Page 34 - Shahrvand BC No. 1256
P. 34
هنر
روایت «ایرج» از فردین و کوچه باغ خاطرا ت... 34
▪ ▪شما چطور ریش های شروع کردید به کار کردن آواز خواندن این مصاحبه مربوط به قبل از ماجرای روزی اســت که استاد شجریان 34سال متسیب /شماره - 1256جمعه 22رویرهش 1392
در مراسم بزرگداشتی که برای استاد حسین خواج هامیری (ایرج)برگزار
شاید دقیق یادتان نیاید که کی و کجا بین مردم شناخته شدید
اما شــاید بتوانید آهنگی را نام ببرید که بعد از آن خیلی گل شده بود شرکت کرد و آنچه را که سا لها نگفته بود ،گف ت.
این مصاحبه مربوط به قبل از ماجرای روزی اســت که استاد شجریان
کـرـداییندطوــمورردیمکخهیلخویدمشنحاخستنکر‌دتدام نم.ن خودم به تدرج گل کردم .من در مراسم بزرگداشتی که برای استاد حسینخواج هامیری (ایرج) برگزار
اصلابه فکر شــهرت و این حر فها نبودم .من عاشــق موسیقی و هن ر شده بود شرکت کرد و آنچه را که سا لها نگفته بود ،گف ت.
آوازبودم و به همین دلیل هم با 21ســال خدمتم در ارتش ،خودم را آســمان نوشت :البته شجریان همیشــه در مورد ایرج گفتن یها را در
جم عهای خصوص یتر گفته بود و این موضوع چیزی نبود که بر کسی
بازنشسته کردم تا بتوانم برسم به کا‌رهای هنر یا م. پوشــیده باشد ،اما او در این بزرگداشــت بار دیگر برتوانای یهای ایرج
تأکید کرد«:ایرج ،ســلطا ن آواز ایرانی ،هنرمند بزرگی که در هشتادو
ـ▪ ▪ـباســچرههندرگجد‌هاو .ییوباازنش یشواستشهکششـدـییدد؟ه شــدم به فیل مهــا و رادیو و یک سالگی هم ،طوری آواز م یخواند که انگار یک خواننده چهل ساله
تلویزیون و ای نور و آ نور و خود به خود شــهرت هم پیش آمد .روزی است» این گف توگو البته مربوط به قب لتر از این ماجراس ت.
نبود کهشــب شــود و من درآن یکی ،دو آهنگ نخوانده باشم هر روز
کارم بود .حتی یک ســال منتقل شدم به آبادان و در هنگ ژاندارمری ▪ ▪بگذارید از گذشــت ههای دور شــروع کنیم اولین بار که
آبادانخدمت م یکردم .پن جشنبه و جمعه م یآمدم تهران ،آهن گهایم
خواندید و صدایتان چشم همه را گرفت کی بود ؟
را ضبط م یکردم و دوباره برم یگشتم به آبادا ن.
ـ ـبچه بودم و هنوز مدرســه هم نم یرفتم .شــاید پنج یا شش ساله
▪ ▪شما به عنوان یک هنرمند که در ارتش هم درجات ویژ های
بودم .در بین بچ ههای ده ،مسابق های گذاشته بودند -ما اهل منطق های
م یکردند ؟ بودید و آیا مقامات توجه خاصی به شما ب ـرخـنوهرآنداهرا در لبهکویر به نام خال دآباد نطنز یا کاشان بودیم -منطقه ما منطق های
هم اسم هنری همیشــه مخالفت م یکردند به همین دلیل اســت که همه در آن صدا دارند .خلاصه مســابق های گذاشته بودند و
انتخاب کرده بودم .اســم اصلی من حســین است ولی چون در ارتش من بهنظر معتمدان محل که آنجا نشســته بودند ،اول شــدم .از آن
ایــرادم یگرفتند و اجازه نم یدادند به اســم برادرم که ایرج هســت، وقت معلوم شــد که صدایم خوب اســت .صدای پدرم هم خوب بود و
م یخوانــدم .هر وقت به من م یگفتند که چــرا م یروی و م یخوانی، همینطــورپدربزرگم که خواننده زمان خودش بود .من خواندن را هم
م یگفتممن نیستم برادرم اس ت. حتماًباید ردی فهای موســیقی را بداند .ایشــان من را معرفی کرد به در کنار آنها و همینطــور تعزی هخوا نها یاد گرفتم .آن زمان در دهات
ابراهی مخان منصوری که آن وقت رئیس کمیســیون موســیقی رادیو تعزیــهم یخواندند .البته صفح ههای گرامافــون هم بود که از آنها هم
▪ ▪کا رهایی هم هســت که آن موقع خوانده باشید و الان به بود .منبعد از معرفی به ایشــان با ارکستر خود ایشان در رادیو برنامه چی زهای زیاد یاد گرفتم .تا کلاس ششم ابتدایی در همان شهر خواندم
و بعدبرای تحصیلات متوســط به تهران آمــدم و بعد به کلا سهای
م یگویند را این خیل یها نخوانده بودم ؟ کاش خـوـندتها،نه برگچوهییخودانکدهم اجرا کرد م. مختلف مخصوصاً کلا سهای استادابوالحسن خا نصبا رفتم و دو سال
خوب بوده .شاید یعنی
درخدمت ایشان بود م.
ولی من این را قبول ندارم بعد از اینکه من و مرحوم فردینهمکار یمان به چه سالی است ؟ ـ▪ ▪ـایســناملاج8ر2ا3م1ر،بتوازطه ▪ ▪یعنی شما در نطنز به کلاس خاصی نرفته بودید و همینطور
را شروع کردیم و همکاری سینما یمان شروع شد ،مردم رو آوردند به موقع آن برنامه ایران. به ضبط صوت آمده بود
طرف سینما .سیصد و خورد‌های سینما ساخته شد.در ایران به خاطر البته مستقیم بود و ضبط نم یشد .اولین تران های که خواندم در دستگاه خو دجوش و حداکثر در پیش تعزی هخوا نها آواز کار کردید ؟
اینکه کار سینمایی گرفت ،مردم استقبال کردند از این کار. همایــون بود .یک تصنیف خواندم و یــک آواز که جمعاً در حدود نیم In touch with Iranian diversity
ساعت برنامه اجرا کردم .آهنگش هم ساخت ابراهیم منصوری بود.یادم ـ ـبله ،آنجا آن زمان یعنی بیش از 60ســال پیش در دهات چیزی
▪ ▪این اتفاق و همکاری روی شهرت بیشتر فردین هم خیلی نیست شعرش را چه کسی سروده بو د.
تأـثیـردودتاایشیتم،چدرشـسـدتهابوسدیتم؟ .دیگر صدای من و بازی فردین را مردم بیشــتر از این نبود .کلاس موســیق یای نبود .همیــن جوری به قول
خودشاندیمی یاد م یگرفتن د.
قبــول کردند و هنوز هم که هنوز اســت آن فیل مها برای مردم تازگی
دارد وخو ششان م یآی د. هم در رادیو ماندید ؟ ـ▪ ▪ـببلعه،د بود. آنجا هم صبا آشنا شدید ؟ ـ▪ ▪ـشچبطیوردبر‌ایکلاک مسی اهبمواانلیح بوسدی‌نمخاکهن
رادیو هم بودم ،ولی بعد مرحوم مجید وفادار
هم بعد و نظام مدرسه به رفتم آن از وقتی آواز خواندم ایشان خیلی خو ششانس آمد و گفت که من کلاس
دانشــکده افسری .آن وقت ش بهای جمعه در برنامه ارتش نیم ساعت آواز ندارم اما شــما را معرفی م یکنم به اســتاد صبا که آن زمان هم
موســیقی داشــتم و من آواز م یخواندم؛ آنجا با ارکستر آقای محمد تقریباً موســیقی را رادیو در اختیار ایشان بود ایشان یک نامه نوشت و
▪ ▪خودتان اذیت نم یشدید که همه چیز به اسم فردین تمام بهارلو آواز م یخواندم .من هم در برنامه ارتش م یخواندم همه دربرنامه من رفتم منزل مرحوم صبا.
مـ یـنشهودچ ؟را اذیت شــوم مردم م یدانستند که خود فردین صدا ندارد و رادیویی م یخواندم و هم در کلاس شش متوسط دبیرستان نظام بودم
که در فیل مهای فارسی شرکت کردم .به وسیله آقای جوادلشگری در ▪ ▪اجازه بدهید .همان داســتان زندگی هنــری و کارتان را
این ایرج اس ت. فیلمــی به نام «روزنه امید» که اولین فیلمی بود که من در آن چند تا
آهنگ خواند م. کسی آواز کار کردید ؟ بـررـسدیگیرکنهیمانم.جباعرددایز فکهلااراسیادصبگارپفتیه بشودچم.ه
هرچه را بلد نبودم هم از
▪ ▪پس چطور قبول م یکردند که این فردین اســت که دارد دوستان هنرمندی کهدر رادیوداشتیم م یپرسیدم .استا دابوالحس نخان
▪ ▪جای کدام هنرپیشه خواندید ؟ صبا صدای من را شــنید و دید که تقریباً ردی فها را بلد هســتم .آن Vol. 20 / No. 1256 - Friday, Sept. 13, 2013
م یخواند ؟ ـ ـجای مجید محسنی و نصر تالله وحد ت زمان روی این مساله تأکید داشتند کسی که م یخواهد خواننده شود،
ـ ـبه هر حال این تأثیر سینماست و آنها هم قبول کرده بودن د.
ایشا ن. زندگی آخر تا داشتیم چطور بود ؟ ـ▪ ▪ـاخریتلبایطخوشمباببواد.هبام ـ▪ ▪ـبمانف آردشیناننشچدطم.و برهآوشسنیالهشسدییامد ؟ک یاسمی این اتفاق صورت گرف ت.
هم رفت و آمد
شما کدورتی ب هوجود بیاید ؟ موردی پیش نیامد که بین ـ▪ ▪ـپپنجس، جعفر از جای فردین خواندید؟ ـ▪ ▪ـافوکلری من ب‌یاکرنمدرفیلچمه«فآیقلامی قیربهن
کاری کردند که بین ما کدورت شــش ماهی دستی دســتی بیستم» بود که روی تران های پو‌ریاسینی تران های خواند م.
پیش آمد و ما هم قهر کردیم .روزنامه باعث شــده بود .هی م ینوشتند
ایرجباعث شــهرت فردین شد یا فردین باعث شهرت ایرج شد .همین
چی زها باعث شد که ما کدورت پیدا کردی م. ▪ ▪وقتی که جای فردین م یخواندید نوع خاصی م یخواندید
▪ ▪از کار کردن با کدام آهن گساز راض یتر بودید و بیشتر لذت کوچ هباغ ی. بود به نام آواز کوچ هباغ ی. کـهـمبلهش.هآووارز
مـ یبـهریر آده؟نگسازی دو ،سه تا آهنگ خوب دارد و بعد تصادفی به تور هم بیات تهران یا به قول معروف
م یخوردیم و با هم آشــنا م یشدیم و من آهن گهایشان را م یخواندم. ▪ ▪باوجود آنکه خودتان هم بچه تهــران نبودید ،چطور آواز
هم هشان را دوست دارم .آن زمان کا‌رهای خوبی م یساختند .ملود یها
را آواز را به این خوبی و ج‌اافتادگی م یخواندید ؟ بیـا ـتدرت تههرارانن
خوب بو د. آن زمــان این آواز معروف بود .دلکــش هم این
خوانده بود و ایشــان هم تهرانی نبودنــد و اصلیتش بابلی بود .مرحوم
بدی عزاده به من گفت که ایرج تو بیا کوچ هباغی بخوان و من هم آمدم
ـ▪ ▪ـخچینلد‌یتهاا اآیهنن سگؤالخورا ابز آن غزل «معلمت همه شوخی و دلبری آموخت» را خواندم کهشعری
یکی، بگویم. ا که م یپسندید ،بگویید ؟ است از سعدی .این غزل گل کرد و مردم هم خیلی خو ششان آم د.
من پرسیدند ولی نم یدانم چه
دو تا که نیســت من بیشتر از 800ترانه و آواز خواندم در ظرف چهل
سال نم یتوانم بگویم کدام خوب است .بستگی دارد به مقتضای زمان ـ▪ ▪ـسچاله سشالدقیی بقویدا.دم نیست .فکر م یکنم حدود سا لهای 3 8.
و مکان .هر کدام یک گرایی خاص مخصوص خودش را دار د.
[خبرآنلاین]
روایت «ایرج» از فردین و کوچه باغ خاطرا ت... 34
▪ ▪شما چطور ریش های شروع کردید به کار کردن آواز خواندن این مصاحبه مربوط به قبل از ماجرای روزی اســت که استاد شجریان 34سال متسیب /شماره - 1256جمعه 22رویرهش 1392
در مراسم بزرگداشتی که برای استاد حسین خواج هامیری (ایرج)برگزار
شاید دقیق یادتان نیاید که کی و کجا بین مردم شناخته شدید
اما شــاید بتوانید آهنگی را نام ببرید که بعد از آن خیلی گل شده بود شرکت کرد و آنچه را که سا لها نگفته بود ،گف ت.
این مصاحبه مربوط به قبل از ماجرای روزی اســت که استاد شجریان
کـرـداییندطوــمورردیمکخهیلخویدمشنحاخستنکر‌دتدام نم.ن خودم به تدرج گل کردم .من در مراسم بزرگداشتی که برای استاد حسینخواج هامیری (ایرج) برگزار
اصلابه فکر شــهرت و این حر فها نبودم .من عاشــق موسیقی و هن ر شده بود شرکت کرد و آنچه را که سا لها نگفته بود ،گف ت.
آوازبودم و به همین دلیل هم با 21ســال خدمتم در ارتش ،خودم را آســمان نوشت :البته شجریان همیشــه در مورد ایرج گفتن یها را در
جم عهای خصوص یتر گفته بود و این موضوع چیزی نبود که بر کسی
بازنشسته کردم تا بتوانم برسم به کا‌رهای هنر یا م. پوشــیده باشد ،اما او در این بزرگداشــت بار دیگر برتوانای یهای ایرج
تأکید کرد«:ایرج ،ســلطا ن آواز ایرانی ،هنرمند بزرگی که در هشتادو
ـ▪ ▪ـباســچرههندرگجد‌هاو .ییوباازنش یشواستشهکششـدـییدد؟ه شــدم به فیل مهــا و رادیو و یک سالگی هم ،طوری آواز م یخواند که انگار یک خواننده چهل ساله
تلویزیون و ای نور و آ نور و خود به خود شــهرت هم پیش آمد .روزی است» این گف توگو البته مربوط به قب لتر از این ماجراس ت.
نبود کهشــب شــود و من درآن یکی ،دو آهنگ نخوانده باشم هر روز
کارم بود .حتی یک ســال منتقل شدم به آبادان و در هنگ ژاندارمری ▪ ▪بگذارید از گذشــت ههای دور شــروع کنیم اولین بار که
آبادانخدمت م یکردم .پن جشنبه و جمعه م یآمدم تهران ،آهن گهایم
خواندید و صدایتان چشم همه را گرفت کی بود ؟
را ضبط م یکردم و دوباره برم یگشتم به آبادا ن.
ـ ـبچه بودم و هنوز مدرســه هم نم یرفتم .شــاید پنج یا شش ساله
▪ ▪شما به عنوان یک هنرمند که در ارتش هم درجات ویژ های
بودم .در بین بچ ههای ده ،مسابق های گذاشته بودند -ما اهل منطق های
م یکردند ؟ بودید و آیا مقامات توجه خاصی به شما ب ـرخـنوهرآنداهرا در لبهکویر به نام خال دآباد نطنز یا کاشان بودیم -منطقه ما منطق های
هم اسم هنری همیشــه مخالفت م یکردند به همین دلیل اســت که همه در آن صدا دارند .خلاصه مســابق های گذاشته بودند و
انتخاب کرده بودم .اســم اصلی من حســین است ولی چون در ارتش من بهنظر معتمدان محل که آنجا نشســته بودند ،اول شــدم .از آن
ایــرادم یگرفتند و اجازه نم یدادند به اســم برادرم که ایرج هســت، وقت معلوم شــد که صدایم خوب اســت .صدای پدرم هم خوب بود و
م یخوانــدم .هر وقت به من م یگفتند که چــرا م یروی و م یخوانی، همینطــورپدربزرگم که خواننده زمان خودش بود .من خواندن را هم
م یگفتممن نیستم برادرم اس ت. حتماًباید ردی فهای موســیقی را بداند .ایشــان من را معرفی کرد به در کنار آنها و همینطــور تعزی هخوا نها یاد گرفتم .آن زمان در دهات
ابراهی مخان منصوری که آن وقت رئیس کمیســیون موســیقی رادیو تعزیــهم یخواندند .البته صفح ههای گرامافــون هم بود که از آنها هم
▪ ▪کا رهایی هم هســت که آن موقع خوانده باشید و الان به بود .منبعد از معرفی به ایشــان با ارکستر خود ایشان در رادیو برنامه چی زهای زیاد یاد گرفتم .تا کلاس ششم ابتدایی در همان شهر خواندم
و بعدبرای تحصیلات متوســط به تهران آمــدم و بعد به کلا سهای
م یگویند را این خیل یها نخوانده بودم ؟ کاش خـوـندتها،نه برگچوهییخودانکدهم اجرا کرد م. مختلف مخصوصاً کلا سهای استادابوالحسن خا نصبا رفتم و دو سال
خوب بوده .شاید یعنی
درخدمت ایشان بود م.
ولی من این را قبول ندارم بعد از اینکه من و مرحوم فردینهمکار یمان به چه سالی است ؟ ـ▪ ▪ـایســناملاج8ر2ا3م1ر،بتوازطه ▪ ▪یعنی شما در نطنز به کلاس خاصی نرفته بودید و همینطور
را شروع کردیم و همکاری سینما یمان شروع شد ،مردم رو آوردند به موقع آن برنامه ایران. به ضبط صوت آمده بود
طرف سینما .سیصد و خورد‌های سینما ساخته شد.در ایران به خاطر البته مستقیم بود و ضبط نم یشد .اولین تران های که خواندم در دستگاه خو دجوش و حداکثر در پیش تعزی هخوا نها آواز کار کردید ؟
اینکه کار سینمایی گرفت ،مردم استقبال کردند از این کار. همایــون بود .یک تصنیف خواندم و یــک آواز که جمعاً در حدود نیم In touch with Iranian diversity
ساعت برنامه اجرا کردم .آهنگش هم ساخت ابراهیم منصوری بود.یادم ـ ـبله ،آنجا آن زمان یعنی بیش از 60ســال پیش در دهات چیزی
▪ ▪این اتفاق و همکاری روی شهرت بیشتر فردین هم خیلی نیست شعرش را چه کسی سروده بو د.
تأـثیـردودتاایشیتم،چدرشـسـدتهابوسدیتم؟ .دیگر صدای من و بازی فردین را مردم بیشــتر از این نبود .کلاس موســیق یای نبود .همیــن جوری به قول
خودشاندیمی یاد م یگرفتن د.
قبــول کردند و هنوز هم که هنوز اســت آن فیل مها برای مردم تازگی
دارد وخو ششان م یآی د. هم در رادیو ماندید ؟ ـ▪ ▪ـببلعه،د بود. آنجا هم صبا آشنا شدید ؟ ـ▪ ▪ـشچبطیوردبر‌ایکلاک مسی اهبمواانلیح بوسدی‌نمخاکهن
رادیو هم بودم ،ولی بعد مرحوم مجید وفادار
هم بعد و نظام مدرسه به رفتم آن از وقتی آواز خواندم ایشان خیلی خو ششانس آمد و گفت که من کلاس
دانشــکده افسری .آن وقت ش بهای جمعه در برنامه ارتش نیم ساعت آواز ندارم اما شــما را معرفی م یکنم به اســتاد صبا که آن زمان هم
موســیقی داشــتم و من آواز م یخواندم؛ آنجا با ارکستر آقای محمد تقریباً موســیقی را رادیو در اختیار ایشان بود ایشان یک نامه نوشت و
▪ ▪خودتان اذیت نم یشدید که همه چیز به اسم فردین تمام بهارلو آواز م یخواندم .من هم در برنامه ارتش م یخواندم همه دربرنامه من رفتم منزل مرحوم صبا.
مـ یـنشهودچ ؟را اذیت شــوم مردم م یدانستند که خود فردین صدا ندارد و رادیویی م یخواندم و هم در کلاس شش متوسط دبیرستان نظام بودم
که در فیل مهای فارسی شرکت کردم .به وسیله آقای جوادلشگری در ▪ ▪اجازه بدهید .همان داســتان زندگی هنــری و کارتان را
این ایرج اس ت. فیلمــی به نام «روزنه امید» که اولین فیلمی بود که من در آن چند تا
آهنگ خواند م. کسی آواز کار کردید ؟ بـررـسدیگیرکنهیمانم.جباعرددایز فکهلااراسیادصبگارپفتیه بشودچم.ه
هرچه را بلد نبودم هم از
▪ ▪پس چطور قبول م یکردند که این فردین اســت که دارد دوستان هنرمندی کهدر رادیوداشتیم م یپرسیدم .استا دابوالحس نخان
▪ ▪جای کدام هنرپیشه خواندید ؟ صبا صدای من را شــنید و دید که تقریباً ردی فها را بلد هســتم .آن Vol. 20 / No. 1256 - Friday, Sept. 13, 2013
م یخواند ؟ ـ ـجای مجید محسنی و نصر تالله وحد ت زمان روی این مساله تأکید داشتند کسی که م یخواهد خواننده شود،
ـ ـبه هر حال این تأثیر سینماست و آنها هم قبول کرده بودن د.
ایشا ن. زندگی آخر تا داشتیم چطور بود ؟ ـ▪ ▪ـاخریتلبایطخوشمباببواد.هبام ـ▪ ▪ـبمانف آردشیناننشچدطم.و برهآوشسنیالهشسدییامد ؟ک یاسمی این اتفاق صورت گرف ت.
هم رفت و آمد
شما کدورتی ب هوجود بیاید ؟ موردی پیش نیامد که بین ـ▪ ▪ـپپنجس، جعفر از جای فردین خواندید؟ ـ▪ ▪ـافوکلری من ب‌یاکرنمدرفیلچمه«فآیقلامی قیربهن
کاری کردند که بین ما کدورت شــش ماهی دستی دســتی بیستم» بود که روی تران های پو‌ریاسینی تران های خواند م.
پیش آمد و ما هم قهر کردیم .روزنامه باعث شــده بود .هی م ینوشتند
ایرجباعث شــهرت فردین شد یا فردین باعث شهرت ایرج شد .همین
چی زها باعث شد که ما کدورت پیدا کردی م. ▪ ▪وقتی که جای فردین م یخواندید نوع خاصی م یخواندید
▪ ▪از کار کردن با کدام آهن گساز راض یتر بودید و بیشتر لذت کوچ هباغ ی. بود به نام آواز کوچ هباغ ی. کـهـمبلهش.هآووارز
مـ یبـهریر آده؟نگسازی دو ،سه تا آهنگ خوب دارد و بعد تصادفی به تور هم بیات تهران یا به قول معروف
م یخوردیم و با هم آشــنا م یشدیم و من آهن گهایشان را م یخواندم. ▪ ▪باوجود آنکه خودتان هم بچه تهــران نبودید ،چطور آواز
هم هشان را دوست دارم .آن زمان کا‌رهای خوبی م یساختند .ملود یها
را آواز را به این خوبی و ج‌اافتادگی م یخواندید ؟ بیـا ـتدرت تههرارانن
خوب بو د. آن زمــان این آواز معروف بود .دلکــش هم این
خوانده بود و ایشــان هم تهرانی نبودنــد و اصلیتش بابلی بود .مرحوم
بدی عزاده به من گفت که ایرج تو بیا کوچ هباغی بخوان و من هم آمدم
ـ▪ ▪ـخچینلد‌یتهاا اآیهنن سگؤالخورا ابز آن غزل «معلمت همه شوخی و دلبری آموخت» را خواندم کهشعری
یکی، بگویم. ا که م یپسندید ،بگویید ؟ است از سعدی .این غزل گل کرد و مردم هم خیلی خو ششان آم د.
من پرسیدند ولی نم یدانم چه
دو تا که نیســت من بیشتر از 800ترانه و آواز خواندم در ظرف چهل
سال نم یتوانم بگویم کدام خوب است .بستگی دارد به مقتضای زمان ـ▪ ▪ـسچاله سشالدقیی بقویدا.دم نیست .فکر م یکنم حدود سا لهای 3 8.
و مکان .هر کدام یک گرایی خاص مخصوص خودش را دار د.
[خبرآنلاین]
