتسد نیرت نهک اریز ،دیامن یمن ناــسآ هتکن نیا هب ندرب
In touch with Iranian diversity
.
.
.
Vol. 25 / No. 1504 - Friday, June 15, 2018 .
19
¡ ¢ £
