Page 20 - Shahrvand BC No.1230
P. 20
بینیم که در روز ســیزدهم فروردین نوشته شــده روز طبیعت .مردم ویژهنوروزی 20
معتقد بودند اگر در روز ســیزده در خانه بمانند بلا بر سرشــان نازل
می شــود .جنبه های دینی را هم به آن اضافه می کنند .عیدی دادن خاستگاه نوروز 20
و عیدی گرفتن از رســوم قدیمی است .معمولاً در کتاب های تاریخی
چیزهایی را نقل می کنند آداب و رســوم را نقل می کنند همان میر گفتگو با دكتر محمود روح الامینی ،مردم شناس
نوروزی بود .ما الان سندهایش را داریم که شاید این همان حاج فیروز
است .حاجی فیروز هنوز هست ».در نهایت این كه نوروز جشنی است فرزانه ابراهیم زاده
که براساس شرایط زمان و به مدد فرهنگ پویای ما باقی مانده و اگرچه
تغییر کرده اما از گذشته دور تا امروز باقی مانده است.
[تبیان]
هوشنگ ابتهاج (سایه) به گفتــه دکتر روح الامینی« :این پنج روز ،روز جشــن همگانی بود. «آن روز ،روز تازه ای بود جمشــید عید گرفت؛ اگرچه پیش از سال متسیب /شماره - 1230جمعه 25دنفسا 1391
زمان فردوســی تیرماه بوده است .تا سال 1304ماه ها سی روز بوده و آن هم نوروز بزرگ و معظم بود» ابوریحان بیرونی -آثارالباقیه
در پرده ی خون آن پنج روز هم که پنجه یا خمســه مسترقه بود ،حساب نمی شد .در In touch with Iranian diversity
ســال 1304برای این که تقویم هماهنگ شود و این مشکل حل شود نوروز یکی از بزرگترین جشن های ایرانیان است که از دیر باز در ایران
بهار آمد بیا تا داد عمر رفته بستانیم شــش ماه اول را ســی و یک روزه می کنند و پنج ماه دوم سی روز و برگزار می شــد و آیین هایی خاص خود را داشــت .در مورد خاستگاه Vol. 20 / No. 1230 - Friday, Mar. 15, 2013
به پای سرو آزادی سر و دستی برافشانیم ماه آخر هم ســه سال 29روز و یک سال سی روزه می گیرند » .آیین نوروز نظرات فراوانی وجود دارد گروهی آن را به روزگار جمشــید جم
های نوروزی در گذشــته از ابتدای اسفند آغاز می شد اما جشن ها از پادشــاه کیانی و گروهی به دوره های پیش از این منسوب می دانند.
به عهد گل زبان سوسن آزاد بگشاییم این جشن از دیر باز تاکنون مراسم و آیین هایی داشته که برخی از آنها
که ما خود درد این خون خوردن خاموش می دانیم پنجه آغاز می شد. مانند خانه تکانی ،سفره هفت سین ،چهارشنبه سوری و زیارت اهل
آیا این سنت ها پیش از اسلام بوده یا خیر؟ او با اشاره به برخی از سنت قبور در پنج شنبه آخر سال هنوز هم در بین ایرانیان برگزار می شود.
نسیم عطر گردان بوی خون عاشقان دارد ها و آیین های نوروزی می گوید« :هر کدام از این مراسم علتی داشته اما آیا این آیین ها از گذشــته تاکنون هم به همین شکل امروز برگزار
بیا تا عطر این گل در مشام جان بگردانیم است .علتش امروز گم شده ،اما جشن وجود دارد .ولی از این كه از روز می شــده یا در طی قرون و اعصار تغییر کرده اســت؟ دکتر محمود
اول چگونه بوده ،هیچ چیزی در دســترس نیست ».شاید علت این امر روح الامینی مردم شناس و پژوهشگر فرهنگ عامه در این باره معتقد
شرار ارغوان واخیز خون نازنینان است این بوده که این جشــن ها در حضور شاه برگزار می شده و هیچ شاعر است« :این جشن ها در گذشته به شکل های دیگری برگزار می شده
سمندروار جانها بر سر این شعله بنشانیم و نویســنده ای از مراسم مردم چیزی ننوشته است .دکتر روح الامینی است .آنچه امروز ما از جشن های ایرانی می بینیم صورت تغییر یافته
جمال سرخ گل در غنچه پنهان است ای بلبل می گوید« :عامه مردم این باورها را داشتند؛ باور مردم در مورد مسائل براســاس شــرایط روز آن اســت ».دکتر روح الامینی علت این امر را
سرودی خوش بخوان کز مژده ی صبحش بخندانیم مختلف وجود داشــته و دارد .مثلًا هفت ســین یکی از باورهای عامه در این می داند که« :هیــچ پدیده فرهنگی یکنواخت باقی نمی ماند.
گلی کز خنده اش گیتی بهشت عدن خواهد شد مردم اســت هفت نماد را به صورت هفت ســین می گذارند .لباس نو فرهنگ ثابت فرهنگ مرده اســت .بیشتر پدیده های فرهنگی به مرور
ز رنگ و بوی او رمزی به گوش دل فروخوانیم پوشیدن در سال نو وجود دارد و در کتاب ها هم هست .خانه تکانی هم زمــان تغییر می کنند .منتهی برخی زودتــر و برخی دیرتر تغییر می
از گذشــته وجود داشته ،الان هم مرسوم است و چهارشنبه سوری نیز کنند ».این مردم شــناس معتقد اســت که ما باید این جشن ها را در
سحر کز باغ پیروزی نسیم آرزو خیزد ایران امروز مطالعه کنیم او علت این امر را در این می داند که« :ما در
چه پرچم های گلگون کاندر آن شادی برقصانیم مبحث مفصلی است؛ این رسم در بین عامه مردم هست». امروز زندگی می کنیم و جشن ها را مانند همه پدیده های فرهنگی با
دکتر روح الامینی در مورد نحوه برگزاری این مراســم در گذشته می
به دست رنج هر ناممکنی ممکن شود آری گوید« :اطلاعات ما در مورد این جشــن ها از ســیصد ســال پیش به مقتضیات زمانه مطالعه می کنیم».
بیا تا حلقه ی اقبال محرومان بجنبانیم قبل ،به دلیل نیامدن در کتاب ها بســیار محدود است .ما نمی دانیم البته شکل ظاهری این جشــن ها امروز نیز چون گذشته است یعنی
الا ای ساحل امید سعی عاشقان دریاب که پیش از دوره صفویه آیین های نورزوی چگونه بوده اســت ».بنا به بسیاری از آیین ها از قبیل نوروز مانند گذشته برگزار می شود اگرچه
نظر او شــاید این مراسم و آیین ها بیشــتر در بین مردم رواج داشته صورت مراســم به اقتصادی زمانه تغییر کرده اســت .مقداری از این
که ما کشتی درین توفان به سودای تو می رانیم اســت .این مردم شناس می گوید« :مثلا سؤال می شود که چرا هفت تغییرات به دلیل ســفر مردم در این ایام ایجاد شده است .در گذشته
دلا در یال آن گلگون گردون تاز چنگ انداز ســین داریم؛ خوب همه ما می دانیم که «هفت» عدد مقدسی است و رســم بود که مردم در خانه بمانند؛ الان مردم بیشتر به سفر می روند.
مبادا کز نشیب این شب سنگین فرومانیم در بیشــتر فرهنگ ها و زبان ها هم وجود دارد .اما چرا هفت ســین و «ســفر» در جشن های نوروزی نبوده است .این که این جشن از کی و
یا هفت چین بوده اســت کتاب ها اشاره ای نکرده اند ».وی همچنین چگونه تغییر کرد ســؤالی است که کتاب های تاریخی پاسخ آن را به
شقایق خوش رهی در پرده ی خون می زند ،سایه می گوید« :یکی دیگر از مراســم ،دید و بازدید نوروزی بود که در بین
چه بی راهیم اگر همخوانی این نغمه نتوانیم مردم وجود داشت .زردشتی ها معتقد بودند که باید به دیدار هم بروند روشنی ارائه می دهند.
حتی اگر قهر بودند ،می آمدند می نشستند .چای و یا چیز دیگری می دکتر روح الامینی معتقد اســت« :رد پای این سنت ها را در لابه لای
خوردند و می رفتند ولی رســم بازدید را از بین نمی بردند .این سنت کتاب های تاریخی ،اشــعار و حتی تصاویر به دست می آوریم .کتاب
هایی مثل تاریخ بیهقی و دیوان اشــعار شاعران که در آن اشعار بهاریه
برای ارتباط مردم با هم بود. یافت می شود ».علوم اجتماعی این تغییرات را بازگو می کند اما درباره
روز قبل از نوروز ،روز مردگان بود .مردم در این روز به گورســتان می چرایــی تغییر آن صحبتی به عمل نمــی آورد .دکتر روح الامینی می
رفتند و با گذاشــتن سفره هفت سین و شستن گور در گذشته خود او گوید« :این که چرا این جشــن ها تغییر کرده نکته ای است که علوم
را در جشن نوزایی طبیعت شریک می کردند .یکی دیگر از این سنت اجتماعی از پاسخ دادن به آن پرهیز می کند ».بررسی این جشن ها و
ها این بود ،کســی که یکی از اقوامش در طول سال مرده بود روز اول
ســال به دیدارش می رفتند شاید به این دلیل که در گذشته برای هر آیین ها جزئی از فرهنگ عامه یا فولکلور به حساب می آید.
کســی که مرده بود مراسم سوم هفتم و ســی ام و نوروز می گرفتند. وی می گوید« :این جشــن ها و آیین ها بخش فرهنگ عامیانه ماست
خانه تکانی برای این بود که مردم سالی یکبار فرصت تمیز کردن خانه که به معنای دانش عامه است .یعنی چیزی یا شخصیتی آن را به وجود
نیاورده اســت ،زمانش معلوم نیست و قید مکان ندارد ».به عقیده این
را داشتند کوزه های قدیمی را می شکستند». استاد دانشگاه« :جشن ها و آیین ها به مرور ایام تغییر می کند ،ممکن
دکتر روح الامینی در مورد مراســم چهارشنبه سوری نیز معتقد است است اسمش عوض شود یا شیوه برگزاری اش تغییر کند .این تغییرات
شکل اجرای این جشــن تغییر کرده است« :چهارشنبه سوری به این را خود مردم به وجود می آوردند .این تغییر بخشی از فرهنگ است».
شکل بعد از اسلام به وجود آمده است .ما می دانیم که در گذشته ماه دکتر روح الامینی می افزاید« :ما سه ویژگی برای فرهنگ داریم :یکی
سی روزه بوده و هر روز سال یك نام داشته است که هنوز هم این اسم این که دوام داشــته باشــد به طوری که یک نسل آن را تجربه کنند.
ها هســت .هنوز هم زردشــتی ها روزها را به نام می خوانند مثلًا روز عمومیت داشته باشــد .اجباری هم نباشد ».با تمام این تعاریف نوروز
اول ماه را روز اورمزد می گویند ،هفته و روزهای هفته وجود نداشــته از کی آغاز شــد و در گذشــته چگونه آن را جشن می گرفتند؟ دکتر
است .چهارشنبه در عرب روز نحس است همین وارد زبان فارسی شده محمود روح الامینی در مورد نوروز معتقد اســت« :نوروز یعنی جشنی
،و فردوســی هم گفته است .البته ما در دوره پیش از اسلام جشنی به که به مناســبت آغاز سال نو برگزار می شد .یعنی روزی که طول روز
نام سوری داشتیم .الان چهارشنبه سوری جای جشن سوری را گرفته و شب به یک اندازه می شــود .ایرانیان در این روز جشن می گرفتند
اســت .خود این مراســم هم تغییر کرده چون چهارشنبه سوری را در الان هم این جشــن ها وجود دارد .جشن نوروز و جشن مهرگان .این
زمان صفویه و تا 50ســال پیش ،آخر ماه صفر می گرفتند .در ضمن کلمات به زبان های دیگر هم راه یافته اســت عرب ها هم به عید «نی
جشــن عربی هست که شب قبلش می گرفتند .جشن سوری سه روز روز» می گویند .به جشــن دیگر هم «مهرجان» می گویند که معرب
آخر سال بود که آتش روشــن می کردند .ایرانیان باستان برای آتش مهرگان است ».این جشن در گذشته برای آغاز فصل کاشت برگزار می
احترام زیادی قایل بودنــد و آتش را لگد نمی کردند .چراغ را هم می شــد .همانطور که الان هم آغاز سال کشاورزی اول فروردین است .اما
شــکنند .به همین دلیل این جشــن دچار تغییر شده است و از قالب
اصلی خود خارج شــده اســت ».ورود تکنولوژی های جدید و ابزار و در گذشته نوروز دقیقاً اول فروردین برگزار نمی شد.
امکانات شــکل بسیاری از آداب و رســوم را تغییر داده است .در دوره هر چند بسیاری از محققین اعتقاد دارند که تاجگذاری جمشید (که به
امروزی مسافرت ها نمی گذارد مردم جشن بگیرند .دکتر روح الامینی روایتی بنیانگذار نوروز است) در روز اول بهار بوده اما دکتر روح الامینی
می گوید« :در گذشــته این سفرها به شکل امروز نبوده چون امکانات معتقد است که جشــن نوروز جابجا می شده و در زمان های مختلف
سفر نبود .حالا می گویند شــهردار شیراز به اولین مسافر نوروزی که برگزار می شده است .مثلا در زمان فردوسی براساس آنچه از اشعارش
وارد شهر می شود هدیه ای می دهد؛ خوب این مخصوص امروز است. بر می آید در پاییز برگزار می شد .یا در یک دوره آغاز پاییز بوده است.
در خیلی از شــهرها نمایشــگاه می گذارند ،یعنی سعی می کنند یک علت این امر شــاید این بود كه براساس تقویم گذشــته ایرانیان ،هر
جشــنی برگزار کنند .البته مراسمی مثل سیزده آنچنان در بین مردم دوازده ماه سال سی روز بود در آخر سال پنج روز اضافه می آمد که در
وجــود دارد که حتی با ممانعت هایی که در یک دوره وجود داشــت اصطلاح به آن گاهنبار و یا خمســه مسترقه یا پنجه دزدیده شده می
نتوانســت جلوی مردم را بگیرند .الان هم اگر به تقویم نگاه کنیم می
گفتند .چهار سال یک بار باید کبیسه می کردند.
معتقد بودند اگر در روز ســیزده در خانه بمانند بلا بر سرشــان نازل
می شــود .جنبه های دینی را هم به آن اضافه می کنند .عیدی دادن خاستگاه نوروز 20
و عیدی گرفتن از رســوم قدیمی است .معمولاً در کتاب های تاریخی
چیزهایی را نقل می کنند آداب و رســوم را نقل می کنند همان میر گفتگو با دكتر محمود روح الامینی ،مردم شناس
نوروزی بود .ما الان سندهایش را داریم که شاید این همان حاج فیروز
است .حاجی فیروز هنوز هست ».در نهایت این كه نوروز جشنی است فرزانه ابراهیم زاده
که براساس شرایط زمان و به مدد فرهنگ پویای ما باقی مانده و اگرچه
تغییر کرده اما از گذشته دور تا امروز باقی مانده است.
[تبیان]
هوشنگ ابتهاج (سایه) به گفتــه دکتر روح الامینی« :این پنج روز ،روز جشــن همگانی بود. «آن روز ،روز تازه ای بود جمشــید عید گرفت؛ اگرچه پیش از سال متسیب /شماره - 1230جمعه 25دنفسا 1391
زمان فردوســی تیرماه بوده است .تا سال 1304ماه ها سی روز بوده و آن هم نوروز بزرگ و معظم بود» ابوریحان بیرونی -آثارالباقیه
در پرده ی خون آن پنج روز هم که پنجه یا خمســه مسترقه بود ،حساب نمی شد .در In touch with Iranian diversity
ســال 1304برای این که تقویم هماهنگ شود و این مشکل حل شود نوروز یکی از بزرگترین جشن های ایرانیان است که از دیر باز در ایران
بهار آمد بیا تا داد عمر رفته بستانیم شــش ماه اول را ســی و یک روزه می کنند و پنج ماه دوم سی روز و برگزار می شــد و آیین هایی خاص خود را داشــت .در مورد خاستگاه Vol. 20 / No. 1230 - Friday, Mar. 15, 2013
به پای سرو آزادی سر و دستی برافشانیم ماه آخر هم ســه سال 29روز و یک سال سی روزه می گیرند » .آیین نوروز نظرات فراوانی وجود دارد گروهی آن را به روزگار جمشــید جم
های نوروزی در گذشــته از ابتدای اسفند آغاز می شد اما جشن ها از پادشــاه کیانی و گروهی به دوره های پیش از این منسوب می دانند.
به عهد گل زبان سوسن آزاد بگشاییم این جشن از دیر باز تاکنون مراسم و آیین هایی داشته که برخی از آنها
که ما خود درد این خون خوردن خاموش می دانیم پنجه آغاز می شد. مانند خانه تکانی ،سفره هفت سین ،چهارشنبه سوری و زیارت اهل
آیا این سنت ها پیش از اسلام بوده یا خیر؟ او با اشاره به برخی از سنت قبور در پنج شنبه آخر سال هنوز هم در بین ایرانیان برگزار می شود.
نسیم عطر گردان بوی خون عاشقان دارد ها و آیین های نوروزی می گوید« :هر کدام از این مراسم علتی داشته اما آیا این آیین ها از گذشــته تاکنون هم به همین شکل امروز برگزار
بیا تا عطر این گل در مشام جان بگردانیم است .علتش امروز گم شده ،اما جشن وجود دارد .ولی از این كه از روز می شــده یا در طی قرون و اعصار تغییر کرده اســت؟ دکتر محمود
اول چگونه بوده ،هیچ چیزی در دســترس نیست ».شاید علت این امر روح الامینی مردم شناس و پژوهشگر فرهنگ عامه در این باره معتقد
شرار ارغوان واخیز خون نازنینان است این بوده که این جشــن ها در حضور شاه برگزار می شده و هیچ شاعر است« :این جشن ها در گذشته به شکل های دیگری برگزار می شده
سمندروار جانها بر سر این شعله بنشانیم و نویســنده ای از مراسم مردم چیزی ننوشته است .دکتر روح الامینی است .آنچه امروز ما از جشن های ایرانی می بینیم صورت تغییر یافته
جمال سرخ گل در غنچه پنهان است ای بلبل می گوید« :عامه مردم این باورها را داشتند؛ باور مردم در مورد مسائل براســاس شــرایط روز آن اســت ».دکتر روح الامینی علت این امر را
سرودی خوش بخوان کز مژده ی صبحش بخندانیم مختلف وجود داشــته و دارد .مثلًا هفت ســین یکی از باورهای عامه در این می داند که« :هیــچ پدیده فرهنگی یکنواخت باقی نمی ماند.
گلی کز خنده اش گیتی بهشت عدن خواهد شد مردم اســت هفت نماد را به صورت هفت ســین می گذارند .لباس نو فرهنگ ثابت فرهنگ مرده اســت .بیشتر پدیده های فرهنگی به مرور
ز رنگ و بوی او رمزی به گوش دل فروخوانیم پوشیدن در سال نو وجود دارد و در کتاب ها هم هست .خانه تکانی هم زمــان تغییر می کنند .منتهی برخی زودتــر و برخی دیرتر تغییر می
از گذشــته وجود داشته ،الان هم مرسوم است و چهارشنبه سوری نیز کنند ».این مردم شــناس معتقد اســت که ما باید این جشن ها را در
سحر کز باغ پیروزی نسیم آرزو خیزد ایران امروز مطالعه کنیم او علت این امر را در این می داند که« :ما در
چه پرچم های گلگون کاندر آن شادی برقصانیم مبحث مفصلی است؛ این رسم در بین عامه مردم هست». امروز زندگی می کنیم و جشن ها را مانند همه پدیده های فرهنگی با
دکتر روح الامینی در مورد نحوه برگزاری این مراســم در گذشته می
به دست رنج هر ناممکنی ممکن شود آری گوید« :اطلاعات ما در مورد این جشــن ها از ســیصد ســال پیش به مقتضیات زمانه مطالعه می کنیم».
بیا تا حلقه ی اقبال محرومان بجنبانیم قبل ،به دلیل نیامدن در کتاب ها بســیار محدود است .ما نمی دانیم البته شکل ظاهری این جشــن ها امروز نیز چون گذشته است یعنی
الا ای ساحل امید سعی عاشقان دریاب که پیش از دوره صفویه آیین های نورزوی چگونه بوده اســت ».بنا به بسیاری از آیین ها از قبیل نوروز مانند گذشته برگزار می شود اگرچه
نظر او شــاید این مراسم و آیین ها بیشــتر در بین مردم رواج داشته صورت مراســم به اقتصادی زمانه تغییر کرده اســت .مقداری از این
که ما کشتی درین توفان به سودای تو می رانیم اســت .این مردم شناس می گوید« :مثلا سؤال می شود که چرا هفت تغییرات به دلیل ســفر مردم در این ایام ایجاد شده است .در گذشته
دلا در یال آن گلگون گردون تاز چنگ انداز ســین داریم؛ خوب همه ما می دانیم که «هفت» عدد مقدسی است و رســم بود که مردم در خانه بمانند؛ الان مردم بیشتر به سفر می روند.
مبادا کز نشیب این شب سنگین فرومانیم در بیشــتر فرهنگ ها و زبان ها هم وجود دارد .اما چرا هفت ســین و «ســفر» در جشن های نوروزی نبوده است .این که این جشن از کی و
یا هفت چین بوده اســت کتاب ها اشاره ای نکرده اند ».وی همچنین چگونه تغییر کرد ســؤالی است که کتاب های تاریخی پاسخ آن را به
شقایق خوش رهی در پرده ی خون می زند ،سایه می گوید« :یکی دیگر از مراســم ،دید و بازدید نوروزی بود که در بین
چه بی راهیم اگر همخوانی این نغمه نتوانیم مردم وجود داشت .زردشتی ها معتقد بودند که باید به دیدار هم بروند روشنی ارائه می دهند.
حتی اگر قهر بودند ،می آمدند می نشستند .چای و یا چیز دیگری می دکتر روح الامینی معتقد اســت« :رد پای این سنت ها را در لابه لای
خوردند و می رفتند ولی رســم بازدید را از بین نمی بردند .این سنت کتاب های تاریخی ،اشــعار و حتی تصاویر به دست می آوریم .کتاب
هایی مثل تاریخ بیهقی و دیوان اشــعار شاعران که در آن اشعار بهاریه
برای ارتباط مردم با هم بود. یافت می شود ».علوم اجتماعی این تغییرات را بازگو می کند اما درباره
روز قبل از نوروز ،روز مردگان بود .مردم در این روز به گورســتان می چرایــی تغییر آن صحبتی به عمل نمــی آورد .دکتر روح الامینی می
رفتند و با گذاشــتن سفره هفت سین و شستن گور در گذشته خود او گوید« :این که چرا این جشــن ها تغییر کرده نکته ای است که علوم
را در جشن نوزایی طبیعت شریک می کردند .یکی دیگر از این سنت اجتماعی از پاسخ دادن به آن پرهیز می کند ».بررسی این جشن ها و
ها این بود ،کســی که یکی از اقوامش در طول سال مرده بود روز اول
ســال به دیدارش می رفتند شاید به این دلیل که در گذشته برای هر آیین ها جزئی از فرهنگ عامه یا فولکلور به حساب می آید.
کســی که مرده بود مراسم سوم هفتم و ســی ام و نوروز می گرفتند. وی می گوید« :این جشــن ها و آیین ها بخش فرهنگ عامیانه ماست
خانه تکانی برای این بود که مردم سالی یکبار فرصت تمیز کردن خانه که به معنای دانش عامه است .یعنی چیزی یا شخصیتی آن را به وجود
نیاورده اســت ،زمانش معلوم نیست و قید مکان ندارد ».به عقیده این
را داشتند کوزه های قدیمی را می شکستند». استاد دانشگاه« :جشن ها و آیین ها به مرور ایام تغییر می کند ،ممکن
دکتر روح الامینی در مورد مراســم چهارشنبه سوری نیز معتقد است است اسمش عوض شود یا شیوه برگزاری اش تغییر کند .این تغییرات
شکل اجرای این جشــن تغییر کرده است« :چهارشنبه سوری به این را خود مردم به وجود می آوردند .این تغییر بخشی از فرهنگ است».
شکل بعد از اسلام به وجود آمده است .ما می دانیم که در گذشته ماه دکتر روح الامینی می افزاید« :ما سه ویژگی برای فرهنگ داریم :یکی
سی روزه بوده و هر روز سال یك نام داشته است که هنوز هم این اسم این که دوام داشــته باشــد به طوری که یک نسل آن را تجربه کنند.
ها هســت .هنوز هم زردشــتی ها روزها را به نام می خوانند مثلًا روز عمومیت داشته باشــد .اجباری هم نباشد ».با تمام این تعاریف نوروز
اول ماه را روز اورمزد می گویند ،هفته و روزهای هفته وجود نداشــته از کی آغاز شــد و در گذشــته چگونه آن را جشن می گرفتند؟ دکتر
است .چهارشنبه در عرب روز نحس است همین وارد زبان فارسی شده محمود روح الامینی در مورد نوروز معتقد اســت« :نوروز یعنی جشنی
،و فردوســی هم گفته است .البته ما در دوره پیش از اسلام جشنی به که به مناســبت آغاز سال نو برگزار می شد .یعنی روزی که طول روز
نام سوری داشتیم .الان چهارشنبه سوری جای جشن سوری را گرفته و شب به یک اندازه می شــود .ایرانیان در این روز جشن می گرفتند
اســت .خود این مراســم هم تغییر کرده چون چهارشنبه سوری را در الان هم این جشــن ها وجود دارد .جشن نوروز و جشن مهرگان .این
زمان صفویه و تا 50ســال پیش ،آخر ماه صفر می گرفتند .در ضمن کلمات به زبان های دیگر هم راه یافته اســت عرب ها هم به عید «نی
جشــن عربی هست که شب قبلش می گرفتند .جشن سوری سه روز روز» می گویند .به جشــن دیگر هم «مهرجان» می گویند که معرب
آخر سال بود که آتش روشــن می کردند .ایرانیان باستان برای آتش مهرگان است ».این جشن در گذشته برای آغاز فصل کاشت برگزار می
احترام زیادی قایل بودنــد و آتش را لگد نمی کردند .چراغ را هم می شــد .همانطور که الان هم آغاز سال کشاورزی اول فروردین است .اما
شــکنند .به همین دلیل این جشــن دچار تغییر شده است و از قالب
اصلی خود خارج شــده اســت ».ورود تکنولوژی های جدید و ابزار و در گذشته نوروز دقیقاً اول فروردین برگزار نمی شد.
امکانات شــکل بسیاری از آداب و رســوم را تغییر داده است .در دوره هر چند بسیاری از محققین اعتقاد دارند که تاجگذاری جمشید (که به
امروزی مسافرت ها نمی گذارد مردم جشن بگیرند .دکتر روح الامینی روایتی بنیانگذار نوروز است) در روز اول بهار بوده اما دکتر روح الامینی
می گوید« :در گذشــته این سفرها به شکل امروز نبوده چون امکانات معتقد است که جشــن نوروز جابجا می شده و در زمان های مختلف
سفر نبود .حالا می گویند شــهردار شیراز به اولین مسافر نوروزی که برگزار می شده است .مثلا در زمان فردوسی براساس آنچه از اشعارش
وارد شهر می شود هدیه ای می دهد؛ خوب این مخصوص امروز است. بر می آید در پاییز برگزار می شد .یا در یک دوره آغاز پاییز بوده است.
در خیلی از شــهرها نمایشــگاه می گذارند ،یعنی سعی می کنند یک علت این امر شــاید این بود كه براساس تقویم گذشــته ایرانیان ،هر
جشــنی برگزار کنند .البته مراسمی مثل سیزده آنچنان در بین مردم دوازده ماه سال سی روز بود در آخر سال پنج روز اضافه می آمد که در
وجــود دارد که حتی با ممانعت هایی که در یک دوره وجود داشــت اصطلاح به آن گاهنبار و یا خمســه مسترقه یا پنجه دزدیده شده می
نتوانســت جلوی مردم را بگیرند .الان هم اگر به تقویم نگاه کنیم می
گفتند .چهار سال یک بار باید کبیسه می کردند.
